ΤΡΙΤΗ
05
ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Ένα ηλιόλουστο μεσημέρι μιας κατά τα άλλα συνηθισμένης Πέμπτης με βρήκε στο κέντρο της Αθήνας. Απολαμβάνω να κατεβαίνω στο κέντρο της πόλης μέσα στην εβδομάδα – κάτι που η δουλειά δεν μου επιτρέπει να κάνω συχνά, ωστόσο χαίρομαι όταν μπορεί και συμβαίνει. Κοιτάζω για ακόμη μία φορά το ρολόι και ταυτόχρονα το gps να δω σε ποιο ύψος είναι ο αριθμός 56 της Κολοκοτρώνη. Η κίνηση της πόλης, τα κορναρίσματα, οι δυνατές φωνές είναι αυτά που δίνουν ζωή σε αυτή την πόλη που τόσο αγαπώ, αλλά πολλές φορές “ρουφάνε” ολοκληρωτικά τη δική μου.
Τελικά καταφέρνω και φτάνω στον προορισμό μου. Πολλές φορές έχω περάσει έξω από το Σχεδία home, όμως καμία από αυτές δεν έτυχε να περάσω το κατώφλι του, ούτε καν για να πιω έναν καφέ, από αυτούς που τόσο απολαμβάνω να πίνω σε μικρά, χαριτωμένα cafe της πόλης αυτής. Σε μια από τις πιο όμορφες γωνιές της, λοιπόν, εκεί που η Κολοκοτρώνη συναντά τη Νικίου, βρίσκεται το σπίτι της Σχεδίας, ένας πραγματικός κόμβος αλληλεγγύης και σημείο συνάντησης ανθρώπων που θέλουν να βλέπουν αυτόν τον κόσμο να αλλάζει πραγματικά, που νιώθουν ότι κάτι μικρό μπορεί να ξεκινήσει να γίνεται βάζοντας ο καθένας το λιθαράκι του γι’ αυτό, και τελικά αυτό το μικρό να αποδειχθεί τεράστιο και να αγκαλιάσει σφιχτά κάθε έναν εκεί έξω που βιώνει την αδικία, την “ασχήμια”.
Εκεί που η Κολοκοτρώνη συναντά τη Νικίου, στεγάζεται το περιοδικό δρόμου Σχεδία.
Πρόκειται στην ουσία για έναν πολυχώρο που στεγάζεται σε ένα ιστορικό κτίριο τεσσάρων επιπέδων που δημιουργήθηκε το 1870 και στο οποίο κάποτε ζούσε η διάσημη ζωγράφος Ελένη Σταθοπούλου. Στο ισόγειο στεγάζεται το καφέ-μπαρ-εστιατόριο, καθώς και το εκθετήριο-πωλητήριο της «αρτ Σχεδία», ενώ στους από πάνω ορόφους βρίσκονται τα γραφεία του περιοδικού.
Ήδη από το εξωτερικό του, αυτό το μέρος αποπνέει πραγματικά μια χαρά, μια αισιοδοξία. Λουσμένο στο φως του μεσημεριανού ήλιου με καλοσωρίζει και με βρίσκει να χαζεύω κάθε μικρή γωνιά του, με τραπεζάκια και καρέκλες σε κίτρινο χρώμα, το χρώμα της ελπίδας, της ευτυχίας και των δημιουργικών ανθρώπων – όλα όσα πραγματικά πρεσβεύει η Σχεδία και θέλει να μάς μεταδώσει. Ο εξωτερικός χώρος περιτριγυρίζεται από φυτά που δίνουν την αίσθηση μιας μικρής, φωτεινής όασης στην καρδιά της πόλης. Το μάτι μου πέφτει τυχαία σε μια μικρή πινακίδα δίπλα στην είσοδο που γράφει “ο άνθρωπος είναι η απάντηση”.
Κάθε τι εκτός και εντός του Σχεδία home, είναι μια μικρή υπενθύμιση πως κάθε στιγμή, κάθε εμπειρία, κάθε μοναδικό συναίσθημα, μπορεί να μάς προσφέρει ένα σπουδαίο μάθημα ζωής, που λίγο παραπάνω αν του δώσουμε σημασία έχει τη δύναμη να αλλάξει δραστικά όλη την ύπαρξή μας. Καμιά φορά αυτή τη σημαντική διεργασία που πραγματοποιείται εντός μας τη θεωρούμε δεδομένη κι αυτό γιατί αφήνουμε να μάς ρουφήξει μια ατελείωτη ρουτίνα, ξεχνώντας τον ουσιαστικό “σκοπό” μας. Σου υπόσχομαι πως με μια στάση στο “σπίτι” της Σχεδίας, σε ένα μικρό pause της αέναης καθημερινότητας μπορεί και να καταφέρεις να βρεις ξανά τον χαμένο αυτό σκοπό…
Κάθε χάρτινο καραβάκι αντιπροσωπεύει όλους όσους κατάφεραν να βρουν μια δουλειά πλήρους απασχόλησης και να ξεκινήσουν αυτό το νέο «ταξίδι» στη ζωή τους.
Κάτι πραγματικά μοναδικό συντελείται εκεί μέσα, όσο εσύ απολαμβάνεις απλώς έναν καφέ. Έχει μια μοναδική ενέργεια αυτός ο χώρος, η οποία ρέει από κάθε σημείο του, για το οποίο έχουν συμβάλει – ο καθένας με τον δικό του τρόπο – άνθρωποι της “οικογένειας” της Σχεδίας. Η δημιουργία του χώρου αυτού έγινε πραγματικά με γνώμονα ο επισκέπτης να βρίσκει κάθε καλό λόγο για να έρθει και να επιστρέφει σε αυτόν ξανά και ξανά. Θες η μουσική; Το φαγητό; Ο καφές και το ποτό; Τα διάφορα χρηστικά αντικείμενα του “σχεδία αρτ” που έχουν φτιάξει οι ίδιοι οι άνθρωποι της Σχεδίας; Η ζεστασιά του χώρου; Μπορεί και όλα αυτά μαζί. Εκείνο ίσως που δεν γνωρίζει, αλλά πολύ σύντομα θα μάθει, είναι πως με την παρουσία του εκεί, διασκεδάζοντας και απολαμβάνοντας, συμμετέχει ενεργά σε μια σπουδαία κίνηση αλληλεγγύης, ικανή να γεμίσει ακόμη περισσότερο την ψυχή του.
Επιλέγω ένα τραπέζι και κάθομαι και παρατηρώ τον χώρο γύρω μου. Αρχιτεκτονικά ιδιαίτερος με πολλά από τα αντικείμενα που στολίζουν τα ράφια στους τοίχους να είναι χάρτινα και να αποτελούν δημιουργίες από περιοδικά της Σχεδίας που έμειναν απούλητα. Από τα 109 συνολικά τεύχη της Σχεδίας, τα 20 από αυτά στέκουν περήφανα στους τοίχους του καφέ-μπαρ. Στον χώρο είναι επίσης διαθέσιμα περιοδικά όπως τα “New Yorker”, “Der Spiegel” και “Le Monde Diplomatique”, καθώς και άλλα περιοδικά δρόμου από όλα τα μέρη του κόσμου!
20 από τα 109 συνολικά τεύχη του περιοδικού στολίζουν τους τοίχους του Σχεδία home.
Η Σχεδία συμπλήρωσε φέτος 10 χρόνια ζωής και με αυτή την αφορμή βρεθήκαμε στο «σπίτι» της δημοσιογράφοι, φίλοι του περιοδικού αλλά και οι ίδιοι οι άνθρωποι που απαρτίζουν την «οικογένειά» του. «Προσπαθούμε να έχουμε ένα πολύ καλό περιοδικό ώστε να έχει αξία γι’ αυτόν που το αγοράζει έτσι κι αλλιώς. Και είμαι σε θέση να γνωρίζω πως ο κόσμος δεν αγοράζει απλά τη Σχεδία για να βοηθήσει, αλλά τη διαβάζει κιόλας». Με τα λόγια αυτά μάς καλοσώρισε σε αυτή την γιορτινή συνέντευξη Τύπου – που δεν έμοιαζε με συνέντευξη Τύπου – ο δημοσιογράφος και εκδότης του περιοδικού, Χρήστος Αλεφάντης.
Για τη δημιουργία αυτού του ιδιαίτερου χώρου που στηρίζει το έργο της Σχεδίας, η επιθυμία όλων ήταν εξαρχής να μπορεί ο επισκέπτης να νιώθει όμορφα, σε μια συνθήκη που περιλαμβάνει νόστιμο φαγητό, ωραία μουσική, ξεχωριστά αντικείμενα τέχνης, ευφάνταστα ροφήματα και κοκτέιλ, σε ένα περιβάλλον που ταυτόχρονα αποτελεί κι ένα κοινωνικό πρότζεκτ. Και από ό,τι φαίνεται το πέτυχαν!
Ο σκοπός του όλου εγχειρήματος γίνεται γνωστός από την πρώτη κιόλας στιγμή που θα περάσεις την είσοδο και θα μπεις στο «σπίτι» της Σχεδίας. Αν σηκώσεις το βλέμμα ψηλά θα δεις να κρέμονται από την οροφή 45 σπιτάκια – φωτιστικά. Έχουν φτιαχτεί από απούλητα τεύχη του περιοδικού και το καθένα αντιπροσωπεύει κι έναν άνθρωπο, που πουλώντας τη Σχεδία στους δρόμους και με την υποστήριξη του κόσμου, κατάφερε να φύγει από τον δρόμο και να βρει το δικό του σπίτι. Κάτι αντίστοιχο γίνεται και με τα χάρτινα καραβάκια που κοσμούν την οροφή και αντιπροσωπεύουν εκείνους όσους κατάφεραν να βρουν μια δουλειά πλήρους απασχόλησης και να βάλουν «πλώρη» για ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή τους, πιο ελπιδοφόρο.
«Οι άνθρωποι αυτοί, είτε πουλάνε τη Σχεδία στους δρόμους της πόλης, είτε φτιάχνουν στραπατσάδα στην κουζίνα, είτε σκουλαρίκια στο πατάρι, δεν ζητούν ελεημοσύνη, ούτε τον οίκτο και τη λύπησή μας. Ζητούν μία ευκαιρία κι εμείς αυτή την ευκαιρία προσπαθούμε να τους δώσουμε», συνέχισε ο Χρήστος Αλεφάντης.
Η πεντανόστιμη σαγκρία δια χειρός Πέτρου Μυτιληναίου και η 109η έκδοση της Σχεδίας.
Τα 22.000 αντίτυπα αυτής της 109ης επετειακής έκδοσης για τα 10 χρόνια του περιοδικού εξαντλήθηκαν πολύ γρήγορα, γεγονός που αποδεικνύει έμπρακτα το πόσο πολύ ο κόσμος έχει «αγκαλιάσει» το έργο της Σχεδίας και τους ανθρώπους με το κόκκινο γιλέκο που συναντούν σε κάθε γωνιά αυτής της πόλης!
Φυσικά, για τον υπέροχο αυτό χώρο που στεγάζει την όλη πρωτοβουλία αξίζει να σημειωθεί πως αποτελεί φωτεινό φάρο απέναντι στη συμπερίληψη και την προσβασιμότητα – κι όλο αυτό σε μια πόλη σαν την Αθήνα, όχι ιδιαίτερα “ανοιχτή” σε αυτό.
Πριν ανακαινιστεί ο χώρος του Σχεδία home, ο Παναγιώτης Πιτσίνιαγκας, που έπειτα από ένα ατύχημα που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο έχει αναπτύξει μια πλούσια ακτιβιστική δράση, βρέθηκε σε αυτόν με σκοπό να συμβουλέψει τους ανθρώπους του περιοδικού για θέματα προσβασιμότητας και πώς ο χώρος θα μπορούσε να γίνει όσο πιο δυνατό γίνεται πιο φιλικός σε ανθρώπους με κινητικά αλλά και άλλα προβλήματα. Και να κάτι ακόμη που πέτυχε η Σχεδία, αφού έχει φροντίσει να έχει δύο ράμπες και στις δύο εισόδους, το μπαρ είναι ειδικά διαμορφωμένο σε ύψος που να μπορεί να απολαύσει άνετα το ποτό του κάποιος που βρίσκεται σε αμαξίδιο, τα τραπεζάκια αντίστοιχα είναι υπερυψωμένα με αποτέλεσμα να έχουν χώρο από κάτω για να μπορεί να χωράει ένα αμαξίδιο, ενώ το μενού υπάρχει και σε γραφή braille αλλά και σε ακουστική έκδοση για ανθρώπους με μειωμένη όραση. Σημαντικό ότι έχει προβλεφθεί κι ένας φαρδύς διάδρομος που οδηγεί στο μπάνιο, εξασφαλίζοντας την άνεση στη μετακίνηση για κάθε επισκέπτη.
«Το να δούμε έναν άνθρωπο σε αμαξίδιο να κάνει για παράδειγμα μια ανάρτηση στο Facebook που φαίνεται να απολαμβάνει το ποτό του στο μπαρ μας – κάτι που σε εμάς μπορεί να μην φαίνεται κάτι, αλλά για εκείνον μπορεί να είναι η πρώτη φορά που το κάνει στη ζωή του, μάς δίνει τη δύναμη γα να συνεχίσουμε», μάς είπε σχετικά με την βασική τους επιδίωξη για προσβασιμότητα στον χώρο, ο εκδότης του περιοδικού.
Επιπλέον, έχει προβλεφθεί όσο το δυνατόν μικρότερη χρήση πλαστικού, ενώ πολλά από τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται στο εστιατόριο είναι βιολογικά.
Χάρτινες κατασκευές από παλιά απούλητα τεύχη της Σχεδίας βρίσκονται στο πωλητήριο του Σχεδία home.
Κι όλα αυτά αρκεί μία επίσκεψη στο Σχεδία home για να τα μάθεις και ύστερα μπορεί αυτός ο καφές στο κέντρο της πόλης να εντάξει έναν ακόμη προορισμό στην πόλη, που ίσως αγνοούσες την σπουδαία δουλειά που κάνει. Μπορείς να βρεις και να αγοράσεις από εκεί ακόμη και το ίδιο το περιοδικό Σχεδία σε γραφή braille – ενδεχομένως αυτό να είναι και το μοναδικό περιοδικό στη χώρα μας που έχει μπει σε αυτή τη διαδικασία και του αξίζουν πολλά συγχαρητήρια (και) γι’ αυτό!
Ακούω με μεγάλο ενδιαφέρον όλα όσα έχει καταφέρει να πετύχει η Σχεδία και οι άνθρωποί της όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας και κυκλοφορίας με στόχο έναν καλύτερο και πιο δίκαιο κόσμο, γεμάτο από το φως των ανθρώπων που τα κατάφεραν, που πάλεψαν και στάθηκαν στα πόδια τους κάνοντας κάτι πραγματικά δημιουργικό που αξίζει τη στήριξή μας.
Και κάπου εκεί, εκείνο το ηλιόλουστο μεσημέρι που βρέθηκα για πρώτη φορά στον χώρο της Σχεδίας, γνώρισα την κυρία Ιωάννα, που για λίγο έβγαλε το κόκκινο γιλέκο της που φοράει ακούραστα από το 2018 και κάθισε στο τραπέζι μου για να γνωριστούμε και να μάθω την ιστορία της. Γιατί η Σχεδία είναι οι άνθρωποι και οι ιστορίες τους κι εγώ είχα την ευκαιρία να την ακούσω να μου τη διηγείται η ίδια και όχι να τη διαβάσω σε κάποια από τις σελίδες του περιοδικού.
«Σε είχα προσέξει από όταν μπήκες γιατί μου άρεσε πολύ η μπλούζα σου», μου είπε η κυρία Ιωάννα, ενώ μου συστήθηκε και αυτό το ζεστό πλατύ της χαμόγελο ήταν η καλύτερη αρχή για να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας.
Η κυρία Ιωάννα με το κόκκινο γιλέκο της επί τω έργω.
Γεννημένη το 1963 στο κέντρο της Αθήνας, η κυρία Ιωάννα έχει μια ιδιαίτερη αγάπη σε αυτό. Γι’ αυτό και συνήθως σε κάποιο από τα σημεία του κέντρου θα την πετύχεις με το κόκκινο γιλέκο της να πουλάει το νέο τεύχος και τότε της εξομολογούμαι πως παρόλο που κάνω συχνά βόλτες σε αυτό, δεν έχει τύχει να την πετύχω. «Αν με πετύχεις θα με ακούσεις σίγουρα να τραγουδάω», μου λέει τότε εκείνη. «Δεν θέλω απλά να στέκομαι και να πουλάω το περιοδικό λέγοντας ‘πάρτε το’. Θέλω να κάνω κέφι και να με πλησιάσει κάποιος επειδή θέλει, επειδή κάτι του έκανα και να έρθει να μου πει μια ‘καλημέρα’ και να μου χαμογελάσει ζεστά. Τι ψυχή έχει ένα χαμόγελο; Ούτε καν κοστίζει!».
Ξεκίνησε τότε να μου διηγείται όλη τη διαδρομή της. Το πώς βρέθηκε σε ένα σωρό διαφορετικές δουλειές, από βοηθός λογιστή στο πλευρό του πατέρα της, μέχρι ράφτρα, ταμίας, υπάλληλος σε ιχθυοπωλείο. Κάπου το 2000, έχασε τον αγαπημένο της πατέρα, μια απώλεια που τη σημάδεψε και αφού έληξε και ο γάμος της μοιραία, η ίδια αναγκάστηκε να επιστρέψει στο πατρικό της μαζί με τη μητέρα της, αναζητώντας τρόπους «να το πιάσει από την αρχή». Στην αρχή ήταν δύσκολο · οι μόνες δουλειές που έβρισκε ήταν διανομή φυλλαδίων ή θελήματα. Τελικά η ζωή την οδήγησε σε μια εταιρεία εξυπηρέτησης πελατών τραπεζών το 2007, από όπου τελικά απολύθηκε «μια ωραία πρωία το 2009 με την κρίση» και η ίδια ξανά βρέθηκε στο μηδέν. Έτσι επέστρεψε στη διανομή φυλλαδίων, μέχρι που η φροντίδα της μητέρας της έπρεπε να μπει σε προτεραιότητα. Στην ουσία η Ιωάννα ζούσε με τα χρήματα της σύνταξης της μητέρας της, αλλά μέσα στην ατυχία της θεωρούσε τον εαυτό της τυχερό που τουλάχιστον το ζήτημα της στέγης δεν αποτελούσε πρόβλημα. «Θα ήμουν στον δρόμο διαφορετικά και κάνω τον σταυρό μου που αυτό δεν συνέβη», μου είπε.
Ένα από τα εξώφυλλα του περιοδικού Σχεδία.
Κάπου τότε, με έναν μαγικό τρόπο, έμαθε για τη Σχεδία και τη δράση της από τους ίδιους τους πωλητές του περιοδικού στα πόστα τους και κάπως έτσι βρέθηκε και η ίδια σε ένα τέτοιο πόστο, φορώντας για πρώτη φορά το κόκκινο γιλέκο το 2018. «Ήμουν πάντοτε πολύ επικοινωνιακή, η επαφή μου με τον κόσμο στα πόστα είναι ό,τι καλύτερο για μένα», μου εξομολογήθηκε και δεν μου έκανε καθόλου εντύπωση. Της είπα τότε πως ακριβώς γι΄αυτόν τον λόγο δεν θα μπορούσα με τίποτα να τη φανταστώ να δουλεύει εξαντλητικά ωράρια περιορισμένη στους τέσσερις τοίχους ενός γκρίζου γραφείου τράπεζας και τη ρώτησα αν τελικά πιστεύει πως κάθε ατυχία ήρθε στη ζωή της «για καλό». «Έχω περάσει πολλά στη ζωή μου. Έχουν έρθει πολλές φορές τα πάνω κάτω. Όμως πιστεύω βαθιά πως το μεγαλύτερο κακό που μπορεί να σου συμβεί είναι για το καλύτερό σου. Απλά τη στιγμή που σου συμβαίνει δεν μπορείς να το αντιληφθείς λόγω περιορισμένης ορατότητας», μου απάντησε και τα λόγια της αυτά είναι κάτι που θα κρατήσω.
«Η μητέρα μου λόγω της υγείας της δεν μπορεί να μείνει για πολλή ώρα μόνη της. Έτσι, δεν μπορώ να δουλέψω αρκετές ώρες. Εκείνη είναι που μου καθορίζει το πρόγραμμα και το πόσες ώρες θα εργαστώ. Είναι βάλσαμο για μένα το ότι έχω ελεύθερο ωράριο στο περιοδικό, ότι μπορώ να βγω στο πόστο όσες ώρες μπορώ και θέλω». Εκτός από την πώληση η κυρία Ιωάννα βοηθάει και στις κατασκευές, αλλά και σε προγράμματα που έχουν να κάνουν με παιδιά – κάτι που όπως μου είπε και η ίδια αγαπάει πολύ να κάνει. Βρήκα την ευκαιρία να τη ρωτήσω τότε αν της πέρασε ποτέ από το μυαλό να ακολουθήσει στη ζωή της το επάγγελμα της δασκάλας. «Μου άρεσαν πάντα τα παιδιά και να ασχολούμαι μαζί τους, από μικρή. Θα μπορούσα η αλήθεια είναι να μπω σε κάποια σχολή και να γίνω δασκάλα, αλλά δεν το τόλμησα. Είχα τότε τα μυαλά μου πάνω από το κεφάλι μου, ήθελα να γίνω πυροσβέστης», μου απάντησε και γέλασε δυνατά. «Τρελαίνομαι για τη φαντασία των παιδιών και γι’ αυτό ανακατεύομαι σε όλα όσα έχουν να κάνουν μαζί τους, ωστόσο ασχολούμαι με κάθε φάσμα της δράσης της Σχεδίας».
Τι έχει αλλάξει στη ζωή της μετά την Σχεδία; «Ξανά έγινα ένας κανονικός άνθρωπος!», μου απάντησε σίγουρα και αφοπλιστικά. «Μπορώ πια να αυτοσυντηρηθώ, να ψωνίσω στο σουπερμάρκετ, να πληρώσω τους λογαριασμούς, να πάω ακόμη και στην καφετέρια με μια φιλενάδα μου να πιω έναν καφέ – πράγματα που για ένα διάστημα μου έλειπαν».
«Ακόμη και να πάρω τα μέσα να πάω προς τα νότια και να βουτήξω απλά τα πόδια μου στη θάλασσα το πρωί, έστω για μια ώρα, ήταν κάτι που δεν μπορούσα να κάνω γιατί δεν είχα τα λεφτά για το εισιτήριο», συνέχισε τότε και στη λέξη «θάλασσα» το πρόσωπό της πραγματικά φώτισε. Πλέον έχει γίνει η αγαπημένη συνήθεια του Σαββατοκύριακου για εκείνη. Απολαμβάνει την ησυχία και την απεραντοσύνης της θάλασσας από νωρίς το πρωί, πίνοντας μόνη τον καφέ της και της ευχήθηκα πραγματικά να μη σταματήσει να το κάνει ποτέ, ως τα βαθιά της γεράματα.
Χειροποίητες κατασκευές από τους ανθρώπους της Σχεδίας.
Όσο μου μιλούσε δεν σταμάτησα να θαυμάζω πόσο πάθος φαινόταν να έχει γι’ αυτό που λέγεται “ζωή”. Πόση όρεξη έχει να τη ρουφήξει. «Ό,τι και να σου συμβεί, η ζωή είναι πάντα μπροστά. Όλα τα άλλα τα αφήνεις πίσω. Είναι εμπειρίες. Τα μάτια σου είναι μπροστά, δεν είναι στην πλάτη».
«Υπάρχει κάτι που σας αγχώνει ή σας φοβίζει;», τη ρώτησα. «Τώρα πια όχι. Έχω κάνει την ένεση της αναισθησίας. Με τόσα που έχω ζήσει τα τελευταία 22 χρόνια, τόσες ανατροπές, απλά σκέφτομαι πώς ό,τι και να μου έρθει απλά θα το αντιμετωπίσω. Με νοιάζει το σήμερα και τι μπορούμε να κάνουμε σε αυτό το σήμερα. Ας ξημερώσει το αύριο και βλέπουμε».
Αυτή η σύντομη κουβέντα με την κυρία Ιωάννα ήταν βάλσαμο για τη δική μου ψυχή. Πραγματικά κράτησα μέσα μου όλα όσα μου είπε, λόγια βγαλμένα από τη δική της χαμογελαστή ψυχή που δύσκολα θα ξεχάσω. «Αν ανέβεις στην ταράτσα είναι όλο το οπτικό πεδίο δικό σου. Το θέμα είναι να θέλεις πολύ να απεγκλωβιστείς από εκεί που είσαι και να βγεις στο φως. Κι αν το θελήσεις πραγματικά θα βρεθούν οι άνθρωποι που θα σε τραβήξουν σε αυτό. Κι όταν βγεις στο φως θα τα δεις όλα διαφορετικά και όλα όσα βρίσκονται εκεί κάτω, θα μοιάζουν πλέον ασήμαντα». Κράτησα αυτά τα λόγια για το τέλος, σηκώθηκα και κατευθύνθηκα προς την έξοδο. Εκεί έξω με περίμενε η ζωή, έτσι όπως την είχα αφήσει λίγη ώρα πριν περάσω την πόρτα της Σχεδίας. Ήταν εκεί, με τη γνώριμη φασαρία της, τους βιαστικούς περαστικούς, τα κορναρίσματα. Όμως εγώ πια τα έβλεπα διαφορετικά. Χαμογέλασα σε κάθε «στραβό» αυτής της πόλης και τότε συνειδητοποίησα τι σημαίνει πραγματικά να φεύγεις από ένα μέρος «γεμάτος».
Το πολύ όμορφο εξώφυλλο της 109ης επετειακής έκδοσης για τα 10 χρόνια Σχεδία.
