Ένα Γράμμα από την Υένη: Η περιβαλλοντική ταινία του Manthia Diawara για μια προβολή στο Ίδρυμα Γουλανδρή

Έπειτα από την ελληνική πρεμιέρα της ταινίας του Manthia Diawara «Ένα Γράμμα από την Υένη» («A Letter from Yene»), και την παγκόσμια πρεμιέρα του φιλμ στο Λονδίνο τον Ιούλιο του 2022, ο πολιτιστικός οργανισμός Polygreen Culture & Art Initiative (PCAI) παρουσιάζει ξανά την Παρασκευή 28 Απριλίου στις 19.00 την ταινία στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή.

Η πρόσφατη ταινία του Diawara αποτελεί ανάθεση των PCAI, Serpentine και MUBI στο πλαίσιο το προγράμματος Back to Earth της Serpentine. Η ελληνική πρεμιέρα πραγματοποιήθηκε στις 25 Απριλίου στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, ενώ μετά την προβολή ακολούθησε συζήτηση με τον καλλιτέχνη και τον Hans Ulrich Obrist, καλλιτεχνικό διευθυντή της Serpentine.

Η ταινία «Ένα Γράμμα από την Υένη» προέκυψε μέσα από συνομιλίες του Diawara με την τοπική κοινότητα της παραθαλάσσιας πόλης της Σενεγάλης, περιοχή όπου ο καλλιτέχνης κατοικεί κάποιες μέρες το χρόνο. Στον παραδοσιακό αυτό οικισμό ψαράδων και αγροτών τις τελευταίες δεκαετίες κυριαρχεί η παράκτια διάβρωση και η ανεξέλεγκτη αστικοποίηση. Ο περιορισμένος αριθμός ψαριών και η αδυναμία των ψαράδων να πλεύσουν μακριά από την ακτή με τις πιρόγες τους οδηγούν τον πληθυσμό σε αναζήτηση νέων επαγγελμάτων.

Το σύγχρονο ψάρεμα απαιτεί μηχανοκίνητες βάρκες με μεγάλα δίχτυα φτιαγμένα από μη-βιοδιασπώμενα νήματα. Τα δίχτυα αυτά μπλέκονται με μωβ κοράλλια και ανθρώπινα απορρίμματα και σαν άλλα μυθικά θαλάσσια πλάσματα ξεβράζονται στις ακτές. Οι γυναίκες του νησιού, οι οποίες παλαιότερα, στο πλαίσιο παραδοσιακών βιώσιμων πρακτικών, μαγείρευαν και εμπορεύονταν καπνιστό παστό ψάρι, πλέον πωλούν βότσαλα στους ιδιοκτήτες νεόδμητων σπιτιών. Η άμμος, ο γρανίτης και τα βότσαλα που αγοράζουν οι εύποροι ιδιοκτήτες σπιτιών για να χτίσουν, να διακοσμήσουν και να προστατεύσουν τα σπίτια τους από τους ανέμους και το αλάτι της θάλασσας συμβάλλουν, κατά ειρωνικό τρόπο, στην υποβάθμιση των θαλάσσιας διαστρωμάτωσης και εντείνουν την παράκτια καταστροφή.

Στο φιλμ ο κινηματογραφιστής είναι, παράλληλα, ο αφηγητής και ο ιδιοκτήτης ενός παραθαλάσσιου σπιτιού της περιοχής. Μέσα από συναντήσεις με ψαράδες και συλλέκτες βότσαλων ο Diawara διερευνά πως οι ζωές τους συμβάλλουν συλλογικά και εν αγνοία τους στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος που μοιράζονται από κοινού.

«Ο Édouard Glissant υποστήριζε με θέρμη, “Rien n’est vrai, tout est vivant”, δηλαδή πως η ιερότητα της ζωής δεν βρίσκεται μόνο μεταξύ των ανθρώπων, αλλά παντού, στον αέρα, στη γη και στα ποτάμια. Πρέπει να την προστατεύσουμε για την επιβίωσή μας».

«Είναι τιμή μας να παρουσιάζουμε μαζί με το PCAI την ελληνική πρεμιέρα του A Letter from Yene του Manthia Diawara στην Αθήνα. Σε αυτό το αξιόλογο και ποιητικό έργο, ο καλλιτέχνης δεν είναι μόνο κινηματογραφιστής κι αφηγητής, αλλά και κεντρικός χαρακτήρας. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο καθολική θεματολογία από τα ζητήματα που διερευνά το εξαιρετικό έργο του Diawara, που παρουσιάσαμε στην Serpentine πέρυσι ως μέρος του προγράμματος Back to Earth. Μας κινητοποιούν οι εκκλήσεις για αλλαγή και οι δημιουργικές λύσεις που έρχονται στο προσκήνιο μέσω του Back to Earth και ελπίζουμε να εμπνεύσουν απαντήσεις στην κλιματική κρίση».

«Με μεγάλη χαρά διοργανώνουμε την ελληνική πρεμιέρα του φιλμ Ένα Γράμμα από την Υένη του Manthia Diawara μαζί με τους συνεργάτες μας από τη Serpentine, το MUBI και το Ίδρυμα Γουλανδρή. Μια ξεχωριστή ταινία με περιβαλλοντικούς προβληματισμούς που συνάδουν με την αποστολή του PCAI». 

«Το φιλμ του Manthia Diawara για την Υένη αναδεικνύει κρίσιμα ερωτήματα σε σχέση με την αστική ανάπτυξη και τις οικολογικές προεκτάσεις της. Πρόκειται για μια εξαιρετική εικαστική εξομολόγηση, η οποία αποτυπώνει εύστοχα τη διορατικότητα και την ευσυνειδησία του σημαντικού  στοχαστή και δημιουργού της». 

Ο Manthia Diawara (γεν. 1953) είναι συγγραφέας, σκηνοθέτης, θεωρητικός του πολιτισμού, μελετητής και ιστορικός τέχνης. Είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, και διευθυντής του Ινστιτούτου Αφροαμερικανικών Ζητημάτων. Μέρος της έρευνάς του αφορά τις πολιτισμικές σπουδές γύρω από τις μαύρες κοινότητες, αν και το έργο του διαφέρει από την παραδοσιακή προσέγγιση που έλαβε χώρα στη Βρετανία στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Μαζί με άλλους μελετητές, ο Diawara προσπάθησε να ενσωματώσει την εξέταση των συνθηκών διαβίωσης των Αφροαμερικανών για να δημιουργήσει ένα ευρύτερο πλαίσιο για τη μελέτη της αφρικανικής διασποράς και κουλτούρας.

O πολιτιστικός οργανισμός PCAI ιδρύθηκε από τον Αθανάσιο Πολυχρονόπουλο και στοχεύει στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μέσα από ένα ετήσιο πρόγραμμα αναθέσεων, εκθέσεων, προγραμμάτων φιλοξενίας καλλιτεχνών, συνεδρίων, εργαστηρίων και εκδηλώσεων.

Το Back to Earth της Serpentine είναι ένα πολυετές εγχείρημα που προσκαλεί πάνω από εξήντα κορυφαίους καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, ποιητές, κινηματογραφιστές, επιστήμονες, στοχαστές και σχεδιαστές να ανταποκριθούν στην περιβαλλοντική κρίση. Με την υποστήριξη συνεργαζόμενων οργανισμών και δικτύων, οι συμμετέχοντες σχεδιάζουν καλλιτεχνικές εκστρατείες, πρωτόκολλα και πρωτοβουλίες.

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή είναι ένας κοινωφελής, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, που ιδρύθηκε το 1979, με κύριο σκοπό τη λειτουργία των μουσείων του στην Αθήνα και στην Άνδρο καθώς και την προαγωγή των εικαστικών τεχνών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Κύριος σκοπός του είναι η λειτουργία των δύο μουσείων του, στην Αθήνα και την Άνδρο, καθώς και η προώθηση των εικαστικών τεχνών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Το Μουσείο του Ιδρύματος στην Αθήνα σχεδιάστηκε για να στεγάσει τα έργα της Συλλογής του, στην οποία περιλαμβάνονται σπάνια έργα τέχνης μεγάλων ονομάτων της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας. Παράλληλα, φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και πολιτιστικές εκδηλώσεις, αξιοποιώντας σύγχρονες μουσειακές εφαρμογές στον χώρο της νεότερης και σύγχρονης τέχνης.