Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2023: Πληθωρικό και εξωστρεφές

Αν η φετινή διοργάνωση του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου ξεκινάει να υλοποιεί ένα στόχο, αυτός είναι η πολυλάλητη εξωστρέφεια. Από τη μια, εγκαινιάζει μια πλατφόρμα – την Greek Agora of Performance ή εν συντομία Grape – μέσω της οποίας εξάγει παραστάσεις νέων και νεότερων καλλιτεχνών. Από την άλλη, ενισχύει την παρουσία του οργανισμού στην Ευρώπη ως διεθνής συμπαραγωγός παραστάσεων και καλλιτεχνών παγκοσμίου κύρους – συνομιλώντας με κάποια ισοτιμία με σημαντικούς θεσμούς.

Επιπλέον, προωθεί τα σημαντικότερα ονόματα της ελληνικής σκηνογραφίας (60 σκηνογράφους για την ακρίβεια) στην Κουαντριενάλε της Πράγας (Prague Quadrennial of Performance Design and Space – PQ), ένα από τα εγκυρότερα σημεία αναφοράς στον χώρο των παραστατικών  τεχνών παγκοσμίως. Και τέλος, ανοίγει το Subset, μια νέα μουσική πλατφόρμα που αναθέτει τη σύνθεση νέων έργων σε ‘Ελληνες και ξένους καλλιτέχνες, πρόγραμμα που περιλαμβάνει και το λανσάρισμα τους σε φορείς του εξωτερικού.

Η γεμάτη από καλλιτέχνες και δημοσιογράφους συνέντευξη Τύπου του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Κάπως έτσι, στους χώρους του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου – από την Πειραιώς και το Ηρώδειο έως την Επίδαυρο, το Εθνικό Θέατρο και το Ωδείο Αθηνών – θα συναντηθούν ονόματα όπως ο Θεόδωρος Κουρεντζής, ο Αλεξάντερ Ντεσπλά, οι Waterboys, οι KraftWerk οι Singur Ros, Ζιλμπέρτο Ζιλ, ο Γιάννης Αγγελάκας, ο Φίλιπ Κεν, ο Κριστόφ Μαρτάλερ, ο Φρανκ Κάστορφ, ο Ολιβιέ Πι, ο Ζερόμ Μπελ,  Κίριλ Σερεμπρένικοφ, ο Μαριάνο Πενσότι, ο Αλεξάντερ Ζέλντιν, ο Γιαν Μάρτενς, ο Στάθης Λιβαθινός, ο Θάνος Παπακωνταντίνου, ο Γιάννης Σκουρλέτης, η ομάδα «Εν δυνάμει» κ.α.

Ο Στάθης Λιβαθινός που σκηνοθετεί “Καζανόβα Δον Ζουάν” με την θεατρολόγο Ελένη Βαροπούλου.

Είναι σαφές πως έχει έρθει η ώρα μιας πιο ελεύθερης διακίνησης της ελληνικής φεστιβαλικής εμπειρίας. Και η ελευθερία (με πολλές ερμηνείες) είναι η έννοια – κλειδί στην οποία η καλλιτεχνική διευθύντρια Κατερίνα Ευαγγελάτου βασίζει το φετινό εγχείρημα. «Είναι η θεμελιώδης αξία που ρυθμίζει την κοινωνική μας ύπαρξη, και μόνο μέσα σε μια κοινωνία με δίκαιους νόμους μπορεί να υπάρξει. Όλοι σήμερα – εμείς και οι άλλοι – επικαλούμαστε την ελευθερία. Πόσο ελεύθερες και ελεύθεροι  όμως είμαστε; Και επιπλέον,  είμαστε άραγε έτοιμες και έτοιμοι για την ελευθερία των άλλων και όχι μόνο την δική μας; Είναι εφικτή η κοινωνική συνύπαρξη, αν η ελευθερία δεν βαδίζει χέρι-χέρι με τον σεβασμό απέναντι στον άλλο αλλά και την ατομική υποχρέωση και ευθύνη; Αλλά και ειδικότερα στο πεδίο της Τέχνης, είμαστε ελεύθερες να συλλογιστούμε, να συλλάβουμε και να δώσουμε σάρκα στις ιδέες μας» αναρωτιόταν – και όχι μόνο – ακαδημαϊκά η καλλιτεχνική διευθύντρια του θεσμού, μπροστά από ένα βήμα με σχήμα χελιδονιού· παραπέμποντας στην οπτική ταυτότητα του φεστιβάλ που ‘φωνάζει’ ελευθερία μέσα από τα σύμβολα της: Ένα χελιδόνι, μια καρδιά κι έναν πίδακα νερού.

Οικογενειακή φωτογραφία της ομάδας του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Σε ένα σύνολο 76 παραγωγών (για τις οποίες θα εργαστούν περί τους 2.200 καλλιτέχνες), το μεγαλύτερο ενδιαφέρον εντοπίζεται στις αθηναϊκές παραγωγές, στην Πειραιώς 260 και στο Ηρώδειο. Καταρχάς, η προσοχή μας επικεντρώνεται στο Grape, στο show case όπου επιμελητές, programmers και επικεφαλής οργανισμών της Ευρώπης, μέσα στο πρώτο 20ήμερο του Ιουλίου,  θα έχουν την ευκαιρία να δουν μια ανθολογία από σύγχρονες δραματουργικές αναζητήσεις με την υπογραφή των ‘δικών’ μας Rootless Root, Γιώργου Βαλαή, Έλλης Παπακωνσταντίνου, Ανέστη Αζά, Γιάννη Σκουρλέτη, Παντελή Δεντάκη, 4Frontal, Ανδρονίκης Μαραθάκη, Zωής Χατζηαντωνίου, Μάριο Μπανούσι, Λενιώς Κακλέα, Δημήτρη Μπαμπίλη, Δημήτρη Μυτιληναίου.

• Ο πρωτοπόρος Ρώσος Κιρίλ Σερεμπρένικοφ, πολέμιος του καθεστώτος Πούτιν παρουσιάζει το «Βιί», έναν αντιπολεμικό ύμνο όπου Ρώσοι και Ουκρανοί ηθοποιοί συνυπάρχουν στη σκηνή.
• Ο Αργεντίνος Μαριάνο Πενσότι αναπαριστά σε φόρμα ντοκουμέντο την ιστορία του τελευταίου επιζώντα του Ολοκαυτώματος Σίμον Φρανκ στο «La Ombra».
• Ο ανατρεπτικός Ελβετός Κριστόφ Μαρτάλερ αντλεί από έργα του Ντίτε Ροτ στην παράσταση «Λυγμός».
• Ο Ιρανός Αμίρ Ρεζά Κουεστανί μιλάει στον «Τυφλό δρομέα» για την ιστορία μιας πολιτικής κρατούμενης.
• Ο ανερχόμενος στην Αγγλία, Αλεξάντερ Ζέλντιν κάνει το αθηναϊκό του ντεμπούτο με μια προσωπική παράσταση αφιερωμένη στη μητέρα του. Την ονομάζει «Εξομολογήσεις».
• Το τρομερό παιδί της γαλλικής χορογραφίας Ζερόμ Μπελ παρουσιάζει ένα έργο φόρο τιμής στην Ισιδώρα Ντάνκαν. Η παράσταση φέρει το όνομα της.
• Ο Βέλγος περφόρμερ Γιαν Μάρτενς επιστρέφει στη διοργάνωση επτά χρόνια μετά με μια παράσταση όπου 17 χορευτές από 18 έως 71 ετών, αποκαλύπτουν την ξεχωριστή χορευτική «υπογραφή» τους. Η παράσταση τιτλοφορείται «Κάθε απόπειρα θακαταλήγει σε κομματιασμένα κορμιά και τσακισμένα κόκαλα».

Στην Πειραιώς θα συνεχιστούν και φέτος τα events «Jazz στην πλατεία» και τα street dance battles, καθένα από τα οποία έχει αποκτήσει σταθερό κοινό.

Εαρινή σύναξη στην αίθουσα Η της Πειραιώς 260.

Στο Ηρώδειο, κορυφαίοι σολίστ, μεγάλες ορχήστρες και εξέχοντα ονόματα της ελληνικής σκηνής (από τον Σταύρο Ξαρχάκο, στον Γιάννη Αγγελάκα και την Έλλη Πασπαλά) θα δώσουν τον μουσικό τόνο του χώρου. Μοναδική εξαίρεση η παρουσία του Φίλιπ Κεν που θα παρουσιάσει τον «Κήπο των ηδονών» – βασισμένο στον πίνακα του Ιερώνυμου Μπος – εκκινώντας για την ευρωπαϊκή περιοδεία της παράστασης του. Ανάμεσα στους εκλεκτούς, ξένους προσκεκλημένους διακρίνουμε:

• Τον Ολιβιέ Πι να σκηνοθετεί για λογαριασμό της ΕΛΣ την «Μαντάμα Μπάτερφλάϊ» του Πουτσίνι, ανοίγοντας το πρόγραμμα του Ωδείου Ηρώδου του Αττικού.
• Την βιολονίστρια-θρύλο Άνε-Ζοφί Μούτερ σε έργα Βιβάλντι, Μπαχ, Πρεβέν, Μπολόν ντε Σεν-Ζορζ.
• Τον Έλληνα σούπερ σταρ των πόντιουμ Θεόδωρο Κουρεντζή με την ορχήστρα Utopia, ένα διεθνές σύνολο αποτελούμενο από κορυφαίους σολίστες του κόσμου.
• Τους Ιρλανδούς Waterboys για πρώτη φορά στα «ιερά μάρμαρα» του Ηρωδείου.
• Τους Ισλανδούς Singur Ros, εμβληματικούς εκπροσώπους του postrock.
• Τον οσκαρικό Αλεξάντερ Ντεσπλά σε ένα ανθολόγιο με τις σημαντικότερες συνθέσεις του για τον κινηματογράφο.
• Τον πιανίτσα θρύλο του Σικάγο, Χέρμπι Χάνκοκ.
• Τους Γερμανούς KraftWerk της ηλεκτρονικής σκηνής με το φανατικό κοινό που τους ακολουθεί επί 50 χρόνια.
• Τον σαμάνο του βραζιλιάνικου ήχου Ζιλμπέρτο Ζιλ.

Δημήτρης Καταλειφός και Αλεξάνδρα Αϊδίνη συμπρωταγωνιστούν στην παραγωγή της Επιδαύρου “Οιδίπους επί Κολωνώ”

Κι ενώ οι μετακλήσεις κρατούν ένα σημαντικό ποσοστό των παραγωγών της Αθήνας, στην Επίδαυρο, οι Έλληνες καλλιτέχνες επελαύνουν με εξαίρεση τον Φρανκ Κάστορφ που θα σκηνοθετήσει «Μήδεια» με διακεκριμένους Έλληνες ηθοποιούς. Όπως έχει ήδη ανακοινωθεί από το Φεστιβάλ, το θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου θα φιλοξενήσει οκτώ παραγωγές: Η Κατερίνα Ευαγγελάτου με «Ιππόλυτο» και η Λένα Κιτσοπούλου με «Σφήκες» για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου. Θα ακολουθήσουν τα αριστοφανικά διασκευασμένα «Βατράχια» σε σκηνοθεσία Έφης Μπίρμπα, ο «Οιδίπους επί Κολωνώ» σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκεύα, η «Εκάβη» με τη ματιά της Ιώς Βουλγαράκη, οι «Τρωάδες» για το ΚΘΒΕ σε σκηνοθεσία Χρήστου Σουγάρη και ο «Οιδίπους Τύραννος» δια χειρός Σίμου Κακάλα.

[relart 1]

Το Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου, που φυσιογνωμικά ακροβατεί, θα αποκτήσει ξανά ένα μικτό μουσικοθεατρικό χαρακτήρα, αφού τόσο ο Ψαραντώνης όσο και ο Σταμάτης Κραουνάκης θα στελεχώσουν τον προγραμματισμό του. Θεατρικά, συνεχίζοντας το πρόγραμμα μεταγραφής νέων έργων από αρχαίες τραγωδίες η Έμιλυ Λοϊζου θα σκηνοθετήσει το έργο του Γιάννη Σκαραγκά «Συμπτώματα από την έλλειψη βάρους» (εμπνευσμένο από τις «Ευμενίδες» του Ευριπίδη), ο Παντελής Φλατσούσης θα σκηνοθετήσει το «Θήβα: A global civil war» (αντλώντας από τους «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου) και ο Σαράντος Γεώργιος Ζερβουλάκος θα αναλάβει τον «Φιλοκτήτη» (εμπνευσμένο από την ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή).

Άρης Σερβετάλης και Έφη Μπίρμπα για τα “Βατράχια” της Επιδαύρου.

Στον αρχαιολογικό χώρο της Επιδαύρου θα επαναλειτουργήσει μετά από 22 χρόνια, ο εκθεσιακός χώρος και μάλιστα με ενδιαφέρον περιεχόμενο: Με αφορμή την «Μήδεια» του Φρανκ Κάστορφ και τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρία Κάλλας που είχε δώσει ρεσιτάλ στον ομώνυμο ρόλο το 1956, θα παρουσιαστεί μια περιοδική έκθεση – αφιέρωμα σε όλες τις Μήδειες της αργολικής ιστορίας.

Στις παράλληλες δράσεις της διοργάνωσης, ξεχωρίζουμε επίσης και το Open Plan, τα τέσσερα αυτόνομα ψηφιακά έργα Ελλήνων καλλιτεχνών που συνομιλούν με την έννοια της ελευθερίας και δη με το εμβληματικό ποίημα του Σολωμού «Ύμνος εις την ελευθερίαν». Δημιουργούν η Σοφία Γεωργοβασίλη, η Χρυσάνθη Μπαδέκα, ο Θοδωρής Αμπαζής και το δίδυμο Μυρτώς Ξανθοπούλου και Πάνου Ηλιόπουλου. Τα έργα θα προβάλλονται από τη σελίδα του Φεστιβάλ ξεκινώντας από τις επόμενες εβδομάδες.

Παρά τον ‘φαινομενικό’ συνωστισμό ξένων αστέρων, στο σύνολο των παραγωγών επικρατούν οι ελληνικές δημιουργίες, όπως τόνισε η Κατερίνα Ευαγγελάτου «χρηματοδοτώντας και επενδύοντας στους Έλληνες καλλιτέχνες. Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου εκφράζει με αυτόν τον τρόπο τη φωνή του, παραμένοντας ανοιχτό», κατέληξε.

Η διοργάνωση αρχίζει την 1^η Ιουνίου παραδοσιακά με Ηρώδειο και ΕΛΣ και ολοκληρώνεται στις 26 Αυγούστου στην Επίδαυρο. Ο προγραμματισμός υλοποιείται με 4 εκατομμύρια ευρώ επιχορήγηση από το ΥΠΠΟ συν δύο έκτακτες επιχορηγήσεις για τα προγράμματα της έκθεσης στην Επίδαυρο (60.000 ευρώ) και της αποστολής των Ελλήνων σκηνογράφων στην Πράγα (150.000 ευρώ).