ΑΣΚΙ: Δεκαήμερο Φεστιβάλ Ιστορίας στο Πάρκο Ελευθερίας

Ένας από τους σημαντικότερους αρχειακούς φορείς στη χώρα μας, ιδιαίτερα για κάθε ενδιαφερόμενο για την πολιτική και κοινωνική ιστορία του 20ού αιώνα, τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) συμπλήρωσαν 30 χρόνια ζωής και τιμούν την επέτειο αυτή με μια μεγάλη και πολυήμερη γιορτή: το Φεστιβάλ Ιστορίας, που με σύνθημά του «Η Ιστορία μάς αφορά», διεξάγεται από τις 9-19 Φεβρουαρίου 2023.

Επίκεντρο της δεκαήμερης γιορτής το Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, στο Πάρκο Ελευθερίας (πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ) και η έκθεση με τίτλο «Όταν όλα είναι δυνατά! 4 στιγμές του 20ού αιώνα», η οποία περιλαμβάνει σπάνια τεκμήρια από τις συλλογές των ΑΣΚΙ. Η έκθεση φιλοδοξεί να προτείνει μια εναλλακτική αφήγηση της διαδρομής των ελληνικών πολιτικών και κοινωνικών κινημάτων του 20ού αιώνα, καλώντας μας να σκεφτούμε τη δυναμική της συλλογικής δράσης, των πολιτικών ιδεών και των συλλογικών προσδοκιών.

Αντάρτισσες του ΔΣΕ. Από τις συλλογές των ΑΣΚΙ.

Όπως μας λέει ο ιστορικός Πολυμέρης Βόγλης, γραμματέας των ΑΣΚΙ και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, «αυτό είναι το πρώτο Φεστιβάλ Ιστορίας που γίνεται στην Ελλάδα και το οποίο περιλαμβάνει εκθέσεις, προβολές, ιστορικούς περιπάτους και, βέβαια, πολλές συζητήσεις, για θέματα όπως η Μεταπολίτευση, η αλβανική μετανάστευση, η λογοτεχνία, η ιστορία “από τα κάτω” κ.ά.»

Όπως τονίζει ο ίδιος, μιλώντας για τα ΑΣΚΙ, «μέσα σε αυτά τα 30 χρόνια εξελίχθηκαν σε κάτι πολύ περισσότερο από ένα αρχείο “ανοιχτό” στην ιστορική έρευνα. Σήμερα αποτελούν έναν πόλο αναφοράς για όσους και όσες ενδιαφέρονται για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνική ιστορία. Με σεμινάρια και συνέδρια, με ψηφιακά αποθετήρια και ψηφιακές εκθέσεις, με ραδιοφωνική εκπομπή για την ιστορία και συνεργασίες με ελληνικά και ξένα επιστημονικά ιδρύματα έχουν αναπτύξει πολυσχιδή δράση, με έντονο αποτύπωμα στη δημόσια σφαίρα. Πάνω απ’ όλα έχουν δείξει ότι “η ιστορία μάς αφορά”, όπως λέει και το μότο του Φεστιβάλ Ιστορίας».

Το Φεστιβάλ Ιστορίας φιλοδοξεί να αποτελέσει αφορμή και χώρο συνάντησης για όλους και όλες που ενδιαφέρονται για την ιστορία ως μια κριτική γνώση. Στόχος της γιορτής αυτής είναι, αφενός, να προβάλει το πολυεπίπεδο έργο των ΑΣΚΙ κατά τη διάρκεια της 30χρονης πορείας τους, τόσο ως επιστημονικού φορέα όσο και ως μιας ανοιχτής, ζωντανής και κοινωνικά ενεργής κοινότητας και, αφετέρου, να αναδείξει ζητήματα συλλογικής μνήμης και ιστορικής ταυτότητας στη σημερινή συγκυρία.

Ανάμεσα στις πολύμορφες δράσεις του Φεστιβάλ, περιλαμβάνονται τρεις ιστορικοί περίπατοι, με θέματα όπως η τέχνη στον δημόσιο χώρο, οι φοιτητές στην πόλη ή η queer Αθήνα, ξεναγήσεις σε δύο «κρυμμένα» αθηναϊκά μουσεία, το Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων Άη Στράτη και το Μουσείο Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Αντίστασης, αλλά και συζητήσεις, προβολές, εργαστήρια κ.λπ.

H βραδιά του δημοψηφίσματος για τη μοναρχία. Από τις συλλογές των ΑΣΚΙ.

Τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)  ιδρύθηκαν τον Ιανουάριο του 1992, από μια ομάδα ιστορικών, πολιτικών επιστημόνων και ιστορικών στελεχών της ανανεωτικής Αριστεράς, με επικεφαλής τον Φίλιππο Ηλιού. Σκοπός τους ήταν η διαφύλαξη και διάθεση στην ιστορική έρευνα του τμήματος του αρχείου του ΚΚΕ το οποίο είχε περιέλθει στην κατοχή του ΚΚΕ εσωτερικού και τα αρχεία του Ραδιοφωνικού Σταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα-Φωνή της Αλήθειας» (1947-1968), του ΚΚΕ εσωτερικού (1968-1986), της Ελληνικής Αριστεράς (1986-1989) και, τέλος, το αρχείο της προδικτατορικής ΕΔΑ (1952-1967).

Σήμερα, στην κατοχή των ΑΣΚΙ βρίσκονται εξαιρετικής σημασίας αρχειακά τεκμήρια, που αντιστοιχούν σε περισσότερα από 5.000.000 έγγραφα, τα οποία αφορούν την πολιτική και κοινωνική ζωή καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα και πέρα απ’ αυτόν. Στη βιβλιοθήκη των ΑΣΚΙ έχουν συγκεντρωθεί χιλιάδες πολύτιμα έντυπα, ανάμεσά τους μια από τις μεγαλύτερες συλλογές παράνομου τύπου (1936-1974). Η ανοιχτή πρόσβαση και η ελεύθερη χρήση όλων αυτών των τεκμηρίων από τους μελετητές, αλλά και κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη, αποτελεί καταστατικό στόχο των ΑΣΚΙ.

Η αφίσα.

Εγκαίνια του Φεστιβάλ και της έκθεσης (19.00). Η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή 18.00-22.00.

17.00 Ξενάγηση στην έκθεση

19.00 «Μεταπολίτευση: όσα δεν γνωρίζουμε και θέλουμε να μάθουμε» Συζητούν οι ιστορικοί: Έφη Αβδελά (Παν. Κρήτης), Πολυμέρης Βόγλης (Παν. Θεσσαλίας), Έφη Γαζή (Παν. Πελοποννήσου), Αντώνης Λιάκος (ΕΚΠΑ)

12.00 Ξενάγηση στην έκθεση

17.00 «Ο φωτογράφος των γονιών μου: 30 χρόνια αλβανικής μετανάστευσης» Συζητούν: Σπύρος Στάβερης (φωτογράφος), Πάτυ Βαρδάμη (θεωρητικός κριτικών σπουδών και τέχνης), Κωστής Καρπόζηλος (ΑΣΚΙ), Ιλιρίντα Μουσαράι (συντονίστρια Αρχείου Αλβανικής Μετανάστευσης, ΑΣΚΙ), Μαρλένο Νίκα (καλλιτέχνης-ακτιβιστής), Ερβίν Σέχου (κοινωνικός επιστήμονας-ακτιβιστής). Η εκδήλωση υποστηρίζεται από το SNPHI at Columbia University και θα μεταδοθεί ζωντανά στο facebook.

12.00 Δημιούργησε το δικό σου τεκμήριο. Εργαστήριο μεταξοτυπίας με την ομάδα Λούπες

12.00 Ιστορικός περίπατος: «Από τον Τρούμαν στον Βενιζέλο, διαμάχες και προσδοκίες για τον δημόσιο χώρο στην Αθήνα του Ψυχρού Πολέμου». Συντονισμός: Ελένη Κούκη (ιστορικός, ΕΑΠ-ΑΣΚΙ), Πηνελόπη Πετσίνη (δρ. τεχνών και ανθρωπιστικών επιστημών). Σημείο συνάντησης: Άγαλμα Τρούμαν (Λεωφ. Βασιλέως Κωνσταντίνου 42).

12.00 Ξενάγηση στο Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων Άη Στράτη (Αγ. Ασωμάτων 31). Κρατήσεις θέσεων στο [email protected] και στο τηλ. 210-3213488. Η έκθεση στο Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων θα παραμείνει κλειστή.

16.00 Ιστορικός περίπατος: «Φοιτητές στην πόλη: διαδρομές του φοιτητικού κινήματος». Συντονισμός: Αγγελική Χριστοδούλου (ιστορικός, ΑΣΚΙ). Σημείο συνάντησης: Προπύλαια (Πανεπιστημίου 30).

12.00 Ξενάγηση στην έκθεση.

17.00 «Μεταπολίτευση, Λογοτεχνία και Αριστερά». Συζητούν: Κώστας Καραβίδας (φιλόλογος, Παν. Ιωαννίνων), Γιάννης Παπαθεοδώρου (φιλόλογος, Παν. Πατρών), Άννα-Μαρία Σιχάνη (ερευνήτρια ψηφιακών ανθρωπιστικών επιστημών, University of London), Βαγγέλης Χατζηβασιλείου (κριτικός λογοτεχνίας).

11.00 Ημερίδα: «Αρχεία σε συνθήκες μετάβασης»

Α’ Μέρος: «Αρχεία σε πανδημία: μια συζήτηση για την εμπειρία του lockdown στους αρχειακούς φορείς». Συζητούν: Μαρία Βλασσοπούλου (Μπενάκειος Βιβλιοθήκη/Βιβλιοθήκη της Βουλής), Άντα Κάπολα – Πολίνα Ιορδανίδου (ΑΣΚΙ), Ελένη Μπενέκη (Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία), Σοφία Μπόρα (ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ), Αμαλία Παππά (ΓΑΚ), Ζήσιμος Συνοδινός (ΑΣΚΙ/ΕΜΙΑΝ).

Β’ Μέρος: «Αρχεία σε ψηφία: μια συζήτηση για την παραγωγή, οργάνωση και διαχείριση των ψηφιακών αρχείων». Συζητούν: Αγιάτη Μπενάρδου (DARIAH-ERIC), Χρήστος Παπαθεοδώρου (ΕΚΠΑ), Στάθης Παυλόπουλος (ΑΣΚΙ), Γιάννης Στογιαννίδης (Παν. Δ. Αττικής), Χρήστος Χρυσανθόπουλος (ΕΙΕ-Αρχείων Τάξις) – Άννα-Μαρία Σιχάνη (University of London).

17.00 «Προσφυγικές Ιστορίες και Αριστερά». Παρουσίαση του νέου τεύχους του περιοδικού «Αρχειοτάξιο» από τις Όλγα Λαφαζάνη (κοινωνική γεωγράφος, ΕΙΕ), Πόπη Πολέμη (ιστορικός, ΑΣΚΙ) και τον Δημήτρη Χριστόπουλο (πολιτειολόγος, Πάντειο Πανεπιστήμιο).

12.00 Ξενάγηση στην έκθεση.

Προβολές ντοκιμαντέρ:

17.00 «Μια μεγάλη περιπέτεια: η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης» (2021, 1ω 14λ).

19.00 «Η σιωπή των Άλλων» (El silencio de otros, Ισπανία, 2018, 1ω 36λ). Εισαγωγή-σχολιασμός: Μάνος Αυγερίδης (ιστορικός, ΑΣΚΙ).

12.00 Ξενάγηση στην έκθεση

19.00 «Αναζητώντας τα υποκείμενα στο αρχείο. Νέες προσεγγίσεις στην ιστορία από τα κάτω». Συζητούν: Ντίνα Βαΐου (ομ. καθηγήτρια, ΕΜΠ), Δήμητρα Βασιλειάδου (ιστορικός, Παν. Αιγαίου), Κωστής Γκοτσίνας (ιστορικός, ΕΙΕ), Δήμητρα Λαμπροπούλου (ιστορικός, ΕΚΠΑ), Άννα Ματθαίου (ιστορικός, Παν. Θεσσαλίας).

12.00 «Μνήμες βασανιστηρίων. Μια σκοτεινή ιστορία δίχως σύνορα». Ξενάγηση και συζήτηση στο Μουσείο Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Αντίστασης (Δεινοκράτους 72). Συζητούν: Θανάσης Γάλλος (ιστορικός, ΑΣΚΙ), Νίκος Μανιός (γενικός γραμματέας ΔΣ ΣΦΕΑ), Κλειώ Παπαπαντολέων (νομικός), Παναγιώτης Σωπάκης-Βαλαλάκης (Πρόεδρος ΔΣ Ελληνικού Τμήματος Διεθνούς Αμνηστίας), Γιάννης Φελέκης (συνδικαλιστής-εκδότης).

17.00 «Η ιστορία αλλού». Μια συζήτηση για τις πολλαπλές αναγνώσεις του παρελθόντος με αφορμή τα 10 χρόνια της εκπομπής «Ιστορία στο Κόκκινο». Συζητούν: Θανάσης Πέτρου (δημιουργός κόμικς), Δανάη Σιώζιου (εκπαιδευτικός-ποιήτρια), Βαγγέλης Καραμανωλάκης (ιστορικός, ΕΚΠΑ-ΑΣΚΙ), Εύα Στεφανή (σκηνοθέτης), Νίκος Χατζόπουλος (ηθοποιός, σκηνοθέτης, μεταφραστής, καθηγητής υποκριτικής). Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά στο facebook.

12.00 «Δημιούργησε το δικό σου τεκμήριο». Εργαστήριο μεταξοτυπίας με την ομάδα Λούπες.

12.00 Ιστορικός περίπατος: «Στα χνάρια της queer Αθήνας». Συντονισμός: Βάγια Γεωργαλή – Hella Tsaconas (Queer Athens). Σημείο συνάντησης: Πεδίο του Άρεως (Άγαλμα Αθηνάς).