2020 – Obscene: Η περφόρμανς-μανιφέστο της Αλεξάνδρας Μπαχτσετζή έρχεται στη Στέγη

Καρέ από το «Blowup», την πολύκροτη ταινία του Michelangelo Antonioni, ή στούντιο όπου γυρίζονται τσόντες; Το σκηνικό του «2020: Obscene» της Αλεξάνδρας Μπαχτσετζή με τα χτυπητά χρώματα και τις κάμερες που καταγράφουν τα πάντα, είναι στο όριο. Όπως και όλα όσα συμβαίνουν στη Μικρή Σκηνή της Στέγης από 16 έως 18 Δεκεμβρίου στα 85 λεπτά αυτής της περφόρμανς που σχολιάζει τον lifestyle σαδομαζοχιστικό φετιχισμό του ερωτισμού.

Ελληνικής καταγωγής περφόρμερ, χορογράφος και εικαστική καλλιτέχνις με έδρα τη Ζυρίχη και σημαντικούς σταθμούς και συνεργασίες στην καριέρα της –MoMA Νέας Υόρκης, Tate Modern Λονδίνου, ImPULSTanz Βιέννης, Julidans Άμστερνταμ κ.ά.– η Αλεξάνδρα Μπαχτσετζή, στο «2020: Obscene», χρησιμοποιεί το σώμα, το κείμενο και την εικόνα για να διερευνήσει τα ασαφή όρια του «άσεμνου» (obscene) επί σκηνής (on scene).

Από κοινού με τρεις ακόμα περφόρμερ, η χορογράφος εστιάζει στη σχέση ανάμεσα στο ακραίο σώμα και στην κατανάλωσή του από το ηδονοθηρικό βλέμμα και την υπερβάλλουσα κειμενικότητα. Από τη μια, το έργο εξετάζει τα προβλήματα του θεάτρου ως μηχανισμού χειραγώγησης σε ό,τι αφορά την αποπλάνηση, την έλξη και τα παιχνίδια της σεξουαλικής ταυτότητας, ενώ από την άλλη διερευνά το ίδιο το σώμα των περφόρμερ ως τόπο αποξένωσης και περιορισμού.

Οι περφόρμερ έρχονται αντιμέτωποι με την ίδια τους τη σωματικότητα – με τις αντινομίες ανάμεσα στη διαίσθηση και στη χειρονομία, στο φως και στη νύχτα, στη χορογραφική παρτιτούρα και στο σενάριο, στον κανόνα και στη μορφή, στη σύλληψη και στη δράση. Το έργο, συνεπώς, δεν αμφισβητεί μονάχα το ανατρεπτικό και το κανονιστικό στην παραστατική τέχνη, αλλά προσφέρεται το ίδιο μέσα από την υπερβολή ως μια ριζοσπαστική διακοπή μορφοποιήσεων, χειρονομιών, πολιτισμικών μοτίβων και αρχετύπων.

Γεννημένη στην Ελβετία, από Ελβετίδα μητέρα και Έλληνα πατέρα, η Αλεξάνδρα Μπαχτσετζή αυτοσυστήνεται ως «ξεριζωμένη», χωρίς να αναφέρεται στην καταγωγή ή στην ταυτότητά της προκειμένου να ορίσει την πολιτική και αισθητική τοποθέτησή της. «Δεν είχα την αίσθηση του ανήκειν μέσα στη γλώσσα ή στον τόπο. Γι’ αυτό και ήθελα να δημιουργήσω μια τέτοια αίσθηση για τον εαυτό μου. Να δημιουργήσω έναν χώρο όπου θα μπορώ να υπάρχω» λέει.

Έκανε το χορογραφικό της ντεμπούτο το 2001, με την παράσταση «Perfect». Έκτοτε, έχει παρουσιάσει περισσότερα από 30 έργα, σε συνεργασία με κορυφαίους πολιτιστικούς οργανισμούς, όπως το ΜοΜΑ της Νέας Υόρκης και την Tate Modern του Λονδίνου. Συμμετείχε στην documenta 14 (Αθήνα/Κάσελ, 2017), με την περφόρμανς «Private Song», όπου εξερεύνησε ζητήματα φύλου και πολιτιστικών κατασκευών πάνω στα έμφυλα πρότυπα.

Στα μάτια της Μπαχτσετζή, η ποπ κουλτούρα, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και ο κόσμος του διαδικτύου παράγουν τα νέα μοτίβα του σύγχρονου χορού. Η ίδια ερμηνεύει τον χορό ως μια πολυφωνική γλώσσα όπου διασταυρώνονται πολλοί δημιουργικοί χώροι: από τη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική μέχρι τη φωτογραφία, το βίντεο, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση και τη βιομηχανία του πορνό.

Η χορογράφος και εικαστική καλλιτέχνις Αλεξάνδρα Μπαχτσετζή δημιουργεί χώρους –στη διατομή του χορού, της περφόρμανς, των εικαστικών τεχνών και του θεάτρου– στους οποίους το σώμα μπορεί να λειτουργήσει ως καλλιτεχνικός και κριτικός μηχανισμός. Η δουλειά της ερευνά τις χορογραφίες του σώματος και το πώς ο πολιτισμός προσφέρει πηγαίο υλικό για τις χειρονομίες, τις εκφράσεις και τις φαντασίες μας. Μέσα από μια διαθεματική προσέγγιση, εξετάζει την αλληλεπίδραση των αποκαλούμενων «δημοφιλών/ποπ» ή «εμπορικών» ιδιωμάτων (διαδικτυακά μέσα, βίντεο κλιπ, τηλεόραση) και των «τεχνών» (μπαλέτο, σύγχρονος χορός, περφόρμανς). Ο τρόπος κατοίκησης και επιτέλεσης του σώματός μας, τόσο στην καθημερινή ζωή μας όσο και πάνω στη σκηνή –μέσω στερεοτύπων και αρχετύπων, επιλογής και κλισέ– είναι ένα ερώτημα που εξακολουθεί να διαμορφώνει την πρακτική της.

Στις παραστάσεις της, η Μπαχτσετζή θίγει τους στερεοτυπικούς τρόπους αναπαράστασης του θηλυκού σώματος στην ποπ κουλτούρα, στον κόσμο του θεάματος και στη βιομηχανία του σεξ, χρησιμοποιώντας αυτούς τους τρόπους για να οικοδομήσει μια νέα, αυτοστοχαστική και χειραφετητική επίσημη γλώσσα.

Η Μπαχτσετζή είναι απόφοιτη του Καλλιτεχνικού Λυκείου της Ζυρίχης (1995) και της Ακαδημίας Θεάτρου Dimitri της ελβετικής πόλης Βέρσο (1997). Συνέχισε τις σπουδές της στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα περφόρμανς στο Κέντρο Τεχνών Χορού, Εικόνας & Ήχου STUK, στην πόλη Λέβεν/Λουβέν του Βελγίου (1999) και ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στην Ακαδημία Θεάτρου και Χορού DAS του Πανεπιστημίου Τεχνών του Άμστερνταμ (2006).

Έχει τιμηθεί με διάφορα βραβεία, ανάμεσά τους το Performancepreis Schweiz (Ελβετικό Βραβείο Επιτελεστικής Τέχνης) (2012), το Ελβετικό Βραβείο Τεχνών (2011) και το Migros-Kulturprozent Jubilee Award (2007). Από το 2001, οπότε άρχισε να εργάζεται ανεξάρτητα, η Μπαχτσετζή έχει δημιουργήσει πάνω από τριάντα έργα, τα οποία έχουν παρουσιαστεί παγκοσμίως, σε χώρους όπως το MoMA (Νέα Υόρκη), το Stedelijk Museum (Άμστερνταμ), η Tate Modern (Λονδίνο), το Museo Jumex (Πόλη του Μεξικού), το ImPULSTanz (Βιέννη), το Julidans (Άμστερνταμ), η Bundeskunsthalle (Βόνη) και το MUDAM (Λουξεμβούργο).