Γιώργος Λούκος, η εξαίρεση στον κανόνα

30 Δεκεμβρίου 2015. Ο Γιώργος Λούκος αποπέμπεται από την καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και την προεδρία του Ελληνικού Φεστιβάλ. Υπουργός Πολιτισμού τότε είναι ο Αριστείδης Μπαλτάς. Έχει προηγηθεί μια λυσσαλέα επιχείρηση καρατόμησης που διαρκεί πολλές εβδομάδες και τελικά ευδοκιμεί. Αφορμή στέκονται τα απανωτά πολεμικά δημοσιεύματα μικρής μερίδας του Τύπου που κατηγορούν τον κ. Λούκο για διασπάθιση δημόσιου χρήματος.

Πράγματι, βάσει οικονομικού ελέγχου, είχε διαπιστωθεί έλλειμμα 2.7 εκατομμυρίων ευρώ από τα ταμεία του ΕΦ· ποσό το οποίο αποδεδειγμένα προερχόταν από κακή διαχείριση της προηγούμενης, του Λούκου, διοίκησης του Ελληνικού Φεστιβάλ. Παρόλα αυτά, η προφανής αιτιολόγηση δεν ικανοποίησε, η υπόθεση παραπέμφθηκε στον Εισαγγελέα ο οποίος άσκησε ποινική δίωξη και η υπόθεση παραπέμφθηκε σε δίκη.

Την ίδια ώρα, ο διασυρμός Λούκου θα συνεχιζόταν με το ίδιο μένος ενώ όλοι όσοι δεν ‘συμμορφωνόμασταν’ με αυτήν την δημοσιογραφική πρακτική θα δεχόμασταν δημόσιες επιθέσεις, υβριστικά μηνύματα στα social media, απειλητικά τηλεφωνήματα μέχρι και αγωγές με αίτημα αποζημίωσης εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ για ρεπορτάζ που δημοσιεύονταν στην ‘άλλη’ μερίδα του Τύπου.

Η πλειονότητα αυτών των αντιδράσεων προέρχονταν από ανθρώπους που εκτιμούσαν ότι δεν είχαν συχνή πρόσβαση στις παραγωγές του Φεστιβάλ και ήλπιζαν πως η μανική αποκαθήλωση Λούκου θα ξημέρωνε μια καλύτερη τύχη για την δουλειά τους. Δεν είναι τυχαίο πως οι πιέσεις από το υπουργείο που δεχόταν ο ίδιος και η ομάδα του προκειμένου να παραιτηθούν γίνονταν την, ίδια ακριβώς, στιγμή που εργάζονταν για την έγκριση του ελληνικού προγράμματος εν όψει του καλοκαιριού 2016. Εκτός από τη φήμη του Λούκου, δηλαδή, υποθηκευόταν και η τύχη του ίδιου του Φεστιβάλ.

Χθες, οκτώ χρόνια μετά, ο Γιώργος Λούκος αθωώθηκε ομόφωνα για τις κατηγορίες στην υπόθεση απιστίας. Τα έντυπα μέσα που τότε κραύγαζαν για την ενοχή του αφιερώνοντας μεγάλες ποσότητες μελάνης, σήμερα λουφάζουν ή περιορίζουν την είδηση σε κείμενα των 100 λέξεων, ονυχοπατώντας πάνω στο γεγονός, καταπίνοντας την κάμηλο.

Ωστόσο, αυτό που ο Γιώργος Λούκος ονομάζει – μέσω της ανακοίνωσης του δικηγόρου του – ως «οδυνηρή περιπέτεια» δεν ήταν παρά μια ξεκάθαρη απόπειρα δολοφονίας χαρακτήρα. Πιθανώς, η πρώτη από τις δεκάδες στις οποίες γινόμαστε μάρτυρες τα τελευταία χρόνια, όσο τα social media αναδεικνύονται ολοένα σε λαϊκά δικαστήρια (στην καλύτερη περίπτωση) και σε δημόσιο λιθοβολισμό στην συνηθέστερη. Ακόμα κι αν οι κατηγορίες που βάραιναν τον Γιώργο Λούκο δεν αποδεικνύονταν ανεδαφικές, ακόμα κι αν, δηλαδή, ήταν αληθείς, ο τρόπος που ενορχηστρώθηκε η αποπομπή του ήταν, πέρα για πέρα, χυδαίος. Και η ζημία που υπέστη ο ίδιος και οι συνεργάτες του ήταν και παραμένει ανυπολόγιστη.

Η Πειραιώς 260, έδρα του Φεστιβάλ Αθηνών. @Θωμάς Δασκαλάκης

Είναι γνωστό σε όλους – ακόμα και στους πολέμιους του – πως επί των ημερών του (εννέα χρόνια θητείας) το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου γνώρισε ημέρες ραγδαίας εξέλιξης και οραματικής ακμής, εκτοξεύθηκε στην σύγχρονη ευρωπαϊκή νοοτροπία, έφερε το παγκόσμιο θέατρο στις ελληνικές σκηνές, ανάδειξε τους καλλιτέχνες που κυριαρχούν σήμερα στο παραστατικό στερέωμα, αναθεώρησε τις επαρχιωτικές πρακτικές που μάστιζαν τον οργανισμό και κέρδισε την εμπιστοσύνη της πλειονότητας της ελληνικής καλλιτεχνικής κοινότητας.

Ασφαλώς υπήρξε και πληθώρα αστοχιών (ουδείς αλάθητος) μέσα μια σχεδόν δεκαετία διοίκησης και καλλιτεχνικού σχεδιασμού. Πάντως, ο Γιώργος Λούκος αποτέλεσε ένα γνήσιο αναμορφωτή της διοργάνωσης· σε βαθμό που οι μετέπειτα διάδοχοι του (προσπερνούμε την ολιγοήμερη ανάθεση του οργανισμού στον Βέλγο Γιαν Φαμπρ και πάλι από τον Αριστείδη Μπαλτά), ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος και η Κατερίνα Ευαγγελάτου, ακολούθησαν την ίδια νοοτροπία οργάνωσης· αναζωογονώντας την με μικρές ενέσεις που άπτονται της προσωπικής τους αισθητικής ή της παρακολούθησης νέων ρευμάτων.

Σε κάποιο θεατρικό φουαγιέ, σε ένα από τα πρόσφατα ταξίδια του στην Ελλάδα – καθώς ζει μόνιμα στη Γαλλία – ο Γιώργος Λούκος ρωτήθηκε γιατί σπανίζουν οι επισκέψεις του στην πόλη. «Μα, γιατί να έρθω;» απάντησε, κουβαλώντας φανερά ακόμα την πικρία των γεγονότων του 2015.

Οι μικροπολιτικές, τα μικροσυμφέροντα, οι παραγοντίσκοι, οι κόλακες, οι προσκολληθέντες, οι πολιτικοί που ενδίδουν απροκάλυπτα σε όλα τα παραπάνω ελληνικά φαινόμενα δεν έχουν αλλάξει, οκτώ χρόνια μετά, ούτε εντός του ελληνικού πολιτιστικού τοπίου, ούτε και πουθενά αλλού. Κατατρώνε σαν σκόρος και καθηλώνουν το σύστημα παραγωγής σε κάθε πτυχή του. Για εκείνους κι εκείνες που θα επιχειρήσουν να αποστασιοποιηθούν από αυτό το μοντέλο, τους περιμένει είτε η απόσυρση ιδία θέληση, είτε η εξόντωση. Μέχρι προχθές, ο Γιώργος Λούκος ανήκε στην δεύτερη κατηγορία. Καμιά φορά, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις στον κανόνα. Έστω και αργά.