Με την πένα της συγγραφέως: Πασχαλία Τραυλού, “Ήθελα μόνο ένα αντίο”

Τον θυμάμαι πάντα με ένα βιβλίο στο χέρι. Η πρώτη επαφή ήταν όταν μου διάβαζε παραμύθια εκείνος κι έπειτα μου παρέδωσε τη σκυτάλη της φιλαναγνωσίας και δεν σταμάτησα να διαβάζω ποτέ. Πριν αρχίσω να γράφω λογοτεχνία, ζωγράφιζα. Νομίζω ότι αυτή την καλλιτεχνική δραστηριότητα θα είχα επιλέξει, αν δεν είχα κάνει την πρώτη επιτυχή συγγραφική δοκιμή μου.

όπως έχω επισημάνει στο βιβλίο μου «Οι εραστές της γραφής». Ένας από αυτούς είναι η ανάγκη της αποδοχής. Η αίσθηση ότι αρέσει το δημιούργημά σου, όσο εγωκεντρικό κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο. Επίσης, υπάρχει και η αίσθηση ότι μέσα από το έργο σου συνεχίζεις να υπάρχεις κατακτώντας μια μορφή αθανασίας. Αλλά σίγουρα υπάρχουν και άλλοι λόγοι, όπως το γεγονός ότι βιώνεις τις ζωές των ηρώων σου, φυγαδεύοντας τον εαυτό σου από τη μια και μόνη δική σου ζωή. Το κοινό μου επιθυμώ να συνδιαλέγεται αρμονικά μαζί μου και, όταν κλείνει ένα βιβλίο, να μην το ξεχνά. Να έχει υποστεί μια πνευματική αναγέννηση, μια κάθαρση συναισθηματική και πνευματική, και να έχουμε πετύχει μια μαγική επικοινωνία μέσα απ’ τις λέξεις.

Νιώθω δηλαδή όπως κι όταν απέκτησα τον γιο μου! Θέλω πάντα να νιώθω περήφανη για τα μηνύματα που εξασφαλίζουν τα βιβλία μου στους αναγνώστες μέσα από τους ήρωες που πλάθω. Οι ήρωές μου είναι «οχήματα» μεταφοράς και ενσάρκωσης ιδεών.

Στην περίπτωση της έκδοσης ενός μυθιστορήματος είναι αστάθμητη η διαδικασία, επειδή εμπλέκονται οι παράγοντες έμπνευση και ψυχή. Η καταπόνηση, σωματική και πνευματική, είναι τεράστια. Σε περιόδους ένδειας και πάσης φύσης κρίσεων αυστηροποιούνται τα κριτήρια για την έκδοση ενός βιβλίου και ταυτόχρονα ο τεράστιος ανταγωνισμός σε μια χώρα μικρή σαν τη δική μας με μεγάλη βιβλιοπαραγωγή καθιστά την υπόθεση πιο δύσκολη για συγγραφείς και για εκδότες. Ιδίως αφότου έχει κατακλύσει την αγορά το μεταφρασμένο βιβλίο.

Στην προκειμένη περίπτωση ήταν η προσωπική μου ανάγκη να διατρέξω τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Το «Ήθελα μόνο ένα αντίο» εκδόθηκε για πρώτη φορά σχεδόν 20 χρόνια πριν, όταν διάβαζα μανιωδώς την εξαίρετη προσέγγιση του ιστορικού Βακαλόπουλου. Μέσα από τη δοκιμιακή ιστορική γραφή άρχισαν αβίαστα να ξεπετιούνται οι ήρωες, οι οποίοι τους τελευταίους μήνες ξανά ζωντάνεψαν με την επανέκδοση της ιστορίας από τις Εκδόσεις Διόπτρα.

θα έλεγα πως το «Ήθελα μόνο ένα αντίο» πρόκειται για την ιστορία μιας γυναίκας που, αφήνοντας στη Μικρασία έναν έρωτα, έρχεται πρόσφυγας το ’22 στην Αθήνα και η ζωή της δένεται τότε αναπόσπαστα με την ιστορία της Ελλάδας.

αλλά παρακολουθούν όλα τα δεινά της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Και αυτό προϋπέθετε αυστηρή επιλογή ιστορικών πηγών, διάβασμα ιστορικών κειμένων, αναζήτηση ντοκουμέντων και ντοκιμαντέρ για εκείνη την περίοδο και αυστηρή διασταύρωση των πραγματολογικών αναφορών μου.

Και τα δύο αυτά δίπολα αποτυπώνουν τη διαπίστωση πως η πολιτική είναι αυτή που διχάζει τους λαούς, οι οποίοι στην ουσία δεν έχουν σύνορα, έχθρες και μίση. Είναι απλώς άνθρωποι που αναπνέουν, ερωτεύονται, κυνηγούν την ευτυχία, αλληλοβοηθιούνται και αδημονούν να γίνει ο κόσμος καλύτερος.

Η Ισμήνη βέβαια, που έζησε και υπέμεινε πολλά, κατάφερε να τον εξορθολογίσει και να επιλέξει την απόρριψη του Οσμάν, όσα αισθήματα κι αν ένιωσε για εκείνον. Η Άννα, ως πιο νέα, λειτουργεί πιο συναισθηματικά, αλλά αναγκάζεται από τις καταστάσεις τις ίδιες να προβεί σε μια σκληρή συνειδητοποίηση ενός ανυπέρβλητου εμποδίου. Θέλει δεν θέλει, η ροή της ζωής είναι τέτοια, που κι αυτή θα προχωρήσει.

Οι ήρωες δεν χάνονται με το που τελειώνει ένα βιβλίο. Συνεχίζουν να ζουν και να υπάρχουν.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η σιωπή δημιούργησε αμφιβολίες και πάντα η αμφιβολία για το αν ο άλλος μας νοιάζεται και μας αγαπά όσο τον αγαπήσαμε στοιχειώνει μέσα μας. Αν είχαν μιλήσει, αν είχαν εξηγηθεί, τότε η Ισμήνη μπορεί, όταν ξαναεπικοινώνησαν, να είχε αντιδράσει διαφορετικά.

Ο χρόνος δεν επιστρέφεται σε κανέναν, αν κάνει κάποιος λάθος, για να τον ζήσει απ’ την αρχή. Επομένως, είναι πρόσθετη απώλεια χρόνου η μεμψιμοιρία για ό, τι έγινε. Καθένας μας ζει τη ζωή που διαλέγει κι αυτό σημαίνει ότι οφείλει να αποδέχεται το παρελθόν και τα λάθη του για να προχωρά και να βελτιώνεται.

Πραγματεύεται το ζήτημα των εκτρώσεων από το 1955 ως την εποχή της νομιμοποίησής τους στην Ελλάδα, με σαφή αναφορά στην πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου των ΗΠΑ, που ξαναέθεσε θέμα απαγόρευσης, φυσικά μέσα από μια μυθιστορηματική προσέγγιση και πλοκή. Ως ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη σε θέματα φύλου, ήθελα καιρό να ασχοληθώ με αυτή τη θεματική.

Όταν βάζουν την τελευταία τελεία στην πρώτη καταγραφή μιας ιδέας, να έχουν επίγνωση ότι τότε αρχίζει η λογοτεχνική επεξεργασία και η μετουσίωση ενός κειμένου σε λογοτεχνική εκφορά.