Δημήτρης Παπαϊωάννου: Το “Ink” μιλάει για την επιθυμία, την ομορφιά και τη νεότητα

Με τον ήχο των νερών του Ιλισού να κυλάει κάτω από τα πόδια του, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου δημιουργεί στα έγκατα του Μεγάρου Μουσικής εδώ και πέντε χρόνια. Εκεί κρύβεται το εργαστήριο του. Σήμερα, αποφάσισε να ανέβει στην επιφάνεια, στο φυσικό φως. Γιατί είναι η ώρα να μιλήσει για το «Ιnk», τη νέα του δημιουργία που ‘τρέλανε’ το σύστημα των κρατήσεων με 10.000 εισιτήρια να πωλούνται τις πρώτες 12 ώρες της προπώλησης. Τόσο που τον αναγκάζει να προγραμματίσει επτά ακόμα παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής προκειμένου να καλυφθεί το τεράστιο ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε τον περασμένο μήνα.

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου αποκαλεί το Μέγαρο Μουσικής «σπίτι του» αφού ήταν ο μοναδικός οργανισμός που του παραχώρησε έναν υπόγειο χώρο 1.000 τ.μ. για να στήσει το εργαστήριο του. Εκεί συνετέθη «Ο Μεγάλος Δαμαστής», ο «Εγκάρσιος Προσανατολισμός» και αργότερα, εν μέσω καραντίνας, το «Ink». «Χρόνια αναζητούσα ένα στούντιο για να χωρέσουν τα σώματα, τα υλικά, τα φώτα – κι έπειτα ερχόταν και το ζήτημα της ανακύκλωσης των υλικών. Μέχρι που προέκυψε η συνεργασία με το Μέγαρο. Εκεί ξημεροβραδιαζόμαστε και είναι για μένα μια τόσο τρομακτική προσφορά, όσο το εργαστήριο για ένα ζωγράφο. Ένα ιδιαίτερα πολύτιμο δώρο, στο οποίο συμβαίνουν και οι πρόβες εντός προγράμματος, αλλά και πολλά εκτός προγράμματος» σημειώνει.

Ο 22χρονος Γερμανός Σούκα Χορν χορεύει με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου. Ήταν ο νεότερος περφόμερ στη διανομή του “Εγκάρσιου προσανατολισμού”. photo credit: Julian Mommert 

Εκεί γεννήθηκε και το «Ιnk», το πρώτο ντουέτο του Παπαϊάωννου μετά την «Πρώτη ύλη» του Φεστιβάλ Αθηνών που τον φέρνει ξανά επί σκηνής. Αν τον ρωτήσεις τι στάθηκε η αφορμή για τη δημιουργία του θα πει, χωρίς δεύτερη σκέψη, «το ανθρώπινο σώμα». «Είναι ένα έργο που δεν αφηγείται μια ιστορία. Είναι ένα σκοτεινό έργο που φτιάχτηκε σε μια πολύ φωτεινή περίοδο όπου ήμουν πλημμυρισμένος από αγάπη. Ένα έργο για την επιθυμία, όπως λέει και ο στίχος της Λίνας Νικολακοπούλου ‘για του πόθου τ’ αγρίμι’. Είναι ένα όνειρο μέσα στο όνειρο. Μια μανία σύνδεσης με την νεότητα και την ομορφιά. Ένας ευαγγελισμός που, όπως όλοι ξέρουμε, τελειώνει με μια σταύρωση» εξηγεί, σχεδόν σιβυλλικά.

Σ’ αυτό το έργο για δύο, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου στέφει για συμπρωταγωνιστή του τον νεότερο χορευτή του στον «Εγκάρσιο προσανατολισμό», τον 22χρονο Σούκα Χορν. Καθώς, όπως λέει, νιώθει κολακευμένος να βρίσκεται κοντά σε νέους καλλιτέχνες, αισθάνεται πως ξαναγεννιέται μέσα από τα μάτια τους, παίρνει ενέργεια και κουράγιο και όλο αυτό κορυφώνεται σε μια πολύ συγκινητική διαδικασία.

Ο Χάρης Φραγκούλης και ο Δημήτρης Παπαϊωάννου μοιράζονται τον ίδιο ρόλο στο “Ink”. “Φοβάμαι τη σύγκριση μαζί του” λέει ο δεύτερος για τον πρώτο. photo credit: Julian Mommert 

Ωστόσο, αυτή τη φορά, η ανοιχτωσιά του Παπαϊωάννου δεν εξαντλείται εδώ. Η καλλιτεχνική του φιλία με τον ηθοποιό Χάρη Φραγκούλη – παρουσία που είχε ξεχωρίσει από τα χρόνια συνεργασίας του δεύτερου με τον Λευτέρη Βογιατζή – τον οδήγησε σε μια πρωτόγνωρη δοκιμασία: Να μοιραστεί τον κεντρικό ρόλο, τον δικό του ρόλο μαζί του. Κι έτσι από τις επτά νέες παραστάσεις που προστίθενται, ο Χάρης Φραγκούλης θα πρωταγωνιστήσει στις πέντε. «Είναι σπάνιο για μένα να μοιράζομαι κάτι που δημιούργησα για τον εαυτό μου και δουλεύοντας μαζί με το Χάρη, αφήνοντας τον να με βλέπει και να με διορθώνει, συνειδητοποιώ πόσο καλύτερος είναι από μένα. Ναι, φοβάμαι τη σύγκριση μαζί του» λέει γενναιόδωρα ο Δημήτρης Παπαϊωάννου. Ο Φραγκούλης, αντιστρέφει την σχέση που περιγράφει ο διεθνής δημιουργός μιλώντας «για μια θαυμάσια στιγμή και για μια τιμή για μένα». «Γνωρίζει τόσο καλά τα υλικά του ο Δημήτρης, είναι τόσο ψηλά ο πήχης κι εγώ πρέπει να τον φτάσω. Το ευχάριστο είναι πως κανείς δεν πήγε να επιβάλλει την αισθητική του στον άλλο. Κι ούτε σκέφτομαι την πιθανή σύγκριση. Εκείνο που με απασχολεί είναι να μπω στην ψυχή του Δημήτρη».

Κι εκεί που νόμιζε κανείς πως το σχήμα του «Ιnk» ολοκληρωνόταν, αναπάντεχα σε αυτό προστέθηκε ο διάσημος αρχιμουσικός Θεόδωρος Κουρεντζής και ο συνθέτης Κορνήλιος Σελαμσής. Ο δεύτερος γράφοντας τη μουσική της παράστασης «σε μια διαρκή μάχη με τον Παπαϊωάννου», όπως εξομολογείται, αλλά χωρίς στυλιστικούς περιορισμούς. Και ο δεύτερος, καλώντας τον Σελαμσή να ηχογραφήσει τη μουσική του, πλέον σε ένα διευρυμένο συμφωνικό μέγεθος με την πολύφημη ορχήστρα MusicAeterna σε ένα υπερσύγχρονο στούντιο στη Γερμανία. Αυτό, όπως λένε, ήταν ένα δώρο του Θεόδωρου Κουρεντζή προς τον Παπαϊωάννου, μια γνήσια εθελοντική συμμετοχή που, θέλοντας και μη, αναβαθμίζει την σπουδαιότητα αυτής της συνάντησης.

«Κανονικά δεν θέλω να επιστρέψω στη σκηνή» σχολιάζει o Παπαϊωάννου, «αλλά θα δούμε». photo credit: Julian Mommert 

Το «Ιnk» εκτός από την αφύπνιση του Παπαϊωάννου σε μια μικρότερη – από πλευράς σχήματος – κλίμακα παράστασης στέκεται και η αφορμή να ανανεωθεί η σχέση residency που έχει αναπτύξει με το Μέγαρο. Το υπόγειο studio απ’ όπου κατακτά τις σκηνές του κόσμου, θα του ‘ανήκει’ για πέντε χρόνια ακόμα κι από εκεί θα αναδύεται συχνά – πυκνά προς το φως της σκηνής του Μεγάρου. Επόμενο ορισμένο ραντεβού του Παπαϊωάννου με το αθηναϊκό κοινό του θα είναι η αναβίωση του «Πουθενά» – της θρυλικής παράστασης που τον είχε φέρει στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το 2009 – τον Σεπτέμβριο του 2024 και με νέα πρωταγωνιστική ομάδα.

Φαίνεται πως ο διεθνής δημιουργός είναι πρόθυμος να ξανασυναντήσει παλιές δημιουργίες του, να τις εμβαπτίσει στο σήμερα. Ένα ακόμα έργο στη λίστα των πιθανών αναβιώσεων είναι η «Σαπφώ» του μακρινού 1992 σε μουσική του Γιώργου Κουμεντάκη, βρίσκοντας ιδανική τη συγκυρία της «κοινωνίας που είναι πιο ανοιχτή στα queer issues. Αλλά και τότε ήταν ένα έργο πολύ πιο τολμηρό απ’ ότι νόμιζα».

Το κοινό του Δημήτρη Παπαϊωάννου στην Ελλάδα και στον κόσμο – πρόσφατα σάρωνε τις ΗΠΑ με τον «Εγκάρσιο Προσανατολισμό» – ολοένα και μεγαλώνει. Κι αυτό φαίνεται όχι μόνο από την ανταπόκριση των Αθηναίων στις παραστάσεις του στη Στέγη και τώρα στο Μέγαρο αλλά και εκτός έδρας. «Όταν βλέπω συνομήλικους μου να γεμίζουν το θέατρο ανησυχώ. Αντίθετα, ευφραίνομαι όταν στις πλατείες συναντώ νέο κοινό, κάτι το οποίο συνέβη έντονα στην Ισπανία».

Χάρης Φραγκούλης και Σούκα Χορν σε σκηνή της παράστασης. photo credit: Julian Mommert 

Και παρότι ο κόσμος που τον παρακολουθεί πολλαπλασιάζεται εκείνος μοιάζει να ελευθερώνεται από παλιές δεσμεύσεις. Καταρχάς, ο τρόπος δουλειάς του εκκινεί από αλλού. «Οι αρχικές ιδέες είναι πάντα ένα έναυσμα για να πάρουμε φωτιά. Οι συνεργάτες μου είναι εκείνοι που εξελίσσουν την διαδικασία, η εγρήγορση έρχεται μέσα σε μια δημιουργική παρέα. Παλαιότερα – χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το ‘Μέσα’ όπου τα πάντα ήταν υπολογισμένα στο χαρτί – δούλευα πάνω σε απόλυτες κατασκευές. Με τον καιρό κατάλαβα, πως αυτός ο τρόπος δεν θα με ελευθερώσει δημιουργικά. Αποφάσισα να πέσω στη μεγαλύτερη ανασφάλεια, ενδεχομένως στη διαδικασία να περνάω και χειρότερα αλλά στο τέλος να είμαι περισσότερο περήφανος για το αποτέλεσμα».

Πιέζοντας να ολοκληρωθεί η συζήτηση και να επιστρέψει με την ομάδα του στην πρόβα, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου επιβεβαιώνει (ξανά) πόσο βαθιά βουτάει στη δημιουργική διαδικασία. Η παρουσία του στη σκηνή, μοιάζει να μην τον απασχολεί ιδιαίτερα και το «Ιnk» μοιάζει να είναι απλώς η εξαίρεση. «Κανονικά δεν θέλω να επιστρέψω στη σκηνή» σχολιάζει, «αλλά θα δούμε».