Κληρονόμοι Εβραίας συλλέκτριας μηνύουν το Met και το Ίδρυμα Γουλανδρή για έναν πίνακα του Βαν Γκογκ

Στο επίκεντρο μίας νέας δικαστικής διαμάχης βρίσκεται ο πίνακας του Βίνσεντ βαν Γκογκ, «Η συγκομιδή της ελιάς», που εκτίθεται στο Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, οι κληρονόμοι μίας Εβραίας συλλέκτριας μηνύουν το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και το Ίδρυμα Γουλανδρή, καθώς ισχυρίζονται ότι ο πίνακας λεηλατήθηκε από τους ναζί και έτσι επιθυμούν την επιστροφή του.

Η αγωγή, που κατατέθηκε σε δικαστήριο του Σαν Φρανσίσκο, υποστηρίζει ότι το 1972, το Met πούλησε κρυφά τον πίνακα που ο σπουδαίος ζωγράφος δημιούργησε το 1889, χωρίς να ενημερώσει την συλλέκτρια Hedwig Stern, στην οποία και ανήκε αρχικά το έργο και ζητούσε την επιστροφή του.

Οι κληρονόμοι της συλλέκτριας και ενάγοντες, Judith και Deborah Silver, Sekai και Mary Lee Kofi, Walter και Daniel Henrickson και Dorit και Ilan Marcks, ισχυρίζονται στην αγωγή ότι ο πίνακας κατασχέθηκε από το Τρίτο Ράιχ, όταν η Stern εγκατέλειψε το Μόναχο για το Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια, με τον σύζυγό της Fritz και τα παιδιά της το 1936, ώστε να γλιτώσει τις διώξεις.

Το 1938, οι Ναζί ζήτησαν από τον πρώην δικηγόρο της Stern, Kurt Mosbacher, να ρευστοποιήσει την περιουσία της, μέρος της οποίας ήταν ο πίνακας του Βαν Γκογκ, καθώς και ένας πίνακας του Ρενουάρ.

Οι δύο πίνακες πουλήθηκαν από την Γκαλερί Thannhauser, που είχε περάσει στη σφαίρα επιρροής των Ναζί, όταν η διαχείρισή της πέρασε από τον πρώην ιδιοκτήτη της, τον Εβραίο Justin Thannhauser, στον Γερμανό έμπορο τέχνης Paul Roemer. Τελικά, ο Roemer ήταν εκείνος που φαίνεται να πούλησε τους πίνακες στον Theodor Werner για 55 χιλιάδες μάρκα.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Stern φαίνεται να αναζήτησε τη συλλογή της, αλλά και οι δύο πίνακες είχαν πουληθεί, με τον Βαν Γκογκ να ανήκει πλέον στον Νεοϋορκέζο συλλέκτη Vincent Astor από το 1948. Ο πίνακας βρέθηκε τελικά στην κατοχή του Met, όταν αγοράστηκε το 1956 από την Γκαλερί Knoedler.

Μια αναφορά που κατατέθηκε μαζί με την καταγγελία, από τον Τζόναθαν Πετρόπουλο, ιστορικό και ειδικό στα λεηλατημένα έργα τέχνης από τους ναζί, υποστηρίζει ότι ο Theodore Rousseau, τότε επιμελητής στο Met και επίσης ειδικός πάνω στις λεηλασίες των Ναζί, ενέκρινε την παραχώρηση του έργου, ακόμα και μετά την γνωστοποίηση της “ύποπτης” προέλευσής του.

Οι New York Times είχαν αποκαλύψει την κρυφή αγορά του πίνακα το 1972, αποκαλώντας την μία “ασυνήθιστη κίνηση”, αφού το Met “δεν είχε παραχωρήσει ξανά έργα του Βαν Γκογκ”. Ο αγοραστής φαίνεται να ήταν ο Ιταλός βιομήχανος και συνεργάτης της Γκαλερί Marlborough, Gianni Agnielli.

Σε δήλωση στο Artnet News, εκπρόσωπος του Met δήλωσε ότι ο Βαν Γκογκ είχε “παραχωρηθεί σε μία πολύκροτη πώληση το 1972 που ήταν μέρος μίας μεγαλύτερης και αμφιλεγόμενης προσπάθειας να συγκεντρωθούν πόροι για να αποκτηθούν άλλα έργα”.

“Η πώληση του πίνακα «Η συγκομιδή της ελιάς» πληρούσε τα αυστηρά κριτήρια του μουσείου για παραχώρηση. Ενώ το Met υποστηρίζει με σεβασμό τη θέση του, ότι το έργο βρέθηκε στη συλλογή του με νόμιμο τρόπο και παραχωρήθηκε νόμιμα τηρώντας όλες τις οδηγίες και πολιτικές, το μουσείο καλωσορίζει και θα λάβει υπόψη κάθε νέα πληροφορία που έρχεται στο φως” πρόσθεσε στην ίδια δήλωση, η εκπρόσωπος του μουσείου.

Ο πίνακας εκτίθεται στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή από τα εγκαίνιά του το 2019. Οι ενάγοντες ισχυρίζονται ότι οι προσπάθειές τους να εντοπίσουν το έργο ήταν αποτυχημένες, πριν από τα εγκαίνια του μουσείου.

Οι κληρονόμοι της Stern επιθυμούν την επιστροφή του πίνακα, καθώς και τα έσοδα από την πώληση του από το Met το 1972, αλλά και αποζημίωση στο ύψος της αγοραίας αξίας του έργου.

Πηγή: Art News