Μουσείο Ακρόπολης: Ανανεωμένο και με το βλέμμα μπροστά συμπλήρωσε τα 14 χρόνια λειτουργίας του

Το Μουσείο Ακρόπολης έκλεισε τα 14 και με αφορμή το γεγονός προχώρησε σε έναν απολογισμό των πεπραγμένων της περιόδου Ιουνίου 2021 – Ιουνίου 2023.

Τη διετία αυτή το Μουσείο προχώρησε σε ανανέωση της μόνιμης έκθεσης για την καλύτερη εμπειρία επίσκεψης, διοργάνωσε εκδηλώσεις και συνεργασίες με σημαντικούς φορείς, καλλιτέχνες και καλλιτεχνικά σχήματα, θεματικές παρουσιάσεις και συμπεριληπτικά προγράμματα για ειδικές ομάδες κοινού, σχολεία και οικογένειες με παιδιά, ισχυροποίησε τη διαδικτυακή του παρουσία, φιλοξένησε περιοδικές εκθέσεις και εκθεσιακές δράσεις σε συνεργασία με κορυφαία μουσεία, συνέχισε το έργο τεκμηρίωσης της συλλογής του και συντήρησης των εκθεμάτων του. Έκανε σημαντικά βήματα όσον αφορά το ζήτημα της επανένωσης των αρχιτεκτονικών γλυπτών του Παρθενώνα.

Ενώ αποχαιρέτησε ένα αγαπημένο του πρόσωπο. Τον ομότιμο Καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου, Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΑΝΜΑ και Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου Ακρόπολης (2009-2022), Δημήτριο Παντερμαλή, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 14 Σεπτεμβρίου 2022.

Παράλληλα, παρά τους περιορισμούς που δημιούργησαν τα εκάστοτε σχετικά υγειονομικά πρωτόκολλα, η λειτουργία του Μουσείου, την περίοδο αυτή, συνεχίστηκε αδιάκοπα με την επισκεψιμότητα να φτάνει από τους 483.445 επισκέπτες το Β’ Εξάμηνο του 2021 στους 884.583 το Β’ Εξάμηνο του 2022.

Σφίγγες Ακρόπολης και Μοσχοφόρος

Κορωνίδα της μουσειακής πρακτικής του Μουσείου Ακρόπολης αποτελεί ο διαρκής εμπλουτισμός και η ανανέωση της μόνιμης έκθεσης του. Για τον λόγο αυτόν προχώρησε σε σειρά διορθωτικών κινήσεων, κυρίως στην Αίθουσα της Αρχαϊκής Ακρόπολης, με σκοπό τον ορθολογικότερο καταμερισμό των εκθεμάτων στις θεματικές τους ενότητες.

Στην είσοδο της ανανεωμένης αίθουσας ο επισκέπτης αντικρίζει τις δύο σφίγγες της Ακρόπολης και αμέσως μετά τον Μοσχοφόρο. Τα αρχαϊκά αρχιτεκτονικά γλυπτά, οι Κόρες και τα ανδρικά αγάλματα συγκεντρώνονται σε διακριτές ενότητες για την καλύτερη πρόσληψη του μουσειακού αφηγήματος και την ενίσχυση της εμπειρίας, ενώ η νέα εκθεσιακή ενότητα «Αξιωματούχοι και Επαγγελματίες» προσφέρουν μια άλλη εικόνα για τους ανθρώπους και την κοινωνία που παρήγαγαν τα αγάλματα και τα έργα τέχνης αυτά.

Παράλληλα το Μουσείο προχώρησε στον εμπλουτισμό της έκθεσης με νέα έργα, όπως για παράδειγμα η «Κεφαλή του Ομήρου» στη Βόρεια Πτέρυγα του πρώτου ορόφου. Επιπλέον, πραγματοποίησε, αλλαγές στον φωτισμό του πρώτου και του τρίτου ορόφου, δημιουργώντας καλύτερες συνθήκες θέασης και ανάδειξης των γοητευτικών λεπτομερειών των εκθεμάτων.

Την τελευταία διετία το Μουσείο πρόσφερε στους επισκέπτες του πληθώρα καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και εμπειριών. Παραστάσεις χορού στους εκθεσιακούς του χώρους σε συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή, μουσικές εκδηλώσεις, αφιερώματα, φεστιβάλ, κάλαντα και συναυλίες με τη συμμετοχή κορυφαίων μουσικών συνόλων όπως η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και ερμηνευτριών όπως η Μαρία Φαραντούρη και η Νατάσσα Μποφίλιου. Βραδιές γευσιγνωσίας σε συνδυασμό με θεματική ξενάγηση στα εκθέματα γύρω από την αρχαία διατροφή σε συνεργασία με το Athens City Festival. Αλλά και παραδοσιακούς χορούς με τον Όμιλο Βρακοφόρων Ρεθύμνου Κρήτης και την Εύξεινο Λέσχη Επισκοπής Νάουσας Νομού Ημαθίας.

Φωτογραφία νέας εκθεσιακής ενότητας Αίθουσας Αρχαϊκής Ακρόπολης «Αξιωματούχοι και επαγγελματίες» (Φωτογράφος Πάρις Ταβιτιάν):

Οι δωρεάν εβδομαδιαίες θεματικές παρουσιάσεις του Μουσείου από τους αρχαιολόγους του έδωσαν και συνεχίζουν να δίνουν την ευκαιρία στους επισκέπτες να ανακαλύψουν ενδιαφέρουσες και συχνά άγνωστες του αρχαίου κόσμου. Μέχρι τις 28 Οκτωβρίου 2023 θα συνεχιστεί ο ξεχωριστός περίπατος «μύησης» στην αρχαία ελληνική τέχνη με τίτλο «Σάββατο στο Μουσείο με 20+1 αριστουργήματα». Ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες πραγματοποιείται σταθερά η παρουσίαση «Περπατώντας στην αρχαία γειτονιά του Μουσείου Ακρόπολης» για την καθημερινότητα των ανθρώπων που έζησαν στη σκιά του «Ιερού» Βράχου.

Παράλληλα, το Μουσείο Ακρόπολης, ως ένας πολιτιστικός οργανισμός στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου, υλοποιεί δράσεις και προγράμματα συμπεριληπτικού χαρακτήρα που απευθύνονται σε ειδικές ομάδες κοινού, όπως πρόσφυγες και μετανάστες, μαθητές ειδικών σχολείων και των σχολείων δεύτερης ευκαιρίας των φυλακών, δομές περίθαλψης ψυχικά νοσούντων και κέντρα αποκατάστασης εθισμένων ατόμων, με στόχο την κοινωνική τους ένταξη και επανένταξη.

Υπολογίζεται ότι την περίοδο του Ιουνίου 2021 – Ιουνίου 2023 επισκέφτηκαν το Μουσείο της Ακρόπολης 139.740 μαθητές ελληνικών σχολείων και 92.802 μαθητές από σχολεία του εξωτερικού. Πολλοί ανάμεσα τους συμμετείχαν στα εκπαιδευτικά προγράμματα και τις δράσεις του Τμήματος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου που απευθύνονται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και σχεδιάζονται με σύγχρονες μουσειοπαιδαγωγικές αντιλήψεις και βιωματική προσέγγιση. Εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων παρακολούθησαν δύο σεμινάρια με θέμα τον σχεδιασμό της επίσκεψης στο Μουσείο. Ενώ, επιπλέον, δημιουργήθηκαν 5 διαδικτυακά προγράμματα για τα σχολεία που αδυνατούν να το επισκεφτούν.

Το Μουσείο Ακρόπολης προσέφερε, επίσης, μια σειρά ευφάνταστων προγραμμάτων σε οικογένειες με παιδιά σε συνεργασία με τον Τομέα Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης της ΥΣΜΑ, που πραγματοποιήθηκαν τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων, τις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς καθώς και τη χριστουγεννιάτικη εορταστική περίοδο. Μέχρι σήμερα συνεχίζεται με επιτυχία το πρόγραμμα «Παράξενα πλάσματα στο Μουσείο», κάθε Κυριακή στις 11:00 π.μ., το οποίο και θα διαρκέσει έως τις 29 Οκτωβρίου 2023.

Φωτογραφία νέων έργων βόρειας πτέρυγας πρώτου ορόφου Μουσείου: Κεφαλή του Ομήρου (ΕΑΜ 626)

Το διάστημα αυτό το Μουσείο Ακρόπολης παρουσίασε δύο περιοδικές εκθέσεις. Η πρώτη αφορούσε μια μεγάλη φιλοξενία, σε συνεργασία με το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το «Ένδυμα Ψυχής». Στην εντυπωσιακή έκθεση, που γνώρισε τεράστια επιτυχία με πλήθος επισκεπτών, παρουσίαστηκαν 70 ενδυμασίες και στολές του 18ου και του 19ου αι. Ο αείμνηστος Ιωάννης Μαζαράκης – Αινιάν ήταν εκείνος που εμπιστεύθηκε τις αυθεντικές ενδυμασίες της συλλογής του ΕΙΜ σε δύο καλλιτέχνες, τον φωτογράφο Βαγγέλη Κύρη και τον εκφραστή της κεντητικής τέχνης Ανατόλι Γεωργίεφ, για να τις παρουσιάσουν με έναν καλλιτεχνικό τρόπο, φορεμένες από σύγχρονους ανθρώπους.

Η δεύτερη, σε συνεργασία με την Πρεσβείας των Η.Π.Α. στην Αθήνα, έφερε τον τίτλο «A More Perfect Union: American Artists and the Currents of Our Time». Επίκεντρο της έκθεσης θέματα ισότητας και ελευθερίας με έργα τέχνης από τους πιο γνωστούς σύγχρονους Αμερικανούς καλλιτέχνες, όπως οι Bruce Nauman, Yoko Ono, Christine Sun Kim, Edward Ruscha και Carrie Mae Weems.

Τον Δεκέμβριο, το Μουσείο Ακρόπολης θα παρουσιάσει την περιοδική έκθεση «Νοήματα -Προσωποποιήσεις και αλληγορίες από την αρχαιότητα στο σήμερα» με περίπου 160 μοναδικά έργα γλυπτικής, κεραμικής, ζωγραφικής και μεταλλοτεχνίας από μουσεία και συλλογές του εξωτερικού και της Ελλάδας.

Το Μουσείο Ακρόπολης, παρουσίασε, στο πλαίσιο της σειράς εκθέσεων «Περιοδικοί και απρόσμενοι επισκέπτες», έργα από διάφορα μουσεία του κόσμου μαζί ή και ανεξάρτητα από τα εκθέματα του, εμπλουτίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο την αισθητική και τη γνώση των επισκεπτών. Από τις 20 Ιουνίου 2022 έως τις 23 Απριλίου 2023 φιλοξένησε δύο παναθηναϊκούς αμφορείς από το Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο του Καναδά που απονέμονταν ως έπαθλα στους νικητές των Μεγάλων Παναθηναίων. Με παράλληλη διάλεξη από τον διευθυντή του καναδικού Μουσείου Josh Basseches.

Στις 5 Φεβρουαρίου 2023 υποδέχθηκε τρία πήλινα αττικά αγγεία από το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης των ΗΠΑ με παραστάσεις τεχνιτών και επαγγελματιών, που τοποθετήθηκαν στη νέα εκθεσιακή ενότητα «Αξιωματούχοι και Επαγγελματίες», στην Αίθουσα της Αρχαϊκής Ακρόπολης. Ενώ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, παρουσίασε έως τις 28 Μαΐου 2023, την «Αφροδίτη με το Χρυσό Μπικίνι», ένα έργο – ύμνο στη γυναικεία ομορφιά, από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης.

Επανατοποθέτηση Μοσχοφόρου

Το Τμήμα Αρχαιολογικών Συλλογών συνεχίζει την τεκμηρίωση για τα 1.112 αντικείμενα που θα παρουσιαστούν στην επιτόπια έκθεση της Αρχαιολογικής Ανασκαφής αλλά και για έργα που φυλάσσονται στις αρχαιολογικές αποθήκες. Ολοκλήρωσε την τεκμηρίωση και ανάρτηση στην ιστοσελίδα των 63 αντιγράφων του γλυπτού διακόσμου του Παρθενώνα που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο και αλλού. Ετοιμάζει την ανάρτηση και των αντικειμένων της ανασκαφής με σκοπό την παροχή στο κοινό ελεύθερής πρόσβασης στη γνώση και την πληροφορία. Παράλληλα, δημοσίευσε την αναβαθμισμένη έκδοση της διαδικτυακής εφαρμογής www.parthenonfrieze.gr, με φωτογραφίες και περιγραφές όλων των σωζόμενων λίθων της ζωφόρου.

Από το Τμήμα Συντήρησης και Εκμαγείων ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης ή επανασυντήρησης 322 αντικειμένων (γλυπτών, κεραμικών, μετάλλινων και οστέινων), το πρόγραμμα καθαρισμών με τεχνολογία λέιζερ, πραγματοποιήθηκε τρισδιάστατη σάρωση εκθεμάτων και έγιναν εργασίες καθαρισμού και συντήρησης στην ανασκαφή. Παράλληλα δημιουργήθηκαν 4.204 πιστά αντίγραφα εκθεμάτων του Μουσείου και αντιγράφων σε κλίμακα.

10 Ιανουαρίου 2022 – Επιστροφή-Κατάθεση «θραύσματος Fagan» από το Μουσείο A. Salinas του Παλέρμο (Φωτογραφίες Πάρις Ταβιτιάν)

Στο ζήτημα της επανένωσης των αρχιτεκτονικών Γλυπτών του Παρθενώνα, η UNESCO αναγνώρισε , στις 29 Σεπτεμβρίου 2021, τον διακρατικό/διακυβερνητικό χαρακτήρα του ελληνικού αιτήματος.  Στις 3 Ιανουαρίου 2022 επιστράφηκαν από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στο Μουσείο Ακρόπολης δέκα θραύσματα του γλυπτού διάκοσμου του Παρθενώνα, ενώ στις λίγες μέρες αργότερα έγινε η επιστροφή με μορφή κατάθεσης του περίφημου «θραύσματος Fagan» από το Μουσείο A. Salinas του Παλέρμο, το οποίο επανενώθηκε οριστικά στην ανατολική ζωφόρο, στο Μουσείο Ακρόπολης, στις 4 Ιουνίου 2022.

Ενέργεια που άνοιξε τον δρόμο για την οριστική επιστροφή τριών θραυσμάτων του γλυπτού διάκοσμου του Παρθενώνα από τα Μουσεία του Βατικανού. Τα θραύσματα αφίχθησαν στην Αθήνα στις 10 Μαρτίου 2023 και επανενώθηκαν με τα υπάρχοντα στην έκθεση του Μουσείου στις 24 Μαρτίου 2023. Τέλος, στις 16 Σεπτεμβρίου 2022, πραγματοποιήθηκε η διεθνής ημερίδα με θέμα «Παρθενώνας και Δημοκρατία», με την ευκαιρία της Γενικής Συνέλευσης του Διεθνούς Συνδέσμου για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, στην οποία συμμετείχαν διακεκριμένοι επιστήμονες και εκπρόσωποι των διεθνών επιτροπών για την επανένωση.

[relart 1]

Όπως υπογραμμίζει ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, Καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης «Δεν μπορεί να ακούγεται ότι οι Έλληνες τα θέλουν τα μάρμαρα για τη δική τους ταυτότητα και τη δική τους περηφάνεια. Είναι λάθος αυτό. Οι Έλληνες τα θέλουν εδώ όχι μόνοι τους. Τα θέλει εδώ η παγκόσμια κοινότητα για τον βιωματικό χαρακτήρα που έχει αίθουσα, σε αυτό εδώ το Μουσείο, του Παρθενώνα, στον τρίτο όροφο, με το μνημείο το ίδιο απέναντι. (…) Η παγκόσμια κοινότητα τα θέλει και εκείνη πιέζει προς κάθε κατεύθυνση διότι όπου και να τα βάλετε αυτά τα μάρμαρα, στο καλύτερο μουσείο του κόσμου, σε όποιες συνθήκες φωτισμού, ποτέ δεν πρόκειται να έχουν το χάδι από το φως του ήλιου που τα γέννησε».