ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
22
ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Εκθέσεις παλαιότερων αλλά και νέων καλλιτεχνών, εκθέσεις που τελειώνουν μετά τις γιορτές και εκθέσεις που μόλις ξεκίνησαν, η εικαστική σκηνή της Αθήνας, στα μεγάλα μουσεία και ιδρύματα, αλλά και στις μικρές αίθουσες τέχνης, δίνει την ευκαιρία στον καθένα και την καθεμιά από εμάς να εκμεταλλευτεί τη σχετική χαλαρότητα των ημερών για να περιπλανηθεί σε ρυθμούς και χρώματα, σε σύγχρονους προβληματισμούς και σε διαχρονικά επιτεύγματα Ελλήνων και διεθνών καλλιτεχνών. Στη δική μας περιδιάβαση επιλέξαμε 15 από τις εκθέσεις αυτές, που φιλοξενούνται κυρίως σε μουσεία και ιδρύματα.
«Κωνσταντίνος Παρθένης, η ιδανική Ελλάδα της ζωγραφικής του» στην Εθνική Πινακοθήκη
Πρώτη ολοκληρωμένη αναδρομική έκθεση για έναν από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της νεοελληνικής τέχνης, τον Κωνσταντίνο Παρθένη (1878-1967), αποτελεί η περιοδική αυτή έκθεση της Εθνική Πινακοθήκης, στην οποία ανήκει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του ζωγράφου. Περίπου 150 έργα ζωγραφικής, καθώς και 70 σχέδια και τεκμήρια, ανάμεσα στα οποία σημειωματάρια, αλλά και το τετράδιο όπου ο καλλιτέχνης κατέγραφε τις σκέψεις του, παρουσιάζονται στην έκθεση «Κωνσταντίνος Παρθένης, η ιδανική Ελλάδα της ζωγραφικής του». Μέσα από αυτά, ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ζωγραφικής του, τον αδιάκοπο διάλογό του με τα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής του, αλλά και τη δημιουργική επαφή του τόσο με την αρχαία ελληνική τέχνη όσο και με τη βυζαντινή, μέσα από τις επτά φορητές εικόνες από τον Άγιο Αλέξανδρο Παλαιού Φαλήρου που παρουσιάζονται στην έκθεση.
Εθνική Πινακοθήκη. Έως 28 Φεβρουαρίου 2023.
Πτυχές της ζωής και της δημιουργίας του Γιάννη Μόραλη πιο προσωπικές έχει την ευκαιρία να παρατηρήσει ο επισκέπτης της έκθεσης «Χώρος ιδιωτικός», που συνδιοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη και την Εταιρεία Μελέτης, Έρευνας και Προβολής της Νεοελληνικής Τέχνης – Εργαστήριο «Γιάννης Μόραλης», μέσα από τρεις ενότητες: Η πρώτη αναφέρεται στην οικογένεια, την παιδική ηλικία και τα νεανικά χρόνια του ζωγράφου, μέσα από ανέκδοτο πρωτογενές υλικό σχεδιασμάτων, σημειώσεων και πρωτολείων. Η δεύτερη εστιάζει στο εργαστήριο της οδού Δεινοκράτους 9, όπου εργάστηκε κατά το μεγαλύτερο διάστημα της καλλιτεχνικής του ζωής, το οποίο αναπλάθεται στην έκθεση από τον εξοπλισμό, τα σύνεργα ζωγραφικής, τα χρωματικά δοκίμια και τα προσωπικά του αντικείμενα. Τέλος, η τρίτη ενότητα επικεντρώνεται στις σχέσεις του Μόραλη με τους φίλους και συνεργάτες του, παρουσιάζοντας γνωστές και άγνωστες συνεργασίες, αλλά και έργα άλλων καλλιτεχνών, όπως του επιστήθιου φίλου του Γιάννη Παππά και του Γιάννη Τσαρούχη. Περισσότερα από εκατό ζωγραφικά έργα, σχέδια και χαρακτικά, καθώς και μελέτες, μακέτες, γλυπτά, κεραμικά, εικονογραφήσεις βιβλίων και εξώφυλλα δίσκων παρουσιάζονται στο κοινό, πολλά για πρώτη φορά, τα οποία πλαισιώνονται από ψηφιακές εφαρμογές και φωτογραφίες από το οικογενειακό αρχείο του ζωγράφου.
Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού. Έως 8 Ιανουαρίου 2023.
Με πυρήνα μια ενότητα σχεδίων της Χρύσας (Βαρδέα), της ελληνίδας γλύπτριας που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 βρέθηκε στην αιχμή της πρωτοπορίας της αμερικάνικης και της διεθνούς τέχνης, η έκθεση «Light Negative Positive: Η ελληνικότητα της Χρύσας» προσφέρει στον επισκέπτη της μια περιεκτική και τεκμηριωμένη εικόνα για το έργο της. Πρόκειται για σχέδια που αφορούν εμβληματικές συνθέσεις της Χρύσας της δεκαετίας του 1960, όπως «Οι Πύλες της Times Square» και η «Κλυταιμνήστρα», καθώς και συνθέσεις της με «αναλύσεις» γραμμάτων της αλφαβήτου, αποτυπώνοντας μοναδικά τη διαδικασία και την πορεία προς την ολοκλήρωση ενός έργου. Τα σχέδια είχαν φιλοτεχνηθεί ενόψει της έκθεσης με τίτλο «Light Negative Positive», που παρουσίασε την άνοιξη του 1968 στο Χάρβαρντ, σε επιμέλεια του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Τζώνη. Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης την πρωτότυπη αφίσα της έκθεσης του 1968, σχεδιασμένη από την Χρύσα, καθώς και χαρακτηριστικά έργα της από τις Συλλογές του MOMus, του ΕΜΣΤ, της Alpha Bank, καθώς και προσωπικές φωτογραφίες της Χρύσας από την Ελένη Μυλωνά.
MOMus – Μουσείο Άλεξ Μυλωνά. Έως 29 Ιανουαρίου 2023.
Η μεγάλη αναδρομική έκθεση «Γιώργος Ιωάννου: Εσωτερική διαδρομή», που διοργανώνει ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ), συγκεντρώνει έργα από όλες τις περιόδους του γνωστού ζωγράφου. Στα δύο κτίρια της Πινακοθήκης εκτίθενται περισσότεροι από 150 πίνακες, λάδια και μονοτυπίες, καθώς και αρχειακό υλικό, σημειωματάρια, αντικείμενα και δεκάδες σχέδια σε προθήκες. Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει την πορεία του ζωγράφου, από τα σχέδια που έκανε κατά τη διάρκεια της Κατοχής έως και τα τελευταία έργα του 2008, όταν σταμάτησε πια να ζωγραφίζει. Ο Γιώργος Ιωάννου (1926-2017) ήταν ένας ζωγράφος με σπάνιες αφηγηματικές ικανότητες, που κατανόησε τη λειτουργία της ανάγνωσης και ανέδειξε την αξία της μέσω της ζωγραφικής. Κάθε πίνακάς του είναι και μια πυκνογραμμένη σελίδα, στην οποία επιχειρεί να καταχωρίσει έναν κόσμο παράλογα λογικό, τον προσωπικό του κόσμο. Η μυθοπλαστική ζωγραφική του Ιωάννου έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο και την επικαιρότητα, αλλά αν έπρεπε να αναζητήσουμε την καταγωγή της, θα καταλήγαμε στη βυζαντινή εικόνα, τα αφηγηματικά χαρίσματα, την αμεσότητα και την ιδιαίτερη απήχηση της οποίας ανακάλυψε στα σύγχρονα κόμικς. Η συμβολοποίηση στους πίνακές του όμως είναι προσεκτικά μελετημένη και πηγάζει από μνήμες και τραυματικά βιώματα που ξεκινούν από τα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου για να φτάσουν μέχρι την περίοδο της επτάχρονης δικτατορίας.
Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων. Έως 29 Ιανουαρίου 2023.
Καλλιτέχνης που μέσα από το έργο του βρίσκεται σε διαρκή διάλογο με τον βυζαντινό πολιτισμό, την τέχνη και τη χριστιανική λατρεία ο Τάσος Μαντζαβίνος, παρουσιάζει στην έκθεση αυτή περισσότερα από 100 σχέδια, κατασκευές, πίνακες και έργα από ύφασμα στα οποία κυριαρχούν εικονογραφικά στοιχεία που έλκουν την καταγωγή τους από τη βυζαντινή παράδοση: ο ορθόδοξος ενοριακός ναός, τα τάματα, τα φυλαχτά, ο δρακοντοκτόνος άγιος Γεώργιος, τα φορητά εικονοστάσια καθώς και το πολυφωνικό σύμπαν της βυζαντινής διακοσμητικής αποτελούν πηγές της έμπνευσής του. Σε αυτή την πολιτισμική παράδοση, ο ζωγράφος ανακαλύπτει ένα σημαντικό κομμάτι της καλλιτεχνικής του ταυτότητας, το οποίο μεταπλάθει σε ένα προσωπικό ζωγραφικό λεξιλόγιο χωρίς στοιχεία αντιγραφής ή μιμητισμού. Το μεγαλύτερο μέρος των σχεδίων και έργων του καλλιτέχνη που φιλοξενούνται στην έκθεση παρουσιάζονται στο κοινό για πρώτη φορά.
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Έως 12 Ιανουαρίου 2023.
Ένα αρχείο από μελάνι και χαρτί, συνολικά 102 έργα από διάφορες δημιουργικές περιόδους του καλλιτέχνη, περιλαμβάνονται στην έκθεση «Γιώργος Ξένος: Τόποι περισυλλογής», που φιλοξενείται στην Υπηρεσιακή Αυλή του Μεγάρου Μουσικής. Πέντε μεγάλων διαστάσεων επίτοιχα πολύπτυχα και δύο εγκαταστάσεις, που αποτελούν σειρές σχεδίων με πολυάριθμες παραλλαγές του ίδιου θέματος, καθώς και ψηφιακές φωτογραφίες και σύντομα βίντεο από κινητό, που αναδεικνύουν μια άγνωστη πτυχή του πολυδιάστατου έργου του ζωγράφου, συγκροτούν τους «Τόπους περισυλλογής». Από τα περισσότερα έργα αναδύεται η αγωνία για την ανθρώπινη συνθήκη, η αγωνία για την επιβίωση του πλανήτη, για τη δυστοπία που εμφανίζεται στη θέση του μέλλοντος.
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Έως 5 Μαρτίου 2023.
Σημείο συνύπαρξης σύγχρονης τέχνης και περιβάλλοντος η έκθεση «Το τραγούδι της Γης», με 25 έργα τεσσάρων σημαντικών σύγχρονων ελλήνων καλλιτεχνών, της Χρύσας Βέργη, του Κώστα Παπανικολάου, του Μανώλη Χάρου και του Αχιλλέα Χρηστίδη. Οι τέσσερις καλλιτέχνες ζωγραφίζουν τη φύση, άλλοτε εξ επαφής άλλοτε από μνήμης, και εξετάζουν τον τρόπο που βλέπει το μάτι. Σκηνές υπαίθρου, καμωμένες με λάδια, ακρυλικά και μικτές τεχνικές, προσπαθούν να αποδώσουν το σήμερα σύμφωνα με τις εικαστικές τάσεις της εποχής μας αλλά και με διάθεση ποιητική. Οι τέσσερις καλλιτέχνες χρησιμοποιούν την παλέτα τους για να εκφράσουν το συναίσθημα, το πάθος και την ένταση. Η Χρύσα Βέργη μεταφέρει στον καμβά την εκφραστική δύναμη του χρώματος, συνταιριάζοντας ρεαλιστικά, ιμπρεσσιονιστικά και εξπρεσιονιστικά στοιχεία ταυτόχρονα. Ο Κώστας Παπανικολάου αντιμετωπίζει το τοπίο με πιο ρεαλιστικά στοιχεία, σαν μια αυτοτελή σύνθεση. Ο κόσμος του είναι ένα άγριο καρναβάλι, ένας απέραντος ωκεανός, γεμάτος κρυφά νοήματα, κώδικες, γρίφους, σαρκασμό και ειρωνεία. Ο Μανώλης Χάρος μετεωρίζεται ανάμεσα στην αφαίρεση και τις παλιές γνώριμες συνθέσεις. Με γλώσσα λιτή, χρησιμοποιεί γνώριμα σύμβολα για να οδηγήσει τον θεατή στα τοπία-τόπους του καλλιτέχνη. Ο Αχιλλέας Χρηστίδης, απαλλαγμένος από την τυπική αναπαράσταση και με την ένταση μιας πηγαίας ζωικής ορμητικότητας, εκφράζεται κυρίως με την κραυγή της χρωματικής έξαρσης.
Μητροπολιτικό Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης». Έως 15 Ιανουαρίου 2023.
Έναν προβληματισμό για την αγάπη και τους στενούς ανθρώπινους δεσμούς στα χρόνια της ψηφιακής διασύνδεσης και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί η έκθεση «Modern Love: H αγάπη στα χρόνια της ψυχρής οικειότητας», που φιλοξενεί το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Είκοσι τέσσερις καλλιτέχνες από 14 χώρες διερωτώνται μέσα από τα έργα τους πώς η ψηφιακή τεχνολογία και η σύγχρονη οικονομία έχουν μετασχηματίσει το συναίσθημα και τις κοινωνικές σχέσεις και πώς η εμπειρία του εικονικού καταλύει τα όρια μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου. Εξετάζουν πώς το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν διευκολύνει την έκφραση διαφορετικών ταυτοτήτων και εναλλακτικών τρόπων ύπαρξης, αλλά και πώς συμβάλλουν καλλιέργεια παθολογιών, όπως ο ναρκισσισμός, η εμμονή αυτοπροβολής, η ψηφιακή εξάρτηση και η εμπορευματοποίηση του συναισθήματος. Είναι μια έκθεση για την ενσώματη εμπειρία του ψηφιακού και την ασώματη εμπειρία της εγγύτητας στη σημερινή εποχή, μετά την πανδημία, στα χρόνια των ψυχρών οικειοτήτων…
Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Έως 28 Μαΐου 2023.
Χώρα με σπουδαία παράδοση στη χαρακτική η Τσεχία, παρουσιάζει, με την ευκαιρία της εξάμηνης τσεχικής προεδρίας της Ε.Ε., την έκθεση «Η Αφροδίτη σήμερα», μια προσπάθεια διερεύνησης της πρόσληψης της αρχαίας θεάς του έρωτα από τη σύγχρονη τσεχική τέχνη. Ο επισκέπτης της έκθεσης, που παρουσιάζεται σε συνεργασία με το Τσεχικό Κέντρο Αθήνας και αποτελεί μια πρωτοβουλία της Ένωσης Τσέχων Χαρακτών Hollar και του Κέντρου Κλασικών Σπουδών του Ινστιτούτου Φιλοσοφίας της Τσεχικής Ακαδημίας Επιστημών, στην Πράγα, μπορεί να θαυμάσει περισσότερα από πενήντα έργα, φιλοτεχνημένα από είκοσι δύο σύγχρονους χαράκτες και χαράκτριες. Μέσα από τις πολλαπλές προσεγγίσεις τους εξετάζουν τη θέση της γυναίκας στη σημερινή κοινωνία και την αντανάκλασή της στην καλλιτεχνική δημιουργία.
Μουσείο Γ. Γουναρόπουλου. Έως 31 Ιανουαρίου 2023.
Μέσα από 1.100 εκθέματα και περισσότερες από 500 φωτογραφίες η έκθεση «Μικρά Ασία: Λάμψη, Καταστροφή, Ξεριζωμός, Δημιουργία» επιδιώκει να αφηγηθεί τη ζωή και την προκοπή των ελληνορθόδοξων κοινοτήτων στη Μικρά Ασία και τον Πόντο, τον 19ο αιώνα, αλλά και τις εντάσεις, τους διωγμούς και τελικά τις πολεμικές συγκρούσεις μετά την απόβαση ελληνικών στρατευμάτων στην περιοχή της Σμύρνης. Τις δύο αυτές ενότητες διαδέχεται μία Τρίτη, αφιερωμένη στην εγκατάσταση και την ενσωμάτωση των εκπατρισμένων στην Ελλάδα, καθώς και στην επίδραση που είχε η παρουσία τους σε κάθε τομέα της ελληνικής κοινωνίας, η οποία οδήγησε στη μεταμόρφωση του ελληνικού κράτους. Το χρονικό αυτό περιγράφεται μέσα από έργα τέχνης, εικόνες, εκκλησιαστικά, πολεμικά και προσωπικά κειμήλια, ενδυμασίες, κοσμήματα, χειροτεχνήματα, χάρτες, φωτογραφίες, αρχειακό και κινηματογραφικό υλικό, εφημερίδες, επιστολές, κάρτες, και πολλά άλλα τεκμήρια, ενώ την αφήγηση συμπληρώνουν αποσπάσματα από προσωπικές μαρτυρίες.
Μουσείο Μπενάκη οδού Πειραιώς. Έως 12 Φεβρουαρίου 2023.
Στην αποτύπωση της Μικρασιατικής Καταστροφής στη λογοτεχνία του Μεσοπολέμου εστιάζει η περιεκτική και όμορφα αρχιτεκτονημένη έκθεση «Το έπος της Ανατολής στη φαντασία των Ελλήνων» που φιλοξενείται στην Πτέρυγα Μακρυγιάννη της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Πάνω από 200 εκθέματα, τα περισσότερα από τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά, προέρχονται από τα αρχεία της Σχολής, ιδιαίτερα από τα προσωπικά αρχεία των Σεφέρη, Μυριβήλη, Βενέζη και Θεοτοκά. Η χρονολογική αφήγηση που ακολουθεί η έκθεση δημιουργεί τέσσερις θεματικούς άξονες, που αντιστοιχούν στις μεσοπολεμικές δεκαετίες, αποτυπώνοντας τα κεντρικά χαρακτηριστικά της λογοτεχνίας σε κάθε μια από αυτές, σε 10+1 προθήκες. Ο πρώτος αφορά τα μυθιστορήματα που γράφτηκαν αμέσως μετά την Καταστροφή και χαρακτηρίζονται από έντονη αντιπολεμική διάθεση, ο δεύτερος επικεντρώνεται στη δεκαετία του 1930, όταν δημοσιεύονται τα πρώτα προσφυγικά μυθιστορήματα, ενώ ο τρίτος αναφέρεται στην ποιητική μετάπλαση της προσφυγικής εμπειρίας και τις αγωνίες των διανοούμενων της εποχής, λέξη-κλειδί για τις οποίες αναδεικνύεται η λέξη «γαλήνη». Τέλος, ο τέταρτος άξονας εστιάζει στο αποτύπωμα που άφησε ο ελληνοτουρκικός πόλεμος (1919-1922) στην τουρκική λογοτεχνία του Μεσοπολέμου. Αυτό το πρωτότυπο και τολμηρό τμήμα της έκθεση φέρνει τον επισκέπτη σε επαφή με συγγραφείς και έργα άγνωστα στη γλώσσα μας, σε μια συνοπτική παρουσίαση του λογοτεχνικού απόηχου στην Τουρκία της κοινής ιστορικής εμπειρίας που ο κάθε λαός βίωσε και αποτύπωσε στη συλλογική μνήμη τόσο διαφορετικά.
Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Έως 20 Φεβρουαρίου 2023
Με αφορμή την εκατονταετηρίδα της Μικρασιατικής Καταστροφής, η έκθεση «Από τη Μεγάλη… στη σύγχρονη Ελλάδα» παρακολουθεί την πορεία από τη Μεγάλη Ιδέα της εθνικής ολοκλήρωσης στη συνοριακή και πληθυσμιακή διαμόρφωση του σημερινού ελληνικού κράτους. Στο πρώτο μέρος της, που παρουσιάζεται τώρα, αναφέρεται στην ελληνική παρουσία στη Μικρά Ασία, στα γεγονότα της μικρασιατικής εκστρατείας και της Καταστροφής, μέσα από φωτογραφικά τεκμήρια, έγγραφα και αντικείμενα από τις συλλογές του, πλαισιωμένα από μαρτυρίες, αποσπάσματα ημερολογίων, δημοσιεύματα του Τύπου και βίντεο από το πλούσιο φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου. Ακόμη, ο επισκέπτης μπορεί να περιδιαβεί στις γειτονιές της Σμύρνης χάρη σε ένα διαδραστικό εικονογραφημένο πολεοδομικό χάρτη της πόλης των αρχών του 20ού αιώνα, με τη βοήθεια του οποίου μπορεί να αντλήσει πληροφορίες για τα κτίρια της πόλης πριν τη μεγάλη πυρκαγιά του 1922. Η τελευταία ενότητα της έκθεσης αναπτύσσεται στην αίθουσα συνεδριάσεων της Παλαιάς Βουλής, που μετατρέπεται η ίδια σε έκθεμα, καθώς εκεί διαδραματίστηκε η Δίκη των Έξι, των πολιτικών της μοναρχικής παράταξης που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για την εθνική τραγωδία, δίκη η οποία αποτυπώνεται στα πρωτότυπα σχέδια του Περικλή Βυζάντιου για τον τύπο, τα οποία εκτίθενται μαζί με τεκμήρια από τα γεγονότα που ακολούθησαν την Καταστροφή.
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Έως 30 Ιουνίου 2023.
Η Βιβλιοθήκη της Βουλής φιλοξενεί ένα εκθεσιακό τρίπτυχο που πραγματεύεται με διαφορετικούς, αλλά συμπληρωματικούς όρους την εκατονταετηρίδα της Καταστροφής. Η πρώτη έκθεση, με τίτλο «Ιστορίες επιβίωσης», είναι αφιερωμένη στην επαγγελματική ενσωμάτωση των προσφυγικών πληθυσμών και τη συμβολή τους στον εργασιακό βίο της χώρας μέχρι τη δεκαετία του 1940. Η αφήγηση αναδεικνύει την εργασία ως στρατηγική επιβίωσης και ως μέσο διαμόρφωσης ατομικών και συλλογικών ταυτοτήτων. Με οδηγό τις προφορικές μαρτυρίες, παρουσιάζονται αντικείμενα, πρακτικές και συνήθειες που επεκτείνουν την έννοια της «εργασίας» ως καθημερινού βιώματος, καθώς και οι θεσμικές παρεμβάσεις για την εργασιακή αποκατάστασή τους. Η δεύτερη, με τίτλο «Το 1922 στον Τύπο», επικεντρώνεται στην ανάδειξη της πλούσιας δημοσιογραφικής παραγωγής γύρω από τα δραματικά γεγονότα, όπως αποτυπώνονται στον Τύπο της εποχής, μικρασιατικό, ελλαδικό, ομογενειακό και αλλόφωνο, ενώ παρουσιάζονται επίσης αφιερώματα εφημερίδων για την Καταστροφή της Σμύρνης. Τέλος, στην τρίτη έκθεση, με τίτλο «Πρόσφυγες: 1922+ επιβίωση-ενσωμάτωση», είκοσι επτά σύγχρονοι καλλιτέχνες, πρόσφυγες δεύτερης και τρίτης γενιάς οι περισσότεροι, καταγράφουν τις δικές τους μικροϊστορίες για το 1922, μεταπλάθοντας την πρώτη ύλη της επιβίωσης και της εγκατάστασης των δικών τους ανθρώπων σε έργο τέχνης και αφήγηση.
Βιβλιοθήκη Βουλής (πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο).
Στην εκπνοή του επώνυμου λογοτεχνικού έτους, η Ακαδημία Αθηνών τιμά τον (και μέλος της) Ιάκωβο Καμπανέλλη, με μια έκθεση πλούσιου αρχειακού υλικού από το προσωπικό αρχείο του, υλικό από την Ακαδημία, αδημοσίευτο υλικό από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, καθώς και από το ιστορικό αρχείο της ΕΡΤ. Ο αφηγηματικός ιστός της έκθεσης διαρθρώνεται σε θεματικές ενότητες που αφορούν το έργο του στο θέατρο, στον κινηματογράφο, τα μελοποιημένα ποιήματά του, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο εμβληματικό «Μαουτχάουζεν». Ακόμη, ο επισκέπτης μπορεί να ανακαλύψει, ανάμεσα στο σπάνιο εκθεσιακό υλικό, λιγότερο γνωστές πλευρές της ιστορίας του νεοελληνικού θεάτρου, όπως οι λογοκριτικές παρεμβάσεις, όπως αποτυπώνονται στο αρχείο της Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών της περιόδου 1950-1974, που αποκαλύπτει τις παρεμβάσεις και τα εμπόδια που συναντούσαν ο Καμπανέλλης και άλλοι δημιουργοί στην καλλιτεχνική τους έκφραση, όπως δείχνουν οι λογοκριμένοι στίχοι του Καμπανέλλη από τη θεατρική παράσταση «Το μεγάλο μας τσίρκο».
Μέγαρο Ακαδημίας Αθηνών, Ανατολική Αίθουσα. Έως 14 Μαρτίου 2023.
Έτοιμη να αναδεχθεί τον ρόλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, η Ελευσίνα και οι άνθρωποί της «αυτοπαρουσιάζονται» μέσα από την έκθεση «Ωμό Μουσείο», που μετά το Μουσείο Μπενάκη φιλοξενείται στο Παλαιό Δημαρχείο της πόλης. Η έκθεση αναπτύσσεται γύρω από μια επιμήκη στοά με προθήκες στις οποίες εκτίθενται τεκμήρια από τη μακραίωνη ιστορία της πόλης, ενώ γύρω της είναι τοποθετημένες κινητές προθήκες-βαλίτσες, στις οποίες συνυπάρχουν σημαντικά αλλά και ευτελή αντικείμενα, συγκροτώντας μια θραυσματική εικόνα της καθημερινότητας της πόλης μέσα στους αιώνες. Δίπλα τους, σε ρόλο ξεναγού, βρίσκεται μια σειρά ομιλούντων πορτρέτων, όπου σημαίνοντα πρόσωπα της τοπικής κοινωνίας μιλούν για την πόλη, την ιστορία της και την καθημερινή ζωή της πόλης. Τέλος, έναν τρίτο κύκλο συγκροτούν καταγραφές όψεων και στιγμών της πόλης από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα, σε λιθογραφίες περιηγητών και φωτογραφίες σημαντικών διεθνών και σύγχρονων ελλήνων φωτογράφων που εκτίθενται στους τοίχους. Η έκθεση, ένας φόρος τιμής στους επιφανείς Ελευσίνιους, από τον Αισχύλο μέχρι τον στρατηγό Θεόδωρο Πάγκαλο, κλείνει με μια αναφορά στους υπαίθριους κινηματογράφους, που από το 1938 ήδη αποτελούσαν βασική μορφή διασκέδασης των κατοίκων της εργατούπολης.
Παλαιό Δημαρχείο Ελευσίνας. Έως 19 Φεβρουαρίου 2023.
