«Μικρή Ασία» με… επαυξημένες δυνατότητες

Η παρακολούθηση μιας θεατρικής παράστασης, σε μια αίθουσα όπως το «Αμφιθέατρο» του Σπύρου Ευαγγελάτου, μαζί με άλλους 10-15 θεατές, καθισμένοι όλοι σε μία σειρά, παρουσία της σκηνοθέτιδας και των συνεργατών της έχει κάτι το οικείο και, ταυτόχρονα, ανοίκειο: παρότι διατηρεί πολλά από τα στοιχεία που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της συνολικής θεατρικής εμπειρίας (οι θεατές προσέρχονται στο ταμείο του θεάτρου, περιμένουν στο φουαγέ, οδηγούνται στις θέσεις τους κ.λπ.), προσομοιάζει περισσότερο σε γενική δοκιμή, αφού δίνονται οδηγίες και διασαφηνίζονται οι συνθήκες υπό τις οποίες θα διεξαχθεί η παράσταση – προς τους θεατές, όμως, όχι προς τους ηθοποιούς.

Γιατί οι θεατές της παράστασης του έργου του Ανδρέα Φλουράκη «Μικρή Ασία», σε σκηνοθεσία Ρουμπίνης Μοσχοχωρίτη, κλήθηκαν όχι απλώς να παρακολουθήσουν μια παράσταση αλλά να δοκιμάσουν, πρώτοι αυτοί, το πρακτικό αποτέλεσμα ενός πολύχρονου ερευνητικού προγράμματος με το όνομα TheARtro, με επιστημονική υπεύθυνη τη σκηνοθέτιδα.

Το TheARtro είναι ένα καινοτόμο σύστημα επαυξημένης πραγματικότητας (Augmented Reality), που επιτρέπει τη δημιουργία και παρουσίαση παραστάσεων «επαυξημένων» με ψηφιακές πληροφορίες: κυρίως υπέρτιτλους σε επιλεγμένες γλώσσες, που ακολουθούν τον ή την ηθοποιό που μιλά κάθε φορά, αλλά και, επιπλέον, στατικά ή κινούμενα εφέ, πληροφορίες κειμένου, ειδικούς φωτισμούς κ.λπ. Οι πληροφορίες αυτές είναι εμφανείς σε όσους θεατές φορούν ειδικά γυαλιά AR, ενώ η ζωντανή παράσταση εκτυλίσσεται κανονικά για το υπόλοιπο κοινό.

Στην περίπτωση της «Μικρής Ασίας», λόγω του περιορισμένου αριθμού των ειδικών γυαλιών (η τιμή των οποίων είναι ακόμη απαγορευτική για μαζική χρήση τους) είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τη μισή παράσταση μέσα από τα ειδικά γυαλιά και την άλλη μισή υπό κανονικές συνθήκες.

Καταρχάς, επειδή το σύστημα TheARtro για να λειτουργήσει απαιτεί, πέραν των ειδικών γυαλιών, μια σειρά από κάμερες βάθους που επικοινωνούν μέσω ενός πρωτοποριακού λογισμικού, θέτει, σε αυτή τη φάση ανάπτυξής του, αρκετούς περιορισμούς σε σκηνοθέτες και ηθοποιούς, ως προς την κίνηση, τη σκηνογραφία κ.ά., με κυριότερη τη μετωπική συνθήκη θέασης. Σε έναν αμφιθεατρικό χώρο, όπως, π.χ., ένα αρχαίο θέατρο, η σύμπτωση υπέρτιτλου και ομιλούντος προσώπου πιθανόν δεν θα λειτουργεί για τους θεατές των ακριανών θέσεων.

Στην παράσταση της «Μικρής Ασίας» στο Αμφιθέατρο η Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη, πολύ σοφά, απέφυγε να εκμεταλλευτεί το σύνολο των δυνατοτήτων του συστήματος που δημιούργησε μαζί με την επιστημονική ομάδα του προγράμματος. Τα εφέ που παρουσίασε ήταν απλώς ενδεικτικά των δυνατοτήτων (βροχή που έπεφτε μπροστά από τους ηθοποιούς, ένα ποτάμι που εμφανιζόταν να κυλά μπροστά τους κ.λπ.), καθώς το βάρος πέφτει στη χρήση του συστήματος προκειμένου να διευρυνθεί η πρόσβαση στο θέατρο σε άτομα με προβλήματα ακοής και, πολύ περισσότερο, σε αλλόγλωσσους θεατές.

Δεν γνωρίζω αν οι δυνατότητες δημιουργίας special effects θα μπορούσαν να αποδώσουν καρπούς σε καθημερινές –και όχι πειραματικές– θεατρικές συνθήκες. Ασφαλώς, ανοίγουν ένα ευρύ πεδίο διαλόγου ανάμεσα στο θέατρο και την τέχνη των κόμικς, για όποιον και όποιαν ενδιαφέρεται να εμπλακεί σε αυτόν. Πέραν αυτού του ειδικού πεδίου, θεωρώ ότι τα «αναλογικά» θεατρικά τεχνάσματα παραμένουν ακόμη πολύ περισσότερο μαγικά από τους ψηφιακούς «ανταγωνιστές» τους…

Παρά τις αμφιβολίες κάποιου βαθιά ριζωμένου στον αναλογικό κόσμο, η ερευνητική δουλειά της Ρουμπίνης Μοσχοχωρίτη είναι πρωτοποριακή, και μάλιστα διεθνώς, καθώς, όπως μας εξήγησαν οι υπεύθυνοι του TheARtro, ανάλογη έρευνα, και μάλιστα με πιο περιορισμένη στόχευση, πραγματοποιείται μονάχα σε ένα ακόμη θέατρο, στο Λονδίνο.

Συντονιστής του προγράμματος TheARtro είναι η Highway Productions, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης – Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, την εταιρεία πληροφορικής Comitech Α.Ε. και τη ΔΗΚΕΠΕΘΕ Ιωαννίνων.

Στην παράσταση «Μικρή Ασία» πήραν μέρος οι ηθοποιοί Λάζαρος Βαρτάνης, Γιάννης Μαστρογιάννης και Ελένη Στεργίου, ενώ μουσική έπαιξε επί σκηνής ο Κώστας Νικολόπουλος.