Ζωρζ Μπρακ: Ο πρωτοπόρος πατέρας του κυβισμού που έμεινε στη σκιά του Πικάσο

Στις 13 Μαΐου του 1882 γεννήθηκε στην Γαλλία μία από τις πιο εξέχουσες προσωπικότητες για τον κυβισμό, ο Ζωρζ Μπρακ. Από μικρή ηλικία ήξερε πως έπρεπε να εκμεταλλευτεί επαγγελματικά την κλίση του στην ζωγραφική. Έτσι, ξεκίνησε από νωρίς να εργάζεται ως ζωγράφος και διακοσμητής σπιτιών, όπως άλλωστε όριζε η οικογενειακή του παράδοση.

Ταυτόχρονα, ο Ζωρζ Μπρακ σπούδαζε στη Σχολή Καλών Τεχνών στη Χάβρη της Γαλλίας και όταν αποφοίτησε ξεκίνησε να παρουσιάζει στον κόσμο της τέχνης τα μοναδικά του έργα, περνώντας από διάφορα στάδια μέχρι να «φωλιάσει» στην ασφάλεια του Κυβισμού του. Αρχικά επηρεάστηκε από τον Ιμπρεσιονισμό, όμως γρήγορα τον κέρδισε το εξαιρετικά επαναστατικό και πρωτοποριακό κίνημα του Φωβισμού.

Το 1909, μετά από τη γνωριμία του με τον μετέπειτα πιστό συνεργάτη και συνοδοιπόρο του, Πάμπλο Πικάσο, άρχισε να θέτει τις πρώτες βάσεις του Κυβισμού. Το έντονο χρώμα απουσίαζε από τις συνθέσεις του, οι οποίες ήταν χαρακτηριστικά αφηρημένες με σκληρές γραμμές και γωνίες. Έτσι, μαζί με τον Πικάσο, μέχρι το 1911 είχαν «γεννήσει» τον Αναλυτικό Κυβισμό.

Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι δρόμοι των δύο καλλιτεχνών χωρίστηκαν. Ο Μπρακ, επιστρέφοντας τραυματισμένος και απογοητευμένος από το μέτωπο, απομακρύνθηκε από την αυστηρότητα του Κυβισμού και ξεκίνησε μία διαφορετική πλεύση, χωρίς βέβαια να απομακρυνθεί από τις βασικές αρχές του χαρακτηριστικού κινήματός του.

Μέχρι και τον θάνατό του, τον Αύγουστο του 1963, ο Ζωρζ Μπρακ δεν ξέφυγε ποτέ από το στυλ που τον ανέδειξε, παρόλο που τα τελευταία χρόνια έδειχνε ενδιαφέρον για πιο ζωηρές και λιγότερο αυστηρές δημιουργίες. Ο Γάλλος ζωγράφος θεωρείται μέχρι και σήμερα θεμελιωτής του Κυβισμού και μία από τις σημαντικότερες μορφές του ρεύματος, μαζί με τον Πάμπλο Πικάσο, ενώ τα έργα του θαυμάζονται μέχρι και σήμερα για την μοναδική τους σημασία στην ιστορία της τέχνης.

Τοπίο κοντά στην Αμβέρσα, Ζωρζ Μπρακ (1906). Photo Credits: Wikimedia Commons

Το έργο του Ζωρζ Μπρακ «Τοπίο κοντά στην Αμβέρσα», είναι ένα από τα πρώτα του έργα και το πιο αντιπροσωπευτικό του φωβιστικού του στυλ. Ο Φωβισμός αναφέρεται στο πάθος των καλλιτεχνών για χρώμα και ζωή, το οποίο μετουσιώνουν στο έργο τους, όπως ακριβώς έκανε και ο Μπρακ σε αυτόν τον πίνακα. Τα έργα του Πωλ Σεζάν αποτελούσαν εκείνο το διάστημα σημαντική έμπνευση για τον Μπρακ, ο οποίος φαίνεται να ζωγράφισε το συγκριμένο του έργο χρησιμοποιώντας μία από τις πιο χαρακτηριστικές τεχνικές του Σεζάν, το ζωγράφισε δηλαδή επί τόπου, χωρίς προηγούμενη προετοιμασία.

Σπίτια στο Εστάκ, Ζωρζ Μπρακ (1908). Photo Credits: Wikimedia Commons

Ο πίνακάς του «Σπίτια στο Εστάκ» αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά έργα του Κυβισμού, καθώς ενέπνευσε ολόκληρο το κίνημα. Μπορεί ο πίνακας να έχει χρώμα, πιο γήινο και ήρεμο πλέον, χαρακτηρίζεται όμως και από τον διαχωρισμό της σκηνής σε γεωμετρικά σχήματα. Ο Μπρακ εμπνεύστηκε από το χωριό Εστάκ της Γαλλίας αλλά και από το έργο του Σεζάν για ακόμα μία φορά, ο οποίος επίσης είχε φιλοξενήσει το τοπίο του χωριού σε αρκετά έργα του.

Μπουκάλι και Ψάρια, Ζωρζ Μπρακ (1910-1912). Photo Credits: Tate Museum

Για την είσοδο του ζωγράφου στον Αναλυτικό Κυβισμό οφείλεται η στενή συνεργασία του με τον Πικάσο. Ο πίνακας «Μπουκάλια και Ψάρια» είναι ένα τέλειο παράδειγμα αυτής της «εισόδου», με τον Μπρακ να χρησιμοποιεί την κατακόρυφη και την οριζόντια δομή, πάντα με πρωταγωνιστές τις αιχμηρές γωνίες. Όλα τα αντικείμενα είναι κατακερματισμένα, και πιο εύκολα διακρίνουμε μέσα σε αυτά το μπουκάλι, ενώ τα κεφάλια των ψαριών είναι σκορπισμένα στο τραπέζι. Ο δραματικός αυτός κατακερματισμός των αντικειμένων ήταν χαρακτηριστικό στοιχείο του έργου του Μπρακ, το οποίο τον βοηθούσε να χωρίζει τον πολυδιάστατο πίνακά του σε επίπεδα.

Κλαρίνο και μπουκάλι ρούμι σε μανδύα, Ζωρζ Μπρακ (1911). Photo Credits: Wikimedia Commons

Ο συγκεκριμένος πίνακας του Ζωρζ Μπρακ αποτελεί το πρώτο δείγμα της στροφής του καλλιτέχνη προς τον Συνθετικό Κυβισμό. Διακρίνουμε ακόμα τα έντονα γεωγραφικά σχήματα, όμως αυτή τη φορά το έργο έχει εμπλουτιστεί με λέξεις. Εξάλλου, όλοι οι κυβιστές από το 1910 και μετά, είχαν αρχίσει να επαναπροσδιορίζουν την αυστηρότητα που μέχρι τότε χαρακτήριζε το κίνημα. Ο Μπρακ σε αυτό του το έργο έχει δώσει μεγάλη έμφαση στην προοπτική και στον κατακερματισμό της ύλης και του χώρου, δημιουργώντας ένα ξεχωριστό κολάζ με το αγαπημένο του θέμα, που όπως φαίνεται ήταν τα μουσικά όργανα.

Gueridon, Ζωρζ Μπρακ (1913). Photo Credits: Wikimedia Commons

Το Gueridon είναι ένα είδος τραπεζιού το οποίο ξεκίνησε από τη Γαλλία στα μέσα του 17^ου αιώνα. Ο Μπρακ, εμπνεύστηκε για αυτόν τον πίνακα από τον τρόπο που ο Σεζάν ζωγράφιζε τον χώρο. Ο ζωγράφος επέλεξε για αυτόν τον πίνακα να δημιουργήσει έναν διαφορετικό οπτικό χώρο μεταξύ του θεατή και του πίνακα, επαναπροσδιορίζοντας τον όγκο και τις μορφές του έργου του. Το Gueridon είναι από τα πιο ευανάγνωστα έργα του Ζωρζ Μπρακ, με τα κυριότερα επίπεδα να βρίσκονται στο πάνω μέρος, το οποίο «κολακεύεται» από το πολυεπίπεδο φόντο του.