Ποια είναι τα μυστικά του αυθεντικού pilates; H instructor Ουρανία-Ελισάβετ Τσουρέκα μάς απαντά

Τα τελευταία χρόνια – ειδικότερα από την καραντίνα και μετά – το pilates έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, αποτελώντας την νέα hot τάση στο fitness. Ποια είναι, όμως, στην πραγματικότητα η ιστορία του pilates; Φυσικά δεν μιλάμε για μία νέα γυμναστική, αλλά για μία μέθοδο που υπάρχει χρόνια και, πλέον, μέσω των social media έχει γίνει ευρέως διαδεδομένη και αποκτά όλο και περισσότερους “fans”. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Pilates, λοιπόν, πάμε να μάθουμε τα μυστικά του από τη δασκάλα pilates Ουρανία Ελισάβετ Τσουρέκα.

To 2014, σε ηλικία 27 ετών, παρόλο που γυμναζόμουν, έχοντας η ίδια πόνους στο σώμα μου, λόγω της τότε επαγγελματικής μου δραστηριότητας, μετά από μία έρευνα στο διαδίκτυο διάβασα τα οφέλη της αυθεντικής μεθόδου pilates. Έτσι ξεκίνησα τα μαθήματα σε ένα studio που δίδασκε την ολοκληρωμένη μέθοδο.

Το 2019 ξεκίνησα το πρώτο μου εκπαιδευτικό με υπεύθυνη ωρών δασκάλα, μαθήτρια της Romana Kryzanowska (αγαπημένη μαθήτρια του J.P.) και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του The New York Pilates Studio, ένα πρόγραμμα που άρχισε η ίδια η Romana. Το 2020 συνέχισα με πρόγραμμα γέφυρα, με μαθητές του Vintage Pilates, ώστε να δω τη μέθοδο από τη σκοπιά του Jay Grimes (μαθητή εν ζωή του J.P.). Συνεχίζω να κάνω σεμινάρια pilates, ανατομίας και παθήσεων και με άλλους δασκάλους και ειδικούς υγείας.

Το 2022 άνοιξα το δικό μου pilates studio στην Αθήνα, στην περιοχή του Λυκαβηττού, το Pucka Pilates Studio, με εξοπλισμό από τις διεθνούς φήμης εταιρίες  Legacy Pilates, Gratz Pilates, Tekno Pilates.

Pucka Pilates Studio

Η μέθοδος pilates δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1910 και συνέχισε να αναπτύσσεται μέχρι τη δεκαετία του 1960 από τον Joseph H. Pilates. Ο ίδιος δούλευε ως μποξέρ και είχε κάνει, επίσης, διάφορα είδη γυμναστικής. Του άρεσε να παρακολουθεί τις κινήσεις των ζώων στη φύση, κάτι που επηρέασε τη μέθοδό του, την οποία ονόμασε Contrology.

Σε αυτό το διάστημα δημιούργησε μία σειρά ασκήσεων στο έδαφος και, εν συνεχεία, μετά από πολλούς πειραματισμούς και κατασκευή άνω των 15 μηχανημάτων, κατέληξε στην χρήση των reformer, cadillac, wunda chair, baby chair, high chair, big barrel, small barrel, spine corrector, guillotine, foot corrector, toe corrector, neck stretcher, breath a cizer κλπ. Μαζί με τη γυναίκα του Clara δίδασκε το σύστημα που περιλάμβανε άνω των 500 ασκήσεων. Οι μαθητές του ήταν χορευτές, πυγμάχοι, τραγουδιστές, γιατροί κλπ.

Ο J.P. δούλευε εξατομικευμένα, οπότε ο λόγος που έφτιαξε τόσα όργανα είναι γιατί στο κάθε ένα δούλευε ξεχωριστές ανάγκες και αδυναμίες του κάθε σώματος. Αν και πολλές ασκήσεις τις κάνουμε σε όλα τα όργανα, το καθένα αλλάζει το επίπεδο δυσκολίας και το ποιο σημείο του σώματος προσπαθούμε να ενεργοποιήσουμε.

Pucka Pilates Studio

Το pilates δεν είναι απλά ασκήσεις γυμναστικής ή αποθεραπείας, είναι ένα διορθωτικό σύστημα, που σκοπό έχει, αρχικά την εξερεύνηση και μετά τη μεταμόρφωση του σώματός μας. Το σύστημα έχει μικρό αριθμό επαναλήψεων (3-8), καθώς η κάθε κίνηση απαιτεί συντονισμό σώματος και μυαλού και εφαρμογή των 6 βασικών αρχών:

Κέντρο: Ο J.P. το ονόμαζε powerhouse και δεν είναι μόνο η κοιλιά μας. Είναι το νοητό box από ώμο σε ώμο και από ισχίο σε ισχίο και περιλαμβάνει τον αυχένα και τις ωμοπλάτες, την κοιλιά, τους ραχιαίους και τους γλουτούς. Η κεντρική γραμμή παρέχει σταθεροποίηση για να διευκολύνει τις κινήσεις των άκρων.

Συγκέντρωση: Για να εκτελεστούν σωστά οι ασκήσεις, πρέπει να διεγερθεί το μυαλό, ώστε να γίνεται η κάθε κίνηση με διαίσθηση, νοημοσύνη, μνήμη, φαντασία.

Έλεγχος: Οι κινήσεις δεν πρέπει να καθορίζονται από τη βαρύτητα ή το μοτίβο κίνησης που έχουμε οικειοποιηθεί με τα χρόνια.

Ακρίβεια: Η κάθε άσκηση έχει συγκεκριμένο στόχο, δομή και δυναμική.

Αναπνοή: Υπάρχει ρυθμός και τεχνική στην αναπνοή, που παίζει και καθοριστικό ρόλο, όχι μόνο στην εκγύμναση, αλλά και στην  καθημερινότητά μας.

Ροή: Η μία άσκηση διαδέχεται την άλλη με ευφυή σειρά, καθώς η προηγούμενη προετοιμάζει το σώμα για την επόμενη και επίσης η μετάβαση γίνεται με μορφή άσκησης, με οικονομία κινήσεων, ώστε να πετύχουμε μέγιστη ροή.

Το αυθεντικό ή κλασσικό pilates δεν είναι οι ασκήσεις εδάφους, όπως όλοι νομίζουν. Ας το πάρουμε από την αρχή. Οι πρώτοι μαθητές του J.P. ονομάζονται 1ης γενιάς δάσκαλοι (Romana Kryzanowska, Jay Grimes, Kathy Grant, Lolita San Miguel κλπ.). Πέρα από το τεράστιο αρχείο με φωτογραφίες, βίντεο και σημειώσεις που άφησε πίσω του, αυτοί υπήρξαν οι συνεχιστές της κλασσικής μεθόδου, με εκπαιδευτικά προγράμματα άνω των 500ων ωρών, τιμώντας όλες τις βασικές αρχές και έννοιες της μεθόδου και κάνοντας χρήση όλων των οργάνων pilates που ανέφερα.

Pucka Pilates Studio

Με το πέρας των χρόνων, πέρα από τους δασκάλους κλασσικού pilates 1ης, 2ης, 3ης γενιάς, επειδή το pilates θεωρήθηκε από τον νόμο γενικός όρος, και τα πτυχία ανά τον κόσμο δεν έχουν καμία ισχύ, ούτε χρειάζεται άδεια, πολλά προγράμματα εμφανίστηκαν και συνεχίζουν να δημιουργούνται, από ανθρώπους που δεν είναι κομμάτι της αλυσίδας και ή επέλεξαν συνειδητά, για επιχειρηματικούς λόγους, να διαφοροποιηθούν και να αλλάξουν ριζικά τις ασκήσεις (που ενδεχομένως να μην γνώριζαν ούτε οι ίδιοι), είτε να εφεύρουν παρόμοια όργανα και, στην τελική, να αλλάξουν τη μέθοδο.

Η απάντηση είναι απλή. Γιατί πουλάει. Καινούργια είδη γυμναστικής βγαίνουν συνέχεια και ξεχνιούνται μετά από λίγο καιρό, όμως τα οφέλη του pilates είναι γνωστά πολλές δεκαετίες τώρα στη σωματική, αλλά και στη ψυχική υγεία. Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι οι μεγάλοι αθλητές και οι άνθρωποι που έχουν την οικονομική δυνατότητα να δοκιμάσουν διάφορα είδη γυμναστικής, επιλέγουν σταθερά το pilates.

Και εδώ να αναφέρω πως, πέρα από τους επιχειρηματίες, που οργανώνουν εκπαιδεύσεις, είναι και όλοι αυτοί που εκπαιδεύονται σε φθηνά, γρήγορα τρίμηνα ή ακόμα και σε σεμινάρια του Σαββατοκύριακου ή και αυτοί που μαθαίνουν ένα ασκησιολόγιο μόνο έδαφος ή στο reformer, άντε και σε κάνα-δυο ακόμα όργανα και αποκαλούνται “γνώστες” της μεθόδου. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, κυρίως στην Ελλάδα, είναι πολλοί γυμναστές, χορευτές, φυσικοθεραπευτές που στράφηκαν προς τέτοια γρήγορα προγράμματα, καθώς είδαν ότι ο κόσμος ζητάει περισσότερο το pilates και τελευταία πολλοί ισχυρίζονται ότι κάνουν κλασσικό pilates, μετά από συμμετοχή σε σεμινάρια.

Pucka Pilates Studio

Όπως διαφημιζόταν κάποτε μόνο το “Mat Pilates” (ασκήσεις εδάφους), έτσι τώρα ακούμε όλο και συχνότερα την ατάκα “το Reformer Pilates έχει τα πιο άμεσα αποτελέσματα”.  Αυτό επινοήθηκε από εταιρίες γυμναστικής, που τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή προσπαθούν να πείσουν ότι το reformer είναι το καλύτερο είδος pilates.

Πρέπει να πούμε, όμως, πως το Reformer Pilates δεν είναι κάποιο είδος pilates, όπως δεν είναι και το mat. Έχει γίνει μία δημοφιλής τάση, μία μόδα στο fitness. Το pilates, όμως, δεν πάει ανάλογα με τις “τάσεις της εποχής”. Πολλοί γυμναστές εκπαιδεύονται, όπως προανέφερα, με ταχύρρυθμα προγράμματα μόνο στο reformer, όπως παλιότερα εκπαιδεύονταν μόνο στο mat, και πολλές εταιρίες βάλανε reformers στους χώρους τους, ως μία οικονομική και έξυπνη λύση για αυτούς.

Pucka Pilates Studio, © Μαριαλένα Μάλλιου

Όπως ένας καλός δάσκαλος της μεθόδου pilates, που αγαπάει τη δουλειά του, ξέρει ότι το σωστό είναι η προπόνηση να γίνεται συνδυαστικά, με χρήση αρκετών οργάνων pilates και mat, αντίστοιχα ένας σωστός επαγγελματικός χώρος πρέπει να εξοπλιστεί με όσο πιο πολλά όργανα μπορεί.

Σε όλον τον κόσμο υπάρχουν όχι πάνω από δέκα εργοστάσια κατασκευής πιστών αντιγράφων οργάνων pilates, που φτιάχνουν όλα τα μηχανήματα pilates. Οι σωστές διαστάσεις, η προσεκτική κατασκευή, με στόχο την ασφάλεια του ασκούμενου  και η ένταση των ελατηρίων, που είναι και το βασικό στοιχείο των μηχανημάτων pilates, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πληροφορία που παίρνει το σώμα. Φυσικά, το κόστος αυτών των μηχανημάτων μπορεί να είναι και τριπλάσιο από αυτά που βρίσκεις στην ελληνική αγορά.

Wunda Chair, Pucka Pilates Studio

Το reformer, για παράδειγμα, όπως το είχε ο J. P., είναι με 4 ίδια ελατήρια και η μπάρα ποδιών δεν ασφαλίζει, ούτε αλλάζει θέση, καθώς αυτό εξυπηρετεί στη ροή των ασκήσεων, στη συγκέντρωση και το σώμα να αποκτάει μνήμη της στάσης βάσει των αποστάσεων.  Με τα χρόνια, πολλοί φυσικοθεραπευτές, ή όσοι θέλανε να προσεγγίσουν συγκεκριμένο κοινό, επέλεξαν να χρησιμοποιούν όργανα προσαρμοσμένα στα πλαίσια της αποθεραπείας με λιγότερες αντιστάσεις, διαφορετικό ασκησιολόγιο και άλλες διαστάσεις.

Εδώ να αναφέρω ότι ρωτήθηκε πέρσι ο ιδιοκτήτης της πιο διάσημης εταιρίας κατασκευής (κυρίως, πλέον, σύγχρονων) οργάνων pilates, γιατί με το πέρας των χρόνων άρχισε να πουλάει όργανα με εντελώς διαφορετικές διαστάσεις και εντάσεις. Απάντησε με κάθε ειλικρίνεια ότι, ως επιχειρηματίας, έφτιαξε ιδιωτικές παραγγελίες  με πιο κομψή κατασκευή και άλλα στοιχεία προσαρμοσμένα στις ανάγκες αυτών των πελατών, αλλά ο ίδιος προτιμάει πιο κλασσικά όργανα.

Υπάρχουν αυτοί που λένε πως είναι αναχρονιστικό και πως η επιστήμη έχει προχωρήσει και πολλές ασκήσεις δεν θα έπρεπε να διδάσκονται, γι’ αυτό και τις άλλαξαν, όπως και ότι δεν γίνεται να κάνεις τις ίδιες ασκήσεις με την ίδια σειρά που γίνονταν πριν τόσα χρόνια. Αρχικά να πω ότι κανείς από αυτούς δεν έχει διδαχθεί κλασσικό pilates. Επιπλέον, αν κάνουμε μία έρευνα, θα δεις ότι πολλοί, μετά από ένα εκπαιδευτικό σύγχρονου pilates, επιλέγουν ένα κλασσικό εκπαιδευτικό, για να εμβαθύνουν στη μέθοδο. Το ανάποδο δεν θα το δεις ποτέ!

Pucka Pilates Studio, © Μαριαλένα Μάλλιου

Θα ήθελα να πω ότι πολλοί μάστερ του κλασσικού pilates είναι οι ίδιοι φυσικοθεραπευτές με γνώσεις ανατομίας και παθήσεων και εντυπωσιάζονται και οι ίδιοι με το πόσο μπροστά ήταν ο J.P. για την εποχή του. Για παράδειγμα, στο reformer, που θεωρείται κλειστό κύκλωμα, καθώς κρατάει το σώμα ευθυγραμμισμένο, το ασκησιολόγιο ξεκινάει πάντα με μία σειρά ασκήσεων που αναδεικνύουν συνδυαστικά, με τη βοήθεια του αγγίγματος από τον δάσκαλο, το πώς βαδίζει και το πώς στέκεται το άτομο. Αναδεικνύονται οι βασικές ανισορροπίες του σώματος.

Επίσης, οι κλασσικοί δάσκαλοι κάνουμε επιπλέον κλασσικά σεμινάρια, για να έχουμε πιο διορατική ματιά στο σώμα του ασκούμενου. Ακόμα και ο ίδιος ο J.P., αν ψάξει κανείς ακόμα και στο διαδίκτυο, την ίδια άσκηση τη δίδασκε με διαφορετικό τρόπο ανάλογα το σώμα και το επίπεδο του μαθητή, έτσι μπορεί να αφαιρούσε ή να προσέθετε ασκήσεις ή να έδινε παραλλαγές. Όσο για τη σειρά των ασκήσεων, είναι σημαντική εκεί που υπάρχει, καθώς, όπως ήδη ανέφερα πιο πάνω, η μία άσκηση προετοιμάζει το σώμα με ευφυΐα για την επόμενη.

Κάνοντας pilates σταδιακά αφυπνίζονται όλοι οι μύες και μαθαίνουμε να τους χρησιμοποιούμε σωστά και με έλεγχο, χωρίς να επιβαρύνουμε τις αρθρώσεις. Αποκτούμε δύναμη, ευλυγισία και αυξάνεται η κινητικότητα της σπονδυλικής στήλης. Βελτιώνουμε την αντίληψη του τρόπου που κινούμε το σώμα μας, αποβάλλοντας λάθος μοτίβα κίνησης, ενώ, ταυτόχρονα, αλλάζει συνολικά η στάση του σώματος.

Pucka Pilates Studio, © Μαριαλένα Μάλλιου

Η μέθοδος, ακόμα, επιδιώκει την πρόληψη τραυματισμών, που επέρχονται κατά την επαγγελματική ή καθημερινή μας ζωή, καθώς και την βελτίωση των αθλητικών μας επιδόσεων, μέσα από την επίγνωση που αποκτούμε για το σώμα μας. Έρευνες έχουν δείξει ότι βελτιώνει και τα επίπεδα πόνου.

Θα τον συμβούλευα, σύμφωνα με όσα ανέφερα παραπάνω, να ενημερωθεί, αρχικά, για την εκπαιδευτική εμπειρία του δασκάλου που θα τον αναλάβει, τι γενιάς δάσκαλος είναι και αν συνεχίζει να κάνει μαθήματα και σεμινάρια με άλλους δασκάλους, να επιδιώξει να κάνει pilates σε έναν χώρο που να έχει όσο πιο πολλά μηχανήματα γίνεται, ώστε να δει γρηγορότερα αποτελέσματα και να προτιμάει όσο το δυνατόν ολιγομελές τμήμα, καθώς απαιτούνται διορθώσεις στον κάθε μαθητή, μιας και δεν είναι απλές ασκήσεις.

Pucka Pilates Studio

Ο δάσκαλος με σωστή καθοδήγηση πρέπει να δίνει λεκτικές υποδείξεις σύμφωνα με τον στόχο της άσκησης και δεν εννοώ “μέσα η κοιλιά”, “κάτω οι ώμοι”. Να έχει διορατικό μάτι και να προσαρμόζει τις ασκήσεις στις ατομικές ανάγκες του κάθε μαθητή. Θα πρέπει με τα χέρια του να τοποθετεί έτσι το σώμα, ώστε να φέρνει την καλύτερη ευθυγράμμιση και ισορροπία (spotting ή hands on) και αν χρειαστεί μπορεί να εκτελέσει μία άσκηση που διδάσκει. Επίσης να πως τις πιο αγαπημένες ασκήσεις pilates, που αποτελούν και την καρδιά της μεθόδου: roll up, teaser, the hundred, footwork. Αν δεν γνωρίζουν αυτές τις ασκήσεις, τότε σίγουρα δεν κάνουν  την ολοκληρωμένη μέθοδο.

Τέλος να πω ότι ο λόγος που στα πρώτα επίπεδα pilates είμαστε κάπως ξαπλωμένοι δεν είναι γιατί είναι ξεκούραστο, αλλά γιατί θέλουμε να πάρει το σώμα την πληροφορία της ευθυγράμμισης, να έχουμε αναδιάρθρωση της σπονδυλικής στήλης και με τον καιρό, χάρη στην μυϊκή μνήμη και στις νέες μας δεξιότητες, να αντιλαμβανόμαστε σε όρθια θέση πώς πρέπει να στεκόμαστε, να περπατάμε, να δουλεύουμε, να ζούμε, να κάνουμε άλλα αθλήματα χωρίς καταπόνηση.