Citronne Galery: Ο Στηβ Γιανάκος βγάζει τη γλώσσα στον συντηρητισμό της εποχής

Σε έναν από τους σημαντικότερους αμερικανούς καλλιτέχνες σήμερα, τον ελληνικής καταγωγής Στηβ Γιανάκο, είναι αφιερωμένη η έκθεση «I…Loop de Loop…», που εγκαινιάζεται την Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου στην γκαλερί Citronne της Αθήνας. Έργα μεγάλων διαστάσεων του 2022 παρουσιάζονται στην έκθεση, ενώ η πρόσφατη αυτή δουλειά του πλαισιώνεται και από έργα της δεκαετίας του 2010, τα οποία εμπεριέχουν στοιχεία και αναφορές σε προγενέστερες ενότητες έργων του καλλιτέχνη.

Καλλιτέχνης που η δουλειά του γεννήθηκε χάρη στην ανεξέλεγκτη ελευθερία που χαρακτήριζε τους χώρους δράσης τη νεοϋορκέζικης εικαστικής σκηνής στις δεκαετίες του 1970 και του 1980,  το έργο του αποτελεί συνέχεια αλλά και αμφισβήτηση της ιστορικής Pop Art της δεκαετίας του 1960, καθώς σε αυτό αναγνωρίζονται και οι περισσότερο αντισυστημικές επιρροές του νεοϋορκέζικου underground, σημειώνει ο καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης Θανάσης Μουτσόπουλος: «Η δουλειά του είναι μια αποδόμηση της αμερικανικής κοινωνίας και κουλτούρας, από την αισιοδοξία του baby boom, την ψυχροπολεμική εικονογραφία έως τα κινήματα αμφισβήτησης».

Χωρίς τίτλο, εκτύπωση laser σε χαρτί, 39 x 28 εκ., 2020. Παραχώρηση της CITRONNE Gallery και του καλλιτέχνη.

Εικονογράφηση προκλητική και μαζί ελκυστική, το έργο του Γιανάκου αναφέρεται στην εποχή της «αθωότητας» των δεκαετιών του 1950 και του 1960, χλευάζοντας τη μαζική υστερία που συνόδευε την επιδίωξη του «αμερικανικού ονείρου» και τα στερεότυπα της καταναλωτικής κοινωνίας. «Χαρακτηριστικό του είναι οι δυνατές εικόνες και οι αφηγήσεις οι οποίες προκαλούν έκπληξη, δυσπιστία, αμηχανία ακόμη και απειλή στον θεατή», επισημαίνει η Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη, διευθύντρια της Citronne Gallery.

Ο Ελληνοαμερικανός καλλιτέχνης επαναπραγματεύεται τα όρια ανάμεσα στο προσωπικό και το κοινωνικό, το αθώο και το διεστραμμένο, τα οποία συνομιλούν και συγχέονται. Μεταπλάθει την πραγματικότητα με καυστικό χιούμορ, όπου κυριαρχεί ο σεξουαλικός υπαινιγμός, η απομυθοποίηση του κάθε κοινωνικού προτύπου. Τονίζοντας ότι «ο Στηβ Γιανάκος έχει ευδιάκριτες αναφορές, αλλά δυσδιάκριτη ανάγνωση», η Τατιάνα Σπινάρη αναφέρεται στον ρόλο των τίτλων των έργων, που λειτουργούν συμπληρωματικά με την εικόνα. «Ο θεατής καλείται να αποκωδικοποιήσει ένα ατελείωτο παίγνιο με αναφορές slang, αναγραμματισμούς, εσκεμμένη ανορθογραφία».

Μια σύντομη σχέση με έναν οικοδόμο, εκτύπωση laser σε καμβά, 190 x 112 εκ., 2022. Παραχώρηση της CITRONNE Gallery και του καλλιτέχνη.

Κεντρικός πρωταγωνιστής της καινούριας του δουλειάς μια non-binary φιγούρα, ένα ανδρικό πρόσωπο με τσιγκελωτό μουστάκι που τοποθετείται σε διαφορετικά γυναικεία σώματα και αποκαλείται Loop du Loop. Όπως παρατηρεί ο Θανάσης Μουτσόπουλος, στο κείμενο του στον κατάλογο της έκθεσης, «πρώτη φορά στο πολύχρωμο σύμπαν του Γιανάκου εμφανίζεται τόσο έντονα το gender-bender», εννοώντας την ενεργό αλλαγή των κοινωνικά αναμενόμενων ρόλων των φύλων, όρος που στα ελληνικά έχει αποδοθεί ως «φυλολυγισμός».

«Είναι μια φυσική συνέχεια της πρότερης δουλειάς του, όπου η διάλυση και η αποδόμηση των μορφών πρωταγωνιστούσαν», αλλά και «λόγω της σεξουαλικής ελευθεριότητας που ανέκαθεν χαρακτήριζε το έργο του», καταλήγει ο καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, τονίζοντας ότι ο καλλιτέχνης αφουγκράζεται τις σαρωτικές κοινωνικές και ανθρωπολογικές αλλαγές που συντελούνται εδώ και κάποια χρόνια.

Είχε μια νωχέλεια στην κίνηση, εκτύπωση laser σε χαρτί, 30 x 42 εκ., 2010. Παραχώρηση της CITRONNE Gallery και του καλλιτέχνη.

Για την γκαλερί Citronne, η έκθεση του Στηβ Γιανάκου εντάσσεται στην επιδίωξή της να φιλοξενεί σημαντικούς καλλιτέχνες της ελληνικής διασποράς, όπως παλαιότερα τον Κωνσταντίνο Ξενάκη, τον Κρις Γιανάκο και τον Στήβεν Αντωνάκο. Καλλιτέχνες που στα έργα τους ενυπάρχουν εμφανείς ή αφανείς αναφορές στους πολιτισμικούς κανόνες της μακρινής καταγωγής τους, κατασκευάζοντας μια διπλή πολιτισμική ταυτότητα, η οποία άλλοτε αναπαράγει, άλλοτε ανασυνθέτει και κάποτε κατεδαφίζει στερεότυπα, κοινωνικά ή ιστορικά.

Την έκθεση, που επιμελήθηκε η Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη, συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος με κείμενο του Θανάση Μουτσόπουλου.

Το σχέδιο έγινε από διακεκριμένο μοντερνιστή, μικτή τεχνική σε χαρτί, 56 x 67 εκ., 2021. Παραχώρηση της CITRONNE Gallery και του καλλιτέχνη.

O Στηβ Γιανάκος γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1938 και σπούδασε στο Pratt Institute του Μπρούκλιν. Άρχισε να δραστηριοποιείται καλλιτεχνικά στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν κυριαρχούσε η Pop Art. Του απονεμήθηκαν σημαντικά βραβεία, όπως η υποτροφία Guggenheim (1995) και το βραβείο Pollock-Krasner (1996). Έργα του συμπεριλαμβάνονται στις σημαντικότερες δημόσιες συλλογές της Αμερικής, όπως στο MoMA, στο Guggenheim, στο Whitney Museum κ.α., ενώ έχει πραγματοποιήσει πάνω από σαράντα ατομικές εκθέσεις σε μουσεία και αίθουσες τέχνης σε όλο τον κόσμο. Το 2017, στο Musée des Beaux Arts de Dole, στη Γαλλία, παρουσιάστηκε μεγάλη αναδρομική έκθεση του καλλιτέχνη. Ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη και στα Χανιά.