“Ο έρωτας είναι ένα χρέος προς τη φύση που σ’ έπλασε”: Σαν σήμερα γεννιέται ο Μ. Καραγάτσης

Σαν σήμερα, στις 23 Ιουνίου, γεννήθηκε ο Δημήτρης Ροδόπουλος, ή όπως έμεινε στην ιστορία Μ. Καραγάτσης. Πρόκειται για έναν από τους πιο δημοφιλείς Έλληνες συγγραφείς, ενώ ήταν και ένας εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων της “γενιάς του ’30” στην οποία ανήκε.

Γεννήθηκε στην Αθήνα, σε ένα γωνιακό σπίτι των οδών Ακαδημίας και Θεμιστοκλέους από την Ανθή Μουλούλη και τον Γεώργιο Ροδόπουλο, δικηγόρο και πολιτικό. Όπως έγραφε και ο ίδιος με τον συνηθισμένο καυστικό του λόγο: «Γεννήθηκα στην Αθήνα σε ένα από τα τέσσερα γωνιακά σπίτια των οδών Ακαδημίας και Θεμιστοκλέους. Δεν σας λέω όμως σε ποιο. Και το κάνω επίτηδες αυτό, για να μπλέξω άγρια -σε αυτό το αθηναϊκό σταυροδρόμι- τους διαφόρους ‘αρμοδίους’, όταν έρθει η στιγμή να εντοιχισθεί η αναμνηστική πλάκα.»

Όσο για το ψευδώνυμο «Μ. Καραγάτσης»; Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τη σημασία του, καθώς ο ίδιος ο συγγραφέας δεν επιβεβαίωσε ποτέ δημόσια καμία από τις σημασίες που κατά καιρούς του προσέδιδαν. Πάντως το «Καραγάτσης» λέγεται ότι προήλθε από το δέντρο καραγάτσι στο εξοχικό της οικογένειάς του στη Ραψάνη της Θεσσαλίας, όπου περνούσε τα περισσότερα καλοκαίρια του τα εφηβικά του χρόνια. Κάτω από ένα καραγάτσι στον περίβολο της εκκλησίας του χωριού του περνούσε τον χρόνο του διαβάζοντας. Το «Μ.» από την άλλη μάλλον προήλθε από το ρώσικο όνομα «Μίτια», που στα ρώσικα σημαίνει Δημήτρης –που ήταν και το πραγματικό του όνομα. Έτσι τον αποκαλούσαν οι συμφοιτητές του, λόγω της αγάπης που έτρεφε για τα έργα του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι.

Ανδρέας Εμπειρίκος, Νίκη Καραγάτση, Μ. Καραγάτσης στη Γαλλία, 1952 (Αρχείο Μαρίνας Καραγάτση, φωτογραφία Βιβίκα Εμπειρίκου)

Ο Μ. Καραγάτσης στη ζωή του ήταν ένας εκρηκτικός χαρακτήρας, αμείλικτα ειλικρινής με τον εαυτό του και τους άλλους, αυθόρμητος και καυστικός. Όπως έγραψε στο βιβλίο του «Κοτζαμπάση του Καστρόπυργου», από την τριλογία Ο κόσμος που πεθαίνει: “Οι άνθρωποι με τους συνεπείς κι ακλόνητους χαραχτήρες γεννούν την εχτίμηση των ολίγων και τη συμπάθεια κανενός.”

Έτσι και ο ίδιος συνεπής και ακλόνητος πράγματι προκαλούσε την αντιπάθεια πολλών –χαρακτηριστικό παράδειγμα η διαμάχη του με τον σπουδαίο ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Όλοι όμως τον εκτιμούσαν για το αδιαμφισβήτητο ταλέντο του και το έργο του, που μνημονεύεται μέχρι και σήμερα, παρ’ όλο που ο ίδιος ειρωνικά έλεγε: «Δεν επείραξα ποτέ συνάδελφο κι είμαι συμπαθητικότατος στους λογοτεχνικούς κύκλους. Αυτό θ’ αποδειχθεί στην κηδεία μου, όπου θα ‘ρθει κόσμος και κοσμάκης, να πεισθεί ιδίοις όμμασι ότι πέθανα, ότι θάφτηκα, ότι πήγα στο διάολο. Και θα φύγει απ’ το νεκροταφείο, ο κόσμος κι ο κοσμάκης, βγάζοντας στεναγμούς ανακούφισης.»

Και όσο για τον έρωτα; Ο Μ. Καραγάτσης έγραψε όπως κάνεις άλλος συγγραφέας της γενιάς του γι’ αυτόν. Ήταν ίσως ο πρώτος που περιέγραψε με τόση ειλικρίνεια και ρεαλισμό τον ολοκληρωτικό έρωτα, χωρίς να λησμονεί ούτε το συναισθηματικό, αλλά ούτε και το σαρκικό του μέρος. Μάλιστα, πολλοί σύγχρονοι του τον έκριναν για τις περιγραφές του, που για την εποχή ήταν πράγματι σοκαριστικές. Εκείνος, όμως, δεν υποχωρούσε και δεν έπαψε να εκφράζεται και να γράφει ό,τι και όπως επιθυμούσε.

Όπως είχε γράψει και στον Κίτρινο Φάκελο: «Ο έρωτας είναι ένα χρέος προς τη φύση που σ’ έπλασε. Προς τον εαυτό σου, που βρήκε τη δικαίωσή του. Προς τον άνθρωπο που αγαπάς, που σου ’δωσε και του ’δωσες γεύση ζωής.»