ΤΡΙΤΗ
05
ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Μοιάζει, περίπου, ‘άγγελος επί γης’ όταν, μια μέρα μετά την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, λέει με σταθερή φωνή πως «η κλιματική αλλαγή είναι πραγματική, η κλιματική αλλαγή είναι εδώ». Αλλά ο Άκραμ Καν, αυτός ο κορυφαίος χορογράφος – που με απλά λόγια, υπενθυμίζει τη μεγάλη απειλή για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη μας – δεν χρειάζεται ημερολογιακά ορόσημα να μιλήσει για το επείγον.
«Η Τέχνη για μένα είναι ο τρόπος να συνδέουμε τα αόρατα σημεία που είναι διάσπαρτα στην καθημερινή μας ζωή. Στο μοντέρνο κόσμο, μαθαίνουμε να πιστεύουμε ό,τι βλέπουμε. Αλλά η τέχνη – όπως η θρησκεία – συχνά μας οδηγεί να πιστεύουμε πράγματα που δεν βλέπουμε. Παρόλα αυτά, μέσα από την προσωπική μου εμπειρία, η θρησκεία με ώθησε να έχω πίστη χωρίς ν’ αναρωτιέμαι. Με την τέχνη, όμως, ένιωθα πάντα πως έθετα ερωτήματα για όλα όσα ήθελα να πιστέψω» συνεχίζει.
“Στο μοντέρνο κόσμο, μαθαίνουμε να πιστεύουμε ό,τι βλέπουμε. Αλλά η τέχνη – όπως η θρησκεία – συχνά μας οδηγεί να πιστεύουμε πράγματα που δεν βλέπουμε. Παρόλα αυτά, μέσα από την προσωπική μου εμπειρία, η θρησκεία με ώθησε να έχω πίστη χωρίς ν’ αναρωτιέμαι. Με την τέχνη, όμως, ένιωθα πάντα πως έθετα ερωτήματα για όλα όσα ήθελα να πιστέψω” λέει ο ‘Ακραμ Καν.
Με αυτόν τον τρόπο, προσεγγίζει τη νέα παράσταση που φέρνει στην Αθήνα και στο Μέγαρο Μουσικής με αφετηρία το διάσημο έργο του Κίπλινγκ «Το βιβλίο της ζούγκλας». Μια πολυμεσική ανάγνωση του βιβλίου με τον υπότιτλο «reimagined» (που σημαίνει φανταζόμαστε από την αρχή) καθώς η παράσταση είναι ένα οικουμενικό σχόλιο για την περιβαλλοντική καταστροφή που συντελείται σε κάθε γωνιά του πλανήτη με την ανθρώπινη κοινότητα να παραμένει άπραγη.
«Πρέπει να επενδύσουμε στη δημιουργία μιας αφήγησης πoυ είναι προσβάσιμη, παγκόσμια και κυρίως αναγκαία να ειπωθεί, να αφομοιωθεί από τις σκέψεις και τις καρδιές των ενηλίκων και των παιδιών του σήμερα. Και μόνο αν γίνει κομμάτι της παραστατικής εμπειρίας, θα γίνει και κομμάτι της κουλτούρας μας. Γιατί η κλιματική κρίση είναι επίσης, μια κρίση πολιτισμού» σημειώνει ο δημιουργός.
Μια κραυγή αγωνίας για το μέλλον του πλανήτη με αφορμή του διάσημο έργο του Κίπλινγκ.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Άκραμ Καν μας τροφοδοτεί μέσω της τέχνης με τα ερωτήματα ενός πλανήτη που αποσυντίθεται με την αυθάδη συμβολή μας. Αρκεί να θυμηθούμε το ποιητικό αριστούργημα του «Desh» με το οποίο είχε κάνει πρεμιέρα στη Στέγη το 2012 υμνώντας την φύση της πατρίδας του, του Μπαγκλαντές. Ο Καν είναι ένας δημιουργός στοχαστικός, πολιτικός, με τα αισθητήρια που του προσέφερε το μεγάλο ταξίδι μετανάστευσης της οικογένειας του, οξυμένα· ένας καλλιτέχνης που αναμετριέται με τα σημερινά αδιέξοδα δίνοντας τους τις διαστάσεις του αρχέτυπου και του μύθου. Γι’ αυτό κι όταν αναφέρεται στην «κλιματική αλλαγή», υποστηρίζει πως η αλλαγή πρέπει να προηγηθεί στο ανθρώπινο είδος. «Η αλλαγή συμβαίνει όταν η επίμονη και ακούραστη συνειδητότητα συναντά το διάλογο και τη δράση. Πιστεύω βαθύτατα πως ο πολιτισμός μπορεί να εμπλουτίσει αυτήν την αναγκαία διαδικασία».
Άκραμ Καν: Η κλιματική κρίση είναι επίσης, μια κρίση πολιτισμού
Και μιλώντας για αλλαγή, δεν θεωρητικολογεί. Τουλάχιστον σε ό,τι τον αφορά. Κι αυτό το οφείλει εν μέρει στην κόρη του, που παρά την ηλικία της παρενέβη στις επιλογές του με τα αιτήματα ενός παιδιού της νέας εποχής, ενός παιδιού στο οποίο απευθύνεται η παράσταση. Στη διάρκεια μιας διαδικτυακής σύσκεψης του πατέρα της με τους συνεργάτες του, η μικρή τον διέκοψε ασκώντας του κριτική για το γεγονός πως σχεδιάζει μια παραγωγή με εντυπωσιακά σκηνικά τη στιγμή που η παράσταση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την προστασία του περιβάλλοντος. Ήταν η στιγμή, που ο Καν αποφάσισε να στραφεί σε μια πολύ πιο ελαφριά κατασκευή, με μεγάλη έμφαση στην animation δημιουργία αφού «πρέπει να επιτρέψουμε στα παιδιά να μας διδάξουν πως θα ζούμε στον σύγχρονο κόσμο. Και γιατί είμαι υπεύθυνος απέναντι στο παιδί μου ώστε να δει μια παράσταση που πραγματικά θα την εμπνεύσει για το μέλλον».
O Ακραμ Καν κατά την χθεσινή συνέντευξη Τύπου στο πάνελ με τους κ.κ. Μητσοτάκη και Βακαρέλη.
Στον Άκραμ Καν δεν αρκεί να μεταφέρει το μήνυμα αλλά να γίνεται το μήνυμα. Κι έτσι όταν μιλάει για «βιώσιμο μέλλον» δεν εξαιρεί τον εαυτό του από την προσπάθεια. «Τη στιγμή που μιλάμε έχουμε τρεις παραγωγές σε περιοδεία, η μία μεγάλης και οι δύο μικρότερης κλίμακας αναφορικά με το περιβαλλοντικό αντίτυπο. Υπολογίζουμε πως δίνουμε 100 παραστάσεις το χρόνο για κάθε παραγωγή. Αλλά είμαστε ταξιδιώτες. Το είδαμε και στην πανδημία, όταν εμποδίζεις το ταξίδι, εμποδίζεις και την ψυχή να αισθανθεί, εμποδίζεις τη φαντασία να ανθίσει. Το ζητούμενο είναι να βρούμε μια ισορροπία ανάμεσα στη ζωντανή ψυχή και στον ζωντανό πλανήτη» σημειώνει. Οι λύσεις που ήδη επεξεργάζεται είναι να δημιουργεί site specific παραγωγές, φτιαγμένες για ένα τόπο που, από την στιγμή οπότε και θα παρουσιάζονται, θα περνούν στα χέρια ντόπιων καλλιτεχνών ως κληρονομιά του τόπου για να την συνεχίσουν. Επίσης, μην ξεχνώντας πως προέρχεται από τα μικρά θέατρα, δηλώνει πως μελετά πολύ τις ευέλικτες παραγωγές ώστε να αποτελούν την πλειοψηφία του δημιουργικού του όγκου.
Ο Άκραμ Καν, ήρθε στην Αθήνα άρτι αφιχθείς από τη Δήλο συμμετέχοντας στο forum «Alpha Mission Δήλος» που φέρνει σε επαφή τον κόσμο της επιστήμης και της τεχνολογίας με την τέχνη και τον πολιτισμό ως αγγελιαφόρους διάχυσης της πληροφορίας για τη διάσωση του πλανήτη. Και το Μέγαρο Μουσικής ως στρατηγικός συνεργάτης του forum φιλοξενεί τη μετάκληση του «Jungle Book reimagined».
Η παραγωγή του «Jungle Book reimagined» είναι έτσι σχεδιασμένη ώστε να έχει χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
To νέο όραμα για το «Βιβλίο της Ζούγκλας» δεν φιλτράρεται μόνο μέσα από τον αφυπνιστικό του για την περιβαλλοντική κρίση. Προτείνει μια ακόμα…ανατροπή και αυτή χάρη στην καθοριστική συμβολή της μικρής Καν που αναρωτήθηκε πολύ φυσικά γιατί η ιστορία να έχει αφηγητή ένα αγόρι (τον Μόγλη) κι όχι ένα κορίτσι; «Αν θέλεις να μιλήσεις για τα παιδιά, να μιλήσεις και για μένα» είπε στον πατέρα της. Ο Άκραμ Καν δεν χρειάστηκε ιδιαίτερη προσπάθεια για να πειστεί έχοντας, όπως ομολογεί, μεγαλώσει στο πλευρό μιας φεμινίστριας μητέρας που χάρη στη μόρφωση της (ήταν δασκάλα) παρακινούσε τις Μπαγκλαντεσιανές μετανάστριες να εργαστούν φτάνοντας στο Λονδίνο, απωθώντας την στερεοτυπική αντίληψη ότι οι γυναίκες «ανήκουν στο σπίτι».
Ήταν η ίδια γυναίκα που τον εισήγαγε στον κόσμο των μύθων. «Κάθε βράδυ για δύο ώρες πριν κοιμηθώ μου αφηγούνταν μύθους από κάθε ήπειρο και κάθε χώρα. Έτσι μυήθηκα πολύ καλά και στην ελληνική μυθολογία. Όμως, όταν πήγα στο Πανεπιστήμιο, συνειδητοποίησα πως άκουγα τις ίδιες ιστορίες με μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση. Αισθάνθηκα προδομένος, αισθάνθηκα πως η μητέρα μου, μου είχε ψέματα. Τελικά, όπως μου εξήγησε, μου είχε αφηγηθεί τους μύθους από την γυναικεία ματιά και οπτική».
Η παραίνεση της μικρής κόρης του Άκραμ Καν, ώστε η αφήγηση της ιστορίας να μην γίνει από ένα αγόρι αλλά από ένα κορίτσι, υιοθετήθηκε με θέρμη.
Δεν είναι τυχαίο πως δουλεύοντας και δημιουργώντας, ο 49χρονος χορογράφος δεν ακολουθεί το πατριαρχικό μοντέλο. «Αν κάποιος παρακολουθήσει την πρόβα μου δεν θα καταλάβει ποιος είναι ο σκηνοθέτης. Ναι, ρίχνω ιδέες στο τραπέζι αλλά κυρίως ενθαρρύνω και ακούω τους συνεργάτες μου. Δεν κατασκευάζω ένα δόγμα για να το ακολουθήσω. Στο ‘Jungle Book’ το σενάριο έγινε η μουσική, η μουσική οδηγεί την πλοκή και κάθε ερμηνευτής μιμείται τον ήχο ενός μουσικού οργάνου κάθε φορά που καλείται να μιλήσει». Συνειδητοποιώντας πως η νεότερη γενιά έχει χάσει το ταλέντο της ακρόασης, της σιωπής, του στοχασμού, ο ΄Ακραμ Καν θέλησε να ποντάρει σε ένα συναισθηματικό υλικό, τόσο μουσικό όσο και οπτικό. Και εδώ μια κοινωνική θέση εξηγεί αυτή την επιλογή του: «Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον, με γονείς που είχαν διαφύγει του πολέμου, όπου η σκοτεινιά έμπαινε κάτω από το χαλί. Όμως, όταν ενηλικιώθηκα αποφάσισα πως το τραύμα έπρεπε να βγει στην επιφάνεια και τα έργα μου να αποτελέσουν αντανάκλαση και της σκοτεινής πλευράς της ανθρωπότητας».
Και οι δύο παραστάσεις του «Jungle Book reimagined» στο Μέγαρο Μουσικής στις 14 και 15 Ιουνίου έγιναν αμέσως sold out. Εξάλλου, ο Άκραμ Καν έχει από καιρό αποκτήσει το κοινό του στην πόλη· το γιατί, προφανές.
