Αιγύπτιοι αρχαιολόγοι ολοκληρώνοντας τη 10η περίοδο των ανασκαφών τους στη Γκέρζα (αρχαιολογικός χώρος που βρίσκεται 75 μίλια νοτιοδυτικά του σύγχρονου Καΐρου), ανακοίνωσαν την ανασκαφή δύο πορτρέτων μούμιας και περαιτέρω αποσπασματικών πορτρέτων – τα πρώτα μοναδικά δείγματα τέτοιων πινάκων που συναντούν το φως εδώ και περισσότερo από 115 χρόνια. Η ομάδα βρήκε επίσης μούμιες, πάπυρους, αγγεία και φέρετρα, που χρονολογούνται από την ίδρυση της Γκέρζα ως Φιλαδέλφεια κατά την περίοδο των Πτολεμαίων (305–30 π.Χ.) έως τη Ρωμαϊκή εποχή (30 π.Χ.-390 μ.Χ.).
Μια ανακοίνωση από την αιγυπτιακή κυβέρνηση εξηγεί ότι ο βασιλιάς Πτολεμαίος Β’ (309–246 π.Χ.) ίδρυσε τη Φιλαδέλφεια ως ένα βουκολικό κεντρικό χωριό, μέρος του αγροτικού του έργου αποκατάστασης για να εξασφαλίσει πόρους για την αυτοκρατορία του. Οι ερευνητές σκάβουν από το 2016 στον αρχαιολογικό χώρο, που κάποτε κατοικούσαν Έλληνες και Αιγύπτιοι.
Σύμφωνα με τον Adel Okasha, επικεφαλής του Υπουργείου Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, η τελευταία περίοδος της αποστολής εξερεύνησε ένα ημιυπόγειο τάφο «με δάπεδο από έγχρωμο ασβεστοκονίαμα και διακοσμημένο με εναλλάξιμα πλακάκια». Το κτίριο παρέχει πρόσβαση στο δικό του στενό δρόμο και υπάρχει μια κατασκευή έξω από τη νότια πρόσοψή του, όπου οι αρχαιολόγοι βρήκαν τα ερείπια τεσσάρων κιόνων. Στο εσωτερικό, το ταφικό κτίριο εκτείνεται σε έξι μεγάλης κλίμακας τάφους από πλίνθους λάσπης με «ομαδικούς τάφους σε στυλ κατακόμβης».
Εκεί, οι αρχαιολόγοι βρήκαν παπύρους εγγεγραμμένους με δημοτική (αιγυπτιακή γράμμωση) και ελληνική γραφή που αφηγείται τις κοινωνικές, οικονομικές και θρησκευτικές συνθήκες των κατοίκων της περιοχής.
Ο Basem Gehad, επικεφαλής του έργου «Ανασκαφή της Αρχαίας Φιλαδέλφειας», ηγήθηκε της τελευταίας ανασκαφής και σημείωσε ότι η ομάδα του ανακάλυψε επίσης «μια σειρά από φέρετρα διαφορετικού στυλ, μερικά από αυτά σε ανθρώπινη μορφή και άλλα σε ελληνική μορφή με δίρριχτη στέγη». Οι μούμιες μέσα έδειχναν πόσα χρήματα είχαν σημασία στην αρχαία Γκέρζα—μερικές ταριχεύτηκαν με μεγάλη προσοχή, άλλες αφέθηκαν σε «ταφές απλής φύσης», είπε ο Mostafa Waziri, γενικός γραμματέας του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων.
Ένα πήλινο άγαλμα της Ίσιδας-Αφροδίτης, της θεάς της γονιμότητας και της αγάπης, ανασύρθηκε από το ξύλινο φέρετρο μιας νεαρής Ελληνίδας που στεκόταν εκτός της κρύπτης. Όχι μόνο είναι σπάνιο ένα τέτοιο λείψανο, αλλά «αντανακλά επίσης την επιρροή των Ελλήνων στην αιγυπτιακή τέχνη ως αποτέλεσμα της νέας κοινότητας που ζει εκεί», έγραψε ο Gehad σε ένα email στο Artnet News.
Ωστόσο, τα νέα πορτρέτα των μουμιών είναι αναμφισβήτητα η πιο πρωτοποριακή ανακάλυψη της ανασκαφής – η πρώτη που εμφανίστηκε από τότε που ο Άγγλος αρχαιολόγος Flinders Petrie βρήκε 146 τέτοια πορτρέτα σε ένα ρωμαϊκό νεκροταφείο το 1911.
Ονομάζονται πορτρέτα Φαγιούμ για τον άφθονο αριθμό τους στην Όαση Φαγιούμ. Τα έγχρωμα αυτά πορτρέτα του πλούσιου νεκρού συγκαταλέγονται στους πιο λεπτομερείς αρχαίους πίνακες που είναι γνωστοί σήμερα. Ο Gehad είπε στο Artnet News ότι τα περισσότερα από τα πορτρέτα που ανακαλύφθηκαν προηγουμένως κατέληξαν στον Βιεννέζο συλλέκτη τέχνης, έμπορο και επιχειρηματία χαλιών Theodor Graf, ο οποίος κατέχει μουσεία σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική και άτομα όπως ο Sigmund Freud ως πελάτες του.
Αυτή τη φορά, τα πορτρέτα των μουμιών Φαγιούμ θα παραμείνουν στην Αίγυπτο για περαιτέρω μελέτη. «Κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά το πλαίσιο αυτών των πορτρέτων», πρόσθεσε ο Gehad. «Τώρα, μπορούμε να γνωρίζουμε σίγουρα από πού προέρχονται και να βρούμε περισσότερα».
