Συν & Πλην: «Και εφύτευσεν ο Θεός παράδεισον» στο Σύγχρονο Θέατρο

Στο κυλικείο ενός θερινού σινεμά που παρακμάζει, η Χλόη – κόρη της ιδιοκτήτριας – γνωρίζει τον Πίτερ. Για την ακρίβεια, ο Πίτερ μοιάζει να την ερωτεύεται κεραυνοβόλα και καθώς είναι μορφονιός και κυρίως επίμονος, η Χλόη τελικά ανταποκρίνεται στο φλερτ του. η εμφάνιση του Πίτερ στην ζωή της Χλόη, της δίνει μια ελπιδοφόρα προοπτική: Υπερπροστατευτική για τον αυτιστικό αδερφό της, ζωηρά δεμένα με τη μητέρα της, ζουν όλοι κάτω από ένα επισφαλές εισόδημα. Όμως, τώρα η Χλόη βρίσκει κάπου για να πιαστεί. Δυστυχώς, ο Πίτερ δεν είναι αυτός που δείχνει. Με πρόσχημα μια ευκαιρία επένδυσης για το θερινό σινεμά που θα βρουν στο εξωτερικό, την πείθει να ταξιδέψουν μαζί. Η Χλόη, ωστόσο, δεν θα ξαναγυρίσει ποτέ στο σπίτι της, αφού πέφτει θύμα απαγωγής και προωθείται από την μαφία του sex trafficking. Και ο Πίτερ δεν είναι παρά ο πρώτος κρίκος στην αλυσίδα του.

Το πρώτο θεατρικό έργο της Βαλέριας Δημητριάδου – ηθοποιού, μουσικού και ιδρυτικού μέλους των C for Circus – καταπιάνεται με το θηριώδες φαινόμενο της σωματεμπορίας που ανθίζει σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης, κάτω από ένα πολύ καλά οργανωμένο σύστημα που τις περισσότερες φορές έχει συμμάχους τις ίδιες τις Αρχές: Αστυνομία, δικαστικό σύστημα κ.ο.κ. Η Δημητριάδου, παρά την απειρία της, επιχειρεί να καταγράψει και να παρακολουθήσει όλο το δίκτυο λειτουργίας του sex trafficking: Από τον εντοπισμό, την παραπλάνηση και την απαγωγή ενός ανίσχυρου θύματος, στην παράνοια της νέας πραγματικότητας στην οποία δεν έχει επιλογή παρά να υπακούσει χωρίς να έχει καμία διέξοδο – πόσο μάλλον όταν σε αυτό το σύστημα εμπλέκονται ενεργά και οι εκπρόσωποι του νόμου, εγκλωβίζοντας για τα καλά τις νεαρές γυναίκες στον εφιάλτη της καταναγκαστικής πορνείας.

Η Βαλέρια Δημητριάδου δεν διστάζει να έρθει αντιμέτωπη με μια πολύ σκληρή θεματική, την οποία αποδίδει μέσα σε ένα πολυπρόσωπο έργο ρεαλισμού, με κινηματογραφική ροή. Χρησιμοποιεί καθημερινή γλώσσα – την οποία προσγειώνει πότε στην πρόζα και πότε της δίνει αφηγηματικότητα – δίνει στους χαρακτήρες της διεθνή διάσταση (όσο διεθνές είναι και το φαινόμενο) και τελικά παραδίδει μια δραματουργία λιτή, όμως αιχμηρή.

Αθηνά Αλεξοπούλου, Σπύρος Χατζηαγγελάκης (κάτω από τη μάσκα) και Μαρία Προϊστάκη σε σκηνή της παράστασης.

Μια ακόμα μικρή τονωτική ένεση στο νέο ελληνικό έργο από την Βαλέρια Δημητριάδου (μέλος της ομάδας των C for Circus) που αποφασίζει να καταπιαστεί με το sex trafficking, την μεγαλύτερη βιομηχανία οργανωμένου εγκλήματος μετά το εμπόριο όπλων. Ακολουθώντας τα ίχνη μιας απαγωγής που καταλήγει σε εκπόρνευση, το έργο παρουσιάζει, κάτω από τη φόρμα του ρεαλισμού, το ανεξέλεγκτο αυτό φαινόμενο με σύγχρονο, λιτό και, συχνά, ευρηματικό τρόπο· εμπλουτισμένο από τις αξίες της ομάδας: Την ενεργή συμμετοχικότητα του θιάσου και την αφήγηση μέσα από τη μουσική.

Παναγιώτης Γαβρέλας και Αθηνά Σακαλή στους πρωταγωνιστούς ρόλους του νεόκοπου έργου.

Η Βαλέρια Δημητριάδου πληθαίνει την λίστα των ηθοποιών που δοκιμάζουν να γράψουν δικά τους έργα· και η πρώτη της απόπειρα είναι αξιοπρόσεχτη. Επιλέγει ένα κατεξοχήν οδυνηρό θέμα, περνάει από τη φάση της έρευνας για το παγκόσμιο αυτό φαινόμενο και συνθέτει μια πινακοθήκη προσώπων που συντηρούν αυτόν τον βδελυρό κόσμο. Κι αυτό το υλικό το διοχετεύει στη ρεαλιστική φόρμα, άλλοτε με εργαλείο την αφήγηση κι άλλοτε την υπόδυση. Το ευχάριστο είναι πως δεν επιδιώκει το σοκ, όσο την συνειδητοποίηση ότι οι μηχανισμοί του sex trafficking μπορούν να δουλεύουν ωραιότατα δίπλα μας, από ανθρώπους υπεράνω υποψίας που γίνονται η κόλαση χιλιάδων νεαρών γυναικών ή ανδρών που αλώνονται σωματικά και ψυχικά.

Η ομάδα των C for Circus έχει υιοθετήσει απαρχής μια δημοκρατία στον τρόπο λειτουργίας της. Αυτό σημαίνει ότι τα μέλη της αναλαμβάνουν εκ περιτροπής θέσεις ευθύνης, ο ένας παραδίδει στον άλλο την σκυτάλη της σκηνοθεσίας, του πρωταγωνιστικού ρόλου κ.οκ. Οι ευθύνες μοιράζονται με κάποια ελευθερία και δικαιοσύνη κι αυτό ορίζει και την σκηνική παρουσία των υπολοίπων. Παρότι, υπάρχουν πάντα κεντρικοί ήρωες, οι παραστάσεις τους δεν στηρίζονται στους πρωταγωνιστές αλλά στην κοινή οπτική, στην προσπάθεια συνόλου. Αυτή η αξία είναι διακριτή και εδώ – αν και αναπόφευκτα ξεχωρίζουν περισσότερο κάποιες ερμηνείες: Η Αθηνά Σακαλή ως το κεντρικό πρόσωπο – θύμα της εκπόρνευσης, ο Παναγιώτης Γαβρέλας ως τσιράκι του νταβατζή, ο Νικόλας Παπαδομιχελάκης ως πελάτης – σωτήρας του θύματος, η Μαρία Προϊστάκη ως «έμπειρη» πόρνη που έχει εθιστεί στη βία, ο Βαγγέλης Αμπατζής στον εξαιρετικά απαιτητικό ρόλο του αυτιστικού αδελφού και η Μαρία Κατσανδρή στο ρόλο της μητέρας του και μητέρας του θύματος. Η τελευταία είναι μια έκτακτη είσοδος στο στενό πυρήνα της ομάδας που, για την συγκεκριμένη παραγωγή, έχει εμπλουτιστεί και με άλλους έμπειρους ηθοποιούς: Κώστα Κάππα, Θανάση Χαλκιά, Αθηνά Αλεξοπούλου.

Στο τολμηρό εγχείρημα να γράψει και να σκηνοθετήσει το έργο της, η Βαλέρια Δημητριάδου έρχεται με ωραίες ιδέες που εκσυγχρονίζουν την όψη της παράστασης και την αποκόπτουν από τον, κάπως άκαμπτο, ρεαλισμό. Η καταγραφή των live βίντεο μέσω κινητών (παραπέμποντας και στον τρόπο παρακολούθησης των γυναικών θυμάτων από τους προαγωγούς τους), η εκτέλεση της, επίσης, live μουσικής μέσα σε βιτρίνα (άλλο ένα στοιχείο της εκπόρνευσης ανθρώπων ως εμπορεύσιμο υλικό) ή η χρήση μάσκας που αποδίδει στα πρόσωπα ζωώδη μορφή και δίνει στην σκηνοθεσία την δυνατότητα μεγαλύτερη δυνατότητα μεταμόρφωσης: ‘Ολα φέρνουν μια φρέσκια ματιά που τονώνουν την αφηγηματική δύναμη του έργου.

Επίσης ένα από τα σταθερά μέλη των C for Circus, είτε ως ηθοποιός είτε ως σκηνοθέτρια, η Ειρήνη Μακρή τώρα δοκιμάζει να σχεδιάσει την κινησιολογική καθοδήγηση της ομάδας. Το καταφέρνει με επάρκεια. Η προσπάθεια της προσθέτει τόσο στην αληθοφάνεια της καταγραφής των βίαιων γεγονότων όσο και στην απόδραση από αυτά με πιο ποιητικό λεξιλόγιο.

Πάντα, η μουσική και η μουσικότητα του λόγου έπαιζε καθοριστικό ρόλο στις παραστάσεις της ομάδας. Εδώ δίνεται έμφαση μόνο στο πρώτο στοιχείο με την Βαλέρια Δημητριάδου να τριτώνει την συμβολή της, γράφοντας πολύ ταιριαστά post rock, gothic ή, και νουάρ, αποχρώσεων τραγούδια (σε στίχους της Μαρίας Ελισάβετ Κοτίνη).

Η Χρύσα Κοτταράκου και ο Σπύρος Χατζηαγγελάκης (κάτω από τη μάσκα).

Η δραματουργία της Βαλέριας Δημητριάδου ζητάει από τους ηθοποιούς να ακροβατούν με ταχύτατο ρυθμό ανάμεσα στο ρόλο και την αφήγηση, να παίζουν δηλαδή τον ρόλο τους και ταυτόχρονα να γίνονται σχολιαστές του. Όμως, αυτή η ακροβασία συχνά τους βρίσκει στο έδαφος, χωρίς την αναγκαία σκηνοθετική καθοδήγηση, αποδυναμώνοντας και το εύρημα αλλά και τον παραστασιακό ρυθμό.

Θα ήταν ακατόρθωτο για τις πολυπρόσωπες παραστάσεις στο ελεύθερο θέατρο (που δεν έχουν την υποστήριξη ενός παραγωγού) να επενδύσουν σε ολοκληρωμένες σκηνικές λύσεις. Έτσι κι εδώ, παρά την φιλότιμη προσπάθεια της Δήμητρας Λιάκουρα – η οποία συμβάλλει με κάποιες ενδιαφέρουσες προτάσεις όπως το κουβούκλιο ως ο δεύτερος σκηνικός χώρος δράσης – τα σκηνικά της παράστασης παραμένουν στοιχειώδη.

Ένα αξιοπρόσεχτο νέο έργο για το φαινόμενο του sex trafficking που κορυφώνεται σε μια εξίσου ενδιαφέρουσα παράσταση από τους C for Circus.