Στην πρόβα του Σταύρου Ξαρχάκου: Μία πρώτη γεύση από το όραμα του σπουδαίου συνθέτη για το δημοτικό τραγούδι

Την Δευτέρα 27 Μαρτίου, ο Σταύρος Ξαρχάκος θα παρουσιάσει στο θέατρο Παλλάς ένα μεγάλο αφιέρωμα στο δημοτικό τραγούδι, σε μία συναυλία με τίτλο «Από τον Πόντο ως την Κρήτη – Ερόδισ’ η ανατολή και ξέφεξεν η δύση», με “συνοδοιπόρους” του τους Δημήτρη Αποστολάκη, Αλέξη Παρχαρίδη και Ηρώ Σαΐα.

Η αγάπη του σπουδαίου συνθέτη για το δημοτικό τραγούδι και την ελληνική παράδοση είναι γνωστή – εξάλλου το 2021 είχε προηγηθεί η συναυλία «Θέλει Αρετή και Τόλμη το… Τραγούδι» σε ένα κατάμεστο Ηρώδειο, όπου παρουσιάστηκε μια σουίτα εμπνευσμένη από 21 δημοτικά τραγούδια.

Αυτή τη φορά, το μουσικό ταξίδι εκτείνεται από την Κρήτη έως τον Πόντο, γι’ αυτό και ο συνθέτης κάλεσε στο πλευρό του δύο μουσικούς – δεξιοτέχνες της κρητικής και ποντιακής μουσικής αντίστοιχα, τον Δημήτρη “Χαΐνη” Αποστολάκη, μπροστάρη των Χαΐνηδων, και τον Αλέξη Παρχαρίδη.

Εμείς βρεθήκαμε στην πρώτη “ανιχνευτική”, όπως την αποκάλεσε ο συνθέτης, πρόβα του μόνο με τους μουσικούς της παράστασης και πήραμε μία μικρή γεύση από τα όσα θα ακούσουμε στο μεγάλο αφιέρωμα στο Θέατρο Παλλάς.

Πριν ακόμα ακούσουμε οτιδήποτε, ο Σταύρος Ξαρχάκος (ή “ο μαέστρος” όπως τον αποκαλούν οι μουσικοί του) θέλησε να απαντήσει μόνος του στο ερώτημα: “Τι είναι αυτή η συναυλία και γιατί γίνεται σήμερα;”

“Ξέρετε, σε δύο πράγματα κουμπώνει η ψυχή μας, στην ιστορία και την παράδοση” είπε ο συνθέτης, που νωρίτερα είχε αναφέρει την καταγωγή του από την Μάνη.

“Τα τελευταία χρόνια την ιστορία και την παράδοση την έχουμε γράψει… κάπου. Με τον Δημήτρη, τον Αλέξη και την Ηρώ είπαμε να ακουμπήσουμε στην παράδοση και μάλιστα στην πολύ σκληρή, δηλάδη βορά και νότο, άρα Κρήτη και Πόντο, με ένα κοινό στοιχείο που ενώνει αυτούς τους δύο πόλους, τη λύρα” ανέφερε ο Σταύρος Ξαρχάκος για την επιλογή του να καταπιαστεί με την κρητική και ποντιακή μουσική, τονίζοντας ωστόσο ότι αυτό που πρόκειται να ακούσουμε δεν θα είναι μία απλή ερμηνεία μερικών δημοτικών τραγουδιών, αλλά η δική τους προσέγγιση πάνω στην παραδοσιακή μουσική: “Επιλέξαμε τραγούδια παραδοσιακά, τα οποία θα πούμε με μία δική μας άποψη. Δεν πάμε να αντιγράψουμε τα παραδοσιακά τραγούδια”.

Γνωστός για τη λακωνικότητά του, ο Σταύρος Ξαρχάκος έδωσε αμέσως τον λόγο στον “θεωρητικό” της παρέας, τον τραγουδοποιό, λυράρη, συγγραφέα, φυσικό και μπροστάρη των Χαΐνηδων, Δημήτρη Αποστολάκη, που θέλησε να εκφράσει πόσο μεγάλη τιμή ήταν η πρόσκληση από τον Σταύρο Ξαρχάκο.

“Ο Σταύρος Ξαρχάκος είναι ο μεγαλύτερος εν ζωή συνθέτης στην Ελλάδα. Έχει καθαρή, διεισδυτική ματιά, ήθος και αυτοσυνέπεια όλα αυτά τα χρόνια.  Λακωνίζει και είναι εύστοχος στη ματιά του. Οπότε νιώθω μεγάλη τιμή που με κάλεσε σε αυτό το εγχείρημα. Είναι η πρώτη μου συμμετοχή, μετά από 32 χρόνια στη μουσική, σε τέτοια συναυλία, και θέλω να υπηρετήσω, όπως και οι υπόλοιποι, το όραμα που έχει ο μαέστρος για αυτή την παράσταση” ανέφερε ο Κρητικός μουσικός.

Σειρά είχε ο Αλέξης Παρχαρίδης, που επίσης δεν μπορούσε να κρύψει την χαρά του για τη συμμετοχή του σε αυτό το πρότζεκτ. “Για πρώτη φορά συναντώ τον κ. Ξαρχάκο και είμαι πολύ ευτυχισμένος γι’ αυτό. Είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένος, θεωρώ ότι ανακαλύφθηκε από τον κ. Ξαρχάκο ένα ανεξερεύνητο πεδίο, όπως είναι η ελληνική παραδοσιακή μουσική, όλης της Ελλάδας, όχι μόνο του Πόντου και της Κρήτης” είπε ο γνωστός Πόντιος τραγουδιστής.

“[Η ελληνική παραδοσιακή μουσική] είναι μία σπουδαία μουσική, που δυστυχώς δεν ενδιαφέρει πολύ κόσμο, μάλλον πάμε να την χάσουμε. Τέτοιες προσπάθειες, όπως του Σταύρου Ξαρχάκου, θα της δώσουν ζωή, θα αναζωογονηθεί. Ο κόσμος θα προσπαθήσει, αν όχι να υποψιαστεί, τουλάχιστον να γευτεί τα αρώματα και τις γεύσεις της”.

Από την συζήτηση δεν θα μπορούσε να λείπει και η Ηρώ Σαΐα, γνωστή για την αγάπη της και τη δεξιοτεχνία της στο δημοτικό τραγούδι. Όπως μας είπε, η εκπομπή που παρουσίασε την περασμένη χρονιά στην ΕΡΤ για την κληρονομιά των Ποντίων αποτέλεσε την αφορμή για να έρθει ξανά κοντά με την ποντιακή καταγωγή της. “Χαίρομαι πάρα πολύ που ήρθα όψιμα έστω σε επαφή με τις ποντιακές ρίζες μου – οι ρίζες μου είναι ποντιακές και πελοποννησιακές. Έχω καταγωγή από Κόρινθο και Πόντο. Χάρη σε μία εκπομπή που έκανα πέρσι για τον Πόντο, γνώρισα και τον φίλο μου, τον Αλέξη. Ήρθα σε επαφή με την ποντιακή μουσική και το ποντιακό μου αίμα χτύπησε ακούγοντας ξανά τη λύρα. Χαίρομαι ιδιαίτερα που μια μεγάλη μου αγάπη, η Κρήτη -κι ας μην είμαι Κρητικιά – και ο Πόντος σμίγουν σε αυτή τη συναυλία”.

Είχε γίνει ξεκάθαρο πλέον, από τη συζήτηση μας με τον μαέστρο και τους μουσικούς, ότι στο Παλλάς μάς περιμένει ένα αφιέρωμα – “ωδή” στο δημοτικό τραγούδι, το οποίο με μία φρέσκια προσέγγιση θα επιχειρήσει να μας κάνει να ανακαλύψουμε ξανά την ελληνική παραδοσιακή μουσική – ειδικά εμάς, την νέα γενιά.

Αυτή τη διαπίστωση ήρθε να επιβεβαιώσει η πρώτη, πολύ μικρή γεύση που πήραμε από το πρόγραμμα της παράστασης, όταν ο Αλέξης Παρχαρίδης ερμήνευσε το γνωστό ποντιακό κομμάτι “Πατρίδα μ’ αραεύω σε” με τον χαρακτηριστικό στίχο “Στα ξένα είμαι Έλληνας και στην Ελλάδα ξένος”, με τον Δημήτρη Αποστολάκη να παίρνει τη σκυτάλη, με την κρητική λύρα του, για να ερμηνεύσει μία παμπάλαια κρητική μαντινάδα: “Αν είναι η μέρα όμορφη την κάνει το σκοτίδι / κι αν έχει αξία η ζωή ο θάνατος τη δίδει”.

Όπως διαπίστωσε και ο Σταύρος Ξαρχάκος: “Παρ’ όλο που η Κρήτη και ο Πόντος είναι δύο διαφορετικοί πόλοι, είδατε πώς οι δύο κόσμοι αυτοί ενώθηκαν, πώς οι λύρες αυτές έπαιξαν τον ρόλο των πρεσβευτών, για να συναντηθούν αυτοί οι δύο πολιτισμοί”, δίνοντας μας μία σύντομη ματιά στο όραμά του.

Η υπόλοιπη πρόβα συνεχίστηκε με τον Σταύρο Ξαρχάκο να δίνει τις πολύτιμες οδηγίες του στους μουσικούς, που μοιράζονταν μαζί του τις ιδέες τους, ενώ πριν φύγουμε μας περίμενε άλλη μία έκπληξη. Η Ηρώ Σαΐα και ο Δημήτρης Αποστολάκης μάς χάρισαν μία συγκινητική ερμηνεία του γνωστού κρητικού τραγουδιού του Κώστα Μουντάκη, “Μεσοπέλαγα αρμενίζω” με την κρητική λύρα του Αποστολάκη να συνοδέυει την Ηρώ Σαΐα και την υπέροχη φωνή της.

Αυτή φυσικά ήταν μία μικρή μόνο γεύση από τα όσα θα ακούσουμε τη Δευτέρα 27 Μαρτίου στο Θέατρο Παλλάς. Το μόνο που μένει είναι να περιμένουμε μερικές ακόμα ημέρες, για να απολαύσουμε στο σύνολό του το όραμα ενός εκ των σπουδαιότερων Ελλήνων συνθετών για το δημοτικό τραγούδι, σήμερα.