Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης: 7 υπέροχες ταινίες που μιλούν για την Τέχνη σε κάθε της έκφανση

Κάθε χρόνο από το 2012 γιορτάζεται στις 15 Απριλίου η Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης, η οποία -καθόλου τυχαία- συμπίπτει με την ημέρα γέννησης του Λεονάρντο Ντα Βίντσι.

Ο Ντα Βίντσι γεννήθηκε στις 15 Απριλίου του 1452 στην Ιταλία και αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες της περιόδου της Αναγέννησης. Δεν ήταν μόνο ζωγράφος αλλά και γλύπτης, αρχιτέκτονας, εφευρέτης και μηχανικός! Έργα του όπως “Η Μόνα Λίζα” ή “Ο Μυστικός Δείπνος” είναι πασίγνωστα πια ανά τον κόσμο. Η επιλογή της ημέρας γέννησής του για τη γιορτή της Παγκόσμιας Ημέρας Τέχνης έχει σημασία, όχι μόνο λόγω του μεγάλου ταλέντου και της ευφυΐας αυτού του ανθρώπου, αλλά και γιατί αποτελεί σύμβολο της ελευθερίας της έκφρασης, της πολυπολιτισμικότητας και της παγκόσμιας ειρήνης.

Οι Τέχνες μπορούν να χωριστούν στις Καλές και τις Εφαρμοσμένες. Οι Καλές αποτελούνται από την Αρχιτεκτονική, τη Γλυπτική, τη Ζωγραφική, την Λογοτεχνία και Ποίηση, την Μουσική, το Θέατρο (μαζί με τον Χορό και άλλες τέχνες που έχουν τη μορφή παράστασης) και τον Κινηματογράφο ή αλλιώς γνωστό ως 7η Τέχνη. Δεν είναι πάντοτε εύκολη η κατάταξη και με απόλυτη συμφωνία και ούτε σημαίνει πως άλλες μορφές τέχνης, όπως για παράδειγμα η Φωτογραφία που έπεται των προαναφερθέντων, είναι ελάσσονος σημασίας. Στις Εφαρμοσμένες Τέχνες συναντούμε τέχνες όπως την γραφιστική, την αγγειοπλαστική, την υφαντουργία και την μαγειρική ενώ τα όρια της μοντέρνας τέχνης και της εξέλιξης της τεχνολογίας έχουν διευρύνει και τα είδη των Τεχνών.

Τιμώντας και γιορτάζοντας όλες τις μεγάλες Τέχνες, επιλέγουμε να αναλύσουμε πώς η τέχνη του Κινηματογράφου εντάσσει τις άλλες σε αυτή ή και ποιες επιρροές δέχεται. Ακολουθούν 7 ταινίες οι οποίες σχετίζονται με τις 7 βασικές Καλές Τέχνες και τις οποίες μπορείτε να βρείτε σε online πλατφόρμες.

Η αρχιτεκτονική στον κινηματογράφο έχει παίξει έναν κομβικό ρόλο ήδη από πολύ νωρίς, από τον “Άνθρωπο με την Κινηματογραφική Μηχανή” του Dziga Vertov το 1929 και τα ντοκιμαντέρ “συμφωνίες πόλεων” μέχρι σήμερα που βλέπουμε τα συμμετρικά καδραρισμένα κτίρια στις ταινίες του Wes Anderson. Το κτίριο, η πόλη, το περιβάλλον στο οποίο ο ήρωας ζει και με το οποίο αλληλεπιδρά, έχει καίριο χαρακτήρα σε κάθε ταινία που βλέπουμε.

Για την κατηγορία της αρχιτεκτονικής επιλέγουμε ένα ντοκιμαντέρ που μπορείτε να δείτε στην πλατφόρμα του Netflix. Αφορά μια πολλών χρόνων μόνιμη κάτοικο της Casa Milà, του τελευταίου κτιρίου που σχεδιάστηκε από τον σπουδαίο αρχιτέκτονα Antoni Gaudí. Μέσα από εκείνη μαθαίνουμε πώς είναι να ζει κανείς μέσα σε ένα πραγματικό έργο τέχνης. Φυσικά σε αυτό το κτίριο έχουν γυριστεί και πολλές ταινίες με σημαντικότερη ενδεχομένως το “The Passenger” του Michelangelo Antonioni με πρωταγωνιστές τον Jack Nicholson και την Maria Schneider.

Η γλυπτική μπορεί να εμφανιστεί σε μια ταινία με διάφορες μορφές, είτε αυτές αφορούν τον σκηνογραφημένο χώρο, είτε την ιδιότητα του ήρωα. Πάντως σε κάθε περίπτωση είναι μια τέχνη που συναντάται σε ταινίες και μπορεί να λάβει ακόμη και συμβολικό χαρακτήρα ή και ονειρικό -αγάλματα που ζωντανεύουν, παραδείγματος χάριν.

Το δεύτερο ντοκιμαντέρ αυτής της λίστας αναφέρεται στη ζωή και το έργο του Πολωνού γλύπτη Stanisław Szukalski. Αυτοδίδακτος γλύπτης, σπουδαίος για τη χώρα του, κάποτε έχασε έργα του εξαιτίας των βομβαρδισμών των Ναζί. To 1940 βρέθηκε με τη γυναίκα του στο Λος Άντζελες, καθώς αναγκάστηκε να φύγει από την Πολωνία λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Αμερική έγινε φίλος με την οικογένεια του George DiCaprio, πατέρα του ηθοποιού Leonardo DiCaprio. Για αυτό άλλωστε πατέρας και γιος είναι παραγωγοί αυτού του ντοκιμαντέρ.

Αν η γλυπτική έχει λάβει μέρος σε πολλές ταινίες, τότε η ζωγραφική έχει αναλάβει τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε ακόμη περισσότερες. Από βιογραφίες σπουδαίων ζωγράφων, μέχρι μυθοπλασίες για βασανισμένους καλλιτέχνες και πίνακες που βρίσκονται στο επίκεντρο του θαυμασμού ή στο στόχαστρο επίδοξων κλεφτών, η ζωγραφική έχει δώσει πολλά στην 7η τέχνη.

Ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους, o Paul Gauguin, έκανε ένα ταξίδι στην Ταϊτή που του χάρισε τεράστια έμπνευση για τη ζωγραφική του. Αυτό ακριβώς πραγματεύεται αυτή η βιογραφική ταινία με τον Vincent Cassel να αναλαμβάνει τον ρόλο του Gauguin.

Η λογοτεχνία βοήθησε -ή επηρέασε- τον κινηματογράφο από τα πρώτα βήματά του και χωρίς να περάσουν πολλές δεκαετίες από την εφεύρεσή του, είδαμε τα πρώτα μυθιστορήματα να οπτικοποιούνται στη μεγάλη οθόνη. Από τότε έως σήμερα, εκατοντάδες βιβλία έχουν γίνει ταινίες, άλλες με επιτυχία κι άλλες όχι. Δεν είναι βέβαια οι μεταφορές η μόνη σχέση λογοτεχνίας και κινηματογράφου. Τόσο οι βιογραφίες μεγάλων λογοτεχνών που έχουν γίνει ταινίες όσο και πτυχές της ζωής ενός συγγραφέα, έχουν αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πολλούς σκηνοθέτες με ίσως την πιο επιτυχημένη και ενδιαφέρουσα εκδοχή το writer’s block -όταν ένας συγγραφέας δεν βρίσκει την έμπνευση να γράψει κάτι- με σπουδαίες ταινίες όπως το “Barton Fink” των αδερφών Coen ή το “Adaptation” του Spike Jonze.

O επιτυχημένος εκδότης Max Perkins έχει ανακαλύψει συγγραφείς όπως τον F. Scott Fitzgerald και τον Ernest Hemingway και μόλις διαβάσει το βιβλίο του Thomas Wolfe, αμέσως αντιλαμβάνεται πως πρόκειται για το έργο μας ιδιοφυΐας. Η βιογραφική ταινία για τον Perkins, βασίστηκε στο βιβλίο “Max Perkins: Editor of Genius” του A. Scott Berg. Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Colin Firth, Jude Law, Nicole Kidman, Laura Linney, Dominic West και Guy Pearce. 

Ήδη από την περίοδο του βωβού κινηματογράφου, η έβδομη τέχνη δε νοείται χωρίς την τέχνη της μουσικής. Είτε μιλάμε για τα soundtrack της κάθε ταινίας, είτε για τα κομμάτια που εξασφαλίζονται με πνευματικά δικαιώματα, η μουσική συμβάλλει πλήρως στην ανάλογη συναισθηματική φόρτιση του θεατή. Παράλληλα, ταινίες έχουν δημιουργηθεί για μεγάλα είδωλα διαφόρων μουσικών ειδών, είτε μιλάμε για ντοκιμαντέρ, είτε για βιογραφίες.

Ένας νεαρός ντράμερ που δείχνει να έχει σπουδαίες προοπτικές εγγράφεται σε μια σχολή μουσικής της οποίας ο δάσκαλος είναι ικανός για τα πάντα προκειμένου να ωθήσει τους μαθητές του στο 100% των δυνατοτήτων τους. Κανείς δεν έμεινε ατάραχος όταν πρωτοείδε αυτή την ταινία, η οποία περιγράφει με ωμή και ανατριχιαστική λεπτομέρεια μιας άλλης πραγματικότητας στην οποία ένας μουσικός μπορεί να βρεθεί άθελά του.

Όπως αναφερθήκαμε και στην αρχή, στην τέχνη του Θεάτρου εντάσσονται και άλλες παραστατικές τέχνες. Θέατρο και σινεμά συνομιλούν συχνά μέσα από θεατρικά έργα και επιρροές. Ο χορός επίσης είναι συχνά αναπόσπαστο κομμάτι των ταινιών- ειδικά όταν μιλάμε για μιούζικαλ. Δεν υπάρχει βέβαια κάποια παραστατική τέχνη που να μην έχει καλύψει το σινεμά στα 100 και κάτι χρόνια πορείας του.

H όπερα φυσικά και εντάσσεται στην κατηγορία αυτή και για αυτό προτείνουμε μια μη αναμενόμενη επιλογή. Πρόκειται για βιογραφική ταινία που παρουσιάζει τη ζωή της Florence Foster Jenkins, μιας γυναίκας που δεν είχε καλή φωνή για να τραγουδήσει αλλά η δική της πεποίθηση στην ικανότητά της, την έκανε διάσημη τραγουδίστρια της όπερας -ακόμη κι αν ο λόγος της διασημότητας ήταν η ίδια η παραφωνία της. Τον ρόλο ενσάρκωσε με μεγάλη επιτυχία η Meryl Streep, λαμβάνοντας την 20η υποψηφιότητα για Όσκαρ!

Φυσικά, σε αυτό το σημείο θα μπορούσαμε να προτείνουμε μια οποιαδήποτε ταινία αλλά σημασία έχει να αναφερθεί η σχέση του κινηματογράφου με τον κινηματογράφο, με το ίδιο του το μέσο δηλαδή. Υπάρχει πληθώρα ταινιών που αναλύει την κατασκευή του κινηματογράφου, που τον αποδομεί δείχνοντας πώς γυρίζονται οι ταινίες ή που αποκαλύπτει όσα συνέβαιναν στα στούντιο σε διάφορες περιόδους του κινηματογράφου. Κινηματογράφος μέσα στον κινηματογράφο, λοιπόν!

Μια εξαιρετική ταινία που ανταποκρίνεται σε όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως είναι το “Irma Vep” που αφορά μυθοπλαστικά γεγονότα για το remake της -κατά τ’ άλλα- υπαρκτής βωβής ταινίας “Les Vampires” που αποφασίζει να γυρίσει ένας σκηνοθέτης και για το πώς όλα σιγά σιγά καταρρέουν. Στην ταινία πρωταγωνιστεί ο θρύλος της Νουβέλ Βαγκ Jean-Pierre Léaud και η ηθοποιός Maggie Cheung που παίζει μια άλλη version του εαυτού της.