Νίκο Διαμαντή, πώς μπορεί το εμβληματικό έργο «Χιροσίμα, αγάπη μου» να σταθεί σήμερα;

Με την έλευση της νέας χρονιάς, η παράσταση «Χιροσίμα, αγάπη μου», βασισμένη στο εμβληματικό σενάριο της Μαργκερίτ Ντυράς και το αριστούργημα της έβδομης τέχνης του Αλαίν Ρεναί, επιστρέφει εκεί που βρήκε στέγη την περσινή άνοιξη όταν ο σκηνοθέτης και ιδρυτής του θεάτρου Σημείο, Νίκος Διαμαντής, της έδωσε «σάρκα και οστά» παρουσιάζοντας μια πρωτότυπη θεατρική μεταφορά του έργου στο σανίδι.

Στο θέατρο Σημείο, λοιπόν, η ιστορία της Χιροσίμα, αυτή η ιστορία καταστροφής, τραγωδίας και απόλυτης συντριβής και έρωτα θα ζωντανέψει ξανά επί σκηνής και θα ειπωθεί ξανά από την αρχή. Πιο επίκαιρη από ποτέ η παράσταση σήμερα εξερευνήσει ξανά την απόλυτη καταστροφή που δίχαζε και εξακολουθεί να διχάζει την ανθρωπότητα, αναζητώντας ταυτόχρονα και με θάρρος την αλήθεια και το πραγματικό αποτύπωμα του έρωτα.

Οι ιστορίες επεκτείνονται και συνδέουν τις προσωπικές ιστορίες των δύο χαρακτήρων του έργου της Μαργκερίτ Ντυράς με την ιστορική μνήμη αλλά ακόμη ευρύτερα, τη μοίρα και τη συλλογική ιστορία. Η καταστροφική ιστορία τής Χιροσίμα είναι καταδικασμένη να συμβεί και πάλι από την αρχή κάποτε ξανά στο μέλλον, ίσως σε κάποια άλλη πόλη, όμως με μαθηματική, τραγική σιγουριά και ακρίβεια.

Με αφορμή αυτό το δεύτερο ανέβασμα αυτού του εμβληματικού έργου για τα 37 χρόνια συνεχούς παρουσίας του θεάτρου Σημείο στο ελληνικό θέατρο, μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη της παράστασης και ιδρυτή του θεάτρου Νίκο Διαμαντή.

Η προσωπικότητα της Ντυράς, μια γυναίκα ανεξάρτητη, ένας καλλιτέχνης που μίλησε για τον αντρικό και γυναικείο πόθο με μοναδικό τρόπο, μία γραφή που έσπρωξε στα άκρα την επαναστατικότητα του πόθου. Ποιος μπόρεσε να διαχειριστεί τον πόθο; Κανείς στην πραγματικότητα δεν άγγιξε τον πόνο του πόθου. Μόνη της έζησε ακατάταχτα, μια γυναικεία προσωπικότητα που φλέγεται να μιλήσει για τον έρωτα, τον θάνατο και την αδιαχείριστη σεξουαλικότητα. Με το έργο της τραγούδησε τον πόθο ανάμεσα στους ανθρώπους, όταν αυτός σαν ένα ποτάμι τους οδηγεί σε επαναστατικές αλλαγές. Μοιάζει να λέει ότι κανείς δεν είναι ίδιος μετά από την σεξουαλική πράξη, εκεί που πεθαίνουμε και γεννιόμαστε.

Ήταν ένα κατακλυσμιαίο και μοναχικό συναπάντημα όταν είδα την ταινία. Ξεδιπλώθηκε μια ιδιοφυΐα στον τρόπο που διαχειρίστηκε τον έρωτα εκεί, στον συγκεκριμένο τόπο θανάτου, μια ιδιοφυής παραλλαγή της επανάστασης μέσα από το συνάντημα των δύο εραστών στη στάχτη της Χιροσίμα.

Ο έρωτας και ο θάνατος. Γεννιόμαστε και συναντιόμαστε για να ξαναγεννηθούμε και να πεθάνουμε. Μικροί θάνατοι και μικρές γεννήσεις είναι η ζωή μας, μέσα από απεγνωσμένα ερωτικά σμιξίματα. Διεισδύουμε και χανόμαστε μέσα από τον αδιαχείριστο και επαναστατικό πόθο.

Το «Χιροσίμα, αγάπη μου» είναι ένα μεγάλο συμπαντικό έργο, σοφό, όπως μια δημιουργία του Μπαχ ή ένα κείμενο του Αισχύλου.

Στη σοφία που αποπνέει ένα μεγάλο έργο τέχνης, στην ηρεμία και το εντελές. Είναι ένα μεγάλο συμπαντικό έργο, σοφό, όπως μια δημιουργία του Μπαχ ή ένα κείμενο του Αισχύλου. Η εσωτερική υποδόρια ευαισθησία, ένας μινιμαλισμός μορφής, όπου όλα είναι τόσο όσο.

Δύο πρόσωπα, ένας Ιάπωνας αρχιτέκτονας και μία Γαλλίδα ηθοποιός -ο Ομηρος Πουλάκης και η Ελίνα Παπαθεοδώρου- συναντιούνται για λίγες ώρες σε ένα φλεγόμενο ερωτικό σύμπαν, στην Χιροσίμα. Ζούνε τον απόλυτο έρωτά τους χωρίς συμβάσεις ξέροντας ότι θα χαθούν ο ένας για τον άλλο. Κι αυτό το γεγονός δημιουργεί ρωγμές στη ζωή τους, ρωγμές μνήμης και απώλεια παρελθόντος, θέλοντας να το θανατώσουν το παρελθόν και να δημιουργήσουν μέλλον. Ολο αυτό δημιουργείται στην παράσταση από το πρόσωπο του συγγραφέα – της Ντυράς – που το ερμηνεύει η Ιωάννα Μακρή, πρόσωπο που δημιουργεί, γεννάει, πλάθει και ερμηνεύει τα δύο πρόσωπα και ότι διαμείβεται μεταξύ τους. Η Ντυράς είναι ο απαλός άνεμος που χαιδεύει τα δύο γυμνά σώματα των εραστών της Χιροσίμα που φλέγονται από πόθο. Ένα έργο και μια παράσταση εγχειρίδιο επανάστασης απέναντι στην βιασύνη, την ανυπομονησία και το εφήμερο. Αντίθετα ζητά να χαθείς στη μουσική των λέξεων, στον χρόνο των σωμάτων με γενναιότητα. Ξεχάστε τα κινητά σας για μιάμιση ώρα.

Στο τρίγωνο των εραστών και της Ντυράς. Σε ένα γυμνό μοναχικό θέατρο, οι στιγμές πυροδοτούνται και νοηματοδοτούνται με μια έξαρση διαρκούς ροής που κυκλοφορεί ανάμεσα στα τρία πρόσωπα. Απαλά και με απέραντο εσωτερικό  λυγμό, όλη η παράσταση αναζητά το κέντρο του πόθου. Πού βρίσκεται η λάβα και το φως, η άμμος και ο άνεμος του πόθου ανάμεσα σε δύο σώματα. Ποιο το μυστήριο που ο άνθρωπος αναζητά να λύσει, όταν ακουμπά έναν άλλο άνθρωπο. Και πώς όλο αυτό πεθαίνει και χάνεται, πώς η ζωή και οι στιγμές μάς κάνουν να ξεχνάμε και ξανά από την αρχή. Η παράσταση είναι μια μεταφορική προφητεία για την έξαρση του έρωτα και τη λύπη που ακολουθεί. Για τη συγχώρεση που ακολουθεί το ερωτικό μεγαλείο.

Όμηρος Πουλάκης, Ελίνα Παπαθεοδώρου

Σύντομη ερωτική περιπέτεια. Όπως συνέβη και με εκείνον, η λησμονιά θα ξεκινήσει από τα μάτια σου. Το ίδιο κάνει… Μετά, όπως συνέβη και με εκείνον θα τυλίξει τη φωνή σου. Το ίδιο κάνει… Μετά, όπως συνέβη και με εκείνον θα τυλίξει όλη την ύπαρξή σου, λίγο λίγο… Και μετά θα γίνεις τραγούδι.

Οι θεατές θα ήθελα να φεύγουν από την παράσταση με κομμένη την ανάσα.

Οι θεατές επικοινωνούν και ζουν την παράσταση πολύ κοντά στους ηθοποιούς και το ψίθυρο της κραυγής τους. Όλα συμβαίνουν σε απόσταση αναπνοής. Με κομμένη την ανάσα λοιπόν. Θα ήθελα να συντριβούν από τη σιωπή και τον χτύπο της καρδιάς, τη λαχτάρα να ζήσεις και να ανταμώσεις.

Ασχολούμαι με δύο πράγματα, μία προσωπική προσέγγιση του Γλάρου του Τσέχωφ και μια μεγάλη ανοιχτή παράσταση- πρόταση επείγουσας δραματουργίας όπως την ονομάζω με τίτλο Τι οφείλουμε στη Δημοκρατία.

Ιωάννα Μακρή