Πύργος της Κόρης: Μύθοι και θρύλοι για το ιστορικό μνημείο της Κωνσταντινούπολης

Ο Πύργος της Κόρης κατασκευάστηκε σε μια βραχονησίδα τον 5ο αιώνα π.Χ., σε απόσταση 20 περίπου μέτρων από την σημερινή ακτή του Ισκιντάρ (Üsküdar), και λειτουργούσε ως σημείο τελωνιακών ελέγχων και συλλογής φόρων για τα πλοία που ταξίδευαν διαμέσου του Βοσπόρου. Σε αυτή τη μικροσκοπική βραχονησίδα ο αυτοκράτορας της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Μανουήλ Κομνηνός διέταξε, τον 12ο αιώνα, την κατασκευή ενός αμυντικού κτιρίου. Μια σιδερένια αλυσίδα που εκτεινόταν από τον πύργο έως έναν άλλον πύργο, ο οποίος βρισκόταν στην Ιστορική Χερσόνησο, επέτρεπε τον έλεγχο της εισόδου και της εξόδου από τον Βόσπορο.

Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τον Σουλτάνο Μεχμέτ Β’, στο σημείο χτίστηκε ένας ξύλινος πύργος που λειτούργησε, τους επόμενους αιώνες, ως παρατηρητήριο, φάρος και χώρος απομόνωσης. Στην περίοδο της σύγχρονης Τουρκίας, ο πύργος, αφού είχε χρησιμοποιηθεί από τις λιμενικές αρχές της πόλης για αρκετό καιρό, αποδόθηκε στο τουρκικό υπουργείο Άμυνας, το 1964, και στη συνέχεια στην υπηρεσία Maritime Enterprises της Τουρκίας, το 1983. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου λειτούργησε ως σταθμός ραντάρ και αποθήκη, ενώ αργότερα ως εστιατόριο, και ήταν προσβάσιμος μόνο μέσω σκαφών από την παραλία του Ισκιντάρ.

Ο Πύργος της Κόρης έχει υπάρξει θέμα πολλών μύθων. Ας ρίξουμε μια ματιά στον καθένα από αυτούς

Ο πρώτος μύθος σχετικά με τον πύργο διηγείται την ιστορία ενός βασιλιά και της πριγκίπισσας κόρης του. Σύμφωνα με την ιστορία, ένας μάντης προειδοποίησε τον βασιλιά ότι η κόρη του θα πέθαινε από δάγκωμα φιδιού. Για το λόγο αυτό, ο βασιλιάς διέταξε να χτίσουν τον Πύργο της Κόρης απέναντι από το Σαλαζάκ (Salacak) προκειμένου να προστατέψει την κόρη του, και την έστειλε να διαμείνει εκεί. Ωστόσο, η πριγκίπισσα δεν μπόρεσε να αποφύγει τη μοίρα της και πέθανε από το δηλητηριώδες δάγκωμα ενός φιδιού, το οποίο είχε τρυπώσει σε ένα καλάθι γεμάτο φρούτα που είχε σταλεί στον πύργο.

Ένας άλλος μύθος βασίζεται στον έρωτα της Ηρώς και του Λέανδρου. Ο Λέανδρος κολυμπούσε κάθε βράδυ για να δει την Ηρώ, μια ιέρεια στο Ιερό της Αφροδίτης στην πόλη της Σηστούς, στη δυτική πλευρά των Δαρδανελίων. Ωστόσο, μια μέρα που ξέσπασε καταιγίδα, το φως της λάμπας του πύργου έσβησε, ο Λέανδρος αποπροσανατολίστηκε και τελικά πνίγηκε. Ανίκανη να αντιμετωπίσει τον πόνο και την απώλεια, η Ηρώ αυτοκτόνησε πέφτοντας στα νερά. Στην πραγματικότητα, τα γεγονότα του μύθου αυτού συνέβησαν στο Τσανάκκαλε (Çanakkale) και προσαρμόστηκαν, από ευρωπαίους ταξιδευτές του 18ου αιώνα, ώστε να γεννηθεί η ιστορία του Πύργου της Κόρης στην Κωνσταντινούπολη. Λόγω αυτού, ο Πύργος της Κόρης είναι επίσης γνωστός ως Πύργος του Λέανδρου (Tour de Leandre).

Ένας διάσημος μύθος σχετικά με τον πύργο αφορά τον Τούρκο πολεμιστή Μπατάλ Γαζί (BattalGazi). Οι Βυζαντινοί τεκφούρ (Tekfur) (αυτόνομοι ή ημιαυτόνομοι μικρότερης ισχύος ηγεμόνες ή τοπικοί Βυζαντινοί κυβερνήτες της Μικράς Ασίας και της Θράκης), είδαν τον Μπατάλ Γαζί να έχει στρατοπεδεύσει στην πόλη, οπότε έκρυψαν τους θησαυρούς του Μπατάλ Γαζί και φυλάκισαν την κόρη του στον Πύργο της Κόρης. Ο Μπατάλ Γαζί όμως κατέλαβε τον πύργο και έσωσε την κόρη και τους θησαυρούς του. Λένε ότι ο Μπατάλ Γαζί συνέχισε διασχίζοντας το Ισκιντάρ (Üsküdar) καβάλα στο άλογό του. Οι φήμες λένε ότι από αυτό το γεγονός γεννήθηκε η τουρκική έκφραση «Αυτός που διέσχισε με το άλογό του το Ισκιντάρ».

Ένας άλλος μύθος αφηγείται τον έρωτα μεταξύ του Πύργου του Γαλατά και του Πύργου της Κόρης και της αδυναμίας τους να συναντηθούν λόγω του Βοσπόρου που τους χώριζε. Οι φήμες λένε ότι μια μέρα ο Χεζαρφέν Αχμέτ Τσελεμπί (HezârfenAhmet Çelebi) προσπάθησε να πετάξει από τον Πύργο του Γαλατά στο Ισκιντάρ με φτερά αετού. Διαβλέποντας την ευκαιρία, ο Πύργος του Γαλατά ικέτευσε τον Χεζαρφέν να παραδώσει τις επιστολές που έγραφε για τον Πύργο της Κόρης εδώ και αιώνες. Ο Αχμέτ Τσελεμπί παρέλαβε τις επιστολές και πήδηξε από τον Πύργο του Γαλατά, όμως οι ισχυροί άνεμοι σκόρπισαν τις επιστολές σε όλον τον Βόσπορο. Παρόλα αυτά, ο Πύργος της Κόρης διαπίστωσε τον έρωτα του Πύργου του Γαλατά για αυτήν. Αν και οι δύο εραστές δεν μπορούν να συναντηθούν, συνεχίζουν να βιώνουν το πάθος τους αντικρίζοντας ο ένας τον άλλον για αιώνες. Στα εγκαίνια, που έγιναν μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης του Πύργου της Κόρης, έγινε αναφορά στον μύθο με ειδικό θέαμα βασισμένο στη χρήση φωτισμού. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, ο Πύργος του Γαλατά και ο Πύργος της Κόρης έστελναν ο ένας στον άλλον τις λέξεις «σ’ αγαπώ» με χρήση κώδικα φωτεινών σημάτων Μορς.

Ο Πύργος της Κόρης, ο οποίος φιγουράρει καταμεσής στον Βόσπορο σαν μια όμορφη κοπέλα που αναδεικνύει την ομορφιά της Κωνσταντινούπολης, έχει παρουσιαστεί σε πολλές τηλεοπτικές σειρές και ταινίες. Πέραν των πολυάριθμων τηλεοπτικών σειρών τουρκικής παραγωγής, ο Πύργος της Κόρης έχει εμφανιστεί σε διάφορες σκηνές σημαντικών παγκόσμιων παραγωγών, όπως τις διάσημες ταινίες με πρωταγωνιστή τον Τζέιμς Μποντ «Ο κόσμος δεν είναι αρκετός» και «Από τη Ρωσία με αγάπη», καθώς και την ταινία δράσης του 2007 «Εκτελεστής» (Hitman).

Ο Πύργος της Κόρης, ένα από τα εμβληματικά ορόσημα στον ορίζοντα της Κωνσταντινούπολης, απαιτεί συνεχή συντήρηση λόγω της θέσης του καταμεσής στη θάλασσα και της έκθεσής του στις καιρικές συνθήκες. Στο πλαίσιο αυτό, το τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, το 2021, ξεκίνησε έργο αποκατάστασης με τίτλο «Ο Πύργος της Κόρης ξανανοίγει τα μάτια του». Το έργο διεξήχθη υπό την επίβλεψη του υπουργείου και με τις συμβουλευτικές υπηρεσίες ειδικών από τον ακαδημαϊκό χώρο και αρχιτεκτόνων, συμπεριλαμβανομένων της καθηγήτριας Ζεϊμέπ Αχούνμπαϊ (ZeynepAhunbay) και του Χαν Τουμέρτεκιν (HanTümertekin).

Στο πλαίσιο της πιο πρόσφατης αποκατάστασης, όλες οι προσθήκες από σκυρόδεμα οι οποίες δεν αναφέρονταν στα ιστορικά έγγραφα αφαιρέθηκαν από το κύριο κτίριο του πύργου. Επιπλέον, ο πύργος και η βραχονησίδα πάνω στην οποία είναι χτισμένος δέχτηκαν υποστήριξη με πασσάλους και σεισμικούς απομονωτές. Η στέγη πάνω από τον αυλόγυρο του πύργου αφαιρέθηκε και αντικαταστάθηκε με ξύλινη, που κατασκευάστηκε σύμφωνα με την αρχική μορφή της. Η αυλή και τα εξωτερικά δάπεδα έχουν επίσης αποκατασταθεί με βάση το αρχικό υλικό που καθόρισαν τα ιστορικά αρχεία.

Ντόπιοι και επισκέπτες της Κωνσταντινούπολης απολάμβαναν πάντοτε αυτή την κομψή κατασκευή από διάφορα σημεία της πόλης. Τώρα που ο πύργος ξανάνοιξε τις πύλες του ως μουσείο, οι επισκέπτες θα μπορούν να απολαμβάνουν την Κωνσταντινούπολη μέσα από τα μάτια του Πύργου της Κόρης.