Η Εύα Οικονόμου-Βαμβακά θέλει να δημιουργήσει στην Καβάλα μια σχολή συγγραφής έργων

Η Καβάλα ήταν μια ανάμνηση για εκείνη, όταν αποφάσισε να θέσει υποψηφιότητα για την καλλιτεχνική διεύθυνση του ΔΗΠΕΘΕ της πόλης και του Φεστιβάλ Φιλίππων. Δεν το είχε σχεδιάσει, γι’ αυτό και δεν κοινοποίησε την πρόθεση της σε κανέναν – ούτε καν στους γονείς της που ζουν στην Καβάλα. Κατέθεσε απλώς τα χαρτιά της και μάλιστα ενώ βρισκόταν σε ένα residency στη Γαλλία. Αίφνης, τον περασμένο Οκτώβριο ενημερώθηκε πως ο φάκελος της προκρινόταν και τον Δεκέμβριο του ’22 θα έπιανε δουλειά.

Η Εύα Οικονόμου-Βαμβακά ήταν η μόνη γυναίκα υποψήφια για την θέση (παρόλα αυτά δεν ψηφίστηκε από τις γυναίκες της επιτροπής). Επίσης, δεν πτοήθηκε ούτε όταν την χαρακτήρισαν «κοριτσάκι» – λόγω ηλικίας. Σημασία έχει πως το πρώτο Φεστιβάλ Φιλίππων υπό την διεύθυνση της ‘τρέχει’ εδώ και μερικές ημέρες (και θα διαρκέσει έως τις 10 Σεπτεμβρίου).

«Τους τελευταίους έξι μήνες είμαι πάνω στη… μηχανή και τρέχω, και ομολογώ πως δεν είμαι καθόλου νηφάλια. Παρέλαβα τον οργανισμό από καλά χέρια (σ.σ. τον Θοδωρή Γκόνη) αλλά ήταν ακέφαλος από τον περασμένο Μάιο. Συνεπώς, έπρεπε ν’ αρχίσω να δρομολογώ τα πάντα παράλληλα, τόσο το ΔΗΠΕΘΕ όσο και το Φεστιβάλ Φιλίππων. Ήταν μια αποστολή καμικάζι. Η πρώτη ερώτηση που έθεσα στον εαυτό μου είναι ‘τι ιστορία θέλω να πω’» εξηγεί.

Οι «Αφανείς ήρωες», η θεματική που επέλεξε γι’ αυτό το καλοκαίρι είναι η πρώτη ιστορία που θέλησε να πει. «Συνήθως μιλάμε για τα πλήθη αλλά αγνοούμε την ταυτότητα του ενός. Εδώ, λοιπόν, κάνουμε focus στην πραγματικότητα της μονάδας: Ενός νοσηλευτή, ενός εργαζόμενου σε καλοκαιρινή σεζόν, ενός εφήβου. Κοιτάζουμε εκεί που δομούνται οι ατομικότητες, γιατί νομίζω πως το οφείλουμε στους αφανείς ήρωες, στα πρόσωπα που συνοδεύουν τις δραματουργίες από την αρχαία γραμματεία».

Η Εύα Οικονόμου-Βαμβακά είχε αποφασίσει από την αρχή πως η εκδοχή του Φεστιβάλ Φιλίππων ως «μια ακόμα καλή πιάτσα» για περιοδεύουσες παραγωγές δεν ολοκλήρωνε το όραμα της για το θεσμό. Αποφάσισε, λοιπόν, να συνεχίσει και η ίδια (όπως και ο Θοδωρής Γκόνης) με αναθέσεις, «δίνοντας έδαφος σε νέους δημιουργούς». Η ομορφιά της πόλης και η διαθεσιμότητα μιας ποικιλίας μη θεατρικών χώρων θεώρησε πως είναι «ένας καλός λόγος που σε εμπνέει να συνομιλήσεις μαζί της». Κι έτσι, καθώς δεν προλάβαινε να οργανώσει ανοιχτό κάλεσμα σε καλλιτέχνες, άρχισε να σκέφτεται ανάποδα: Ποιοι καλλιτέχνες θα μπορούσαν να ενταχθούν στην πόλη.

Παράλληλα ξεκινούσε ρεπεράζ στην Καβάλα. «Στραφήκαμε στη δημιουργία πρωτότυπων κειμένων στο πλαίσιο site specific παραστάσεων, γιατί πιστεύω πως ο χώρος είναι δομικό στοιχείο μιας παράστασης» λέει. Κατά συνέπεια, μαζί με τις μεγάλες παραγωγές που θα σταθμεύσουν στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων, το Φεστιβάλ θα παρουσιάσει και επτά μικρότερης κλίμακας παραστάσεις, παίρνοντας το ρίσκο να αναθέσει σκηνοθεσίες σε νέους, συχνά άγνωστους καλλιτέχνες: Μεταξύ άλλων οι Κική Κέρζελη, ο Κωνσταντίνος Παπαχαράλαμπος, Άρης Νινίκας, Ειρήνη Λαμπρινοπούλου, Μιχάλης Πητίδης. «Ό,τι έχει ψυχή, μπορεί να κάνει γκελ» λέει και δεν κρύβει την μικρή της φιλοδοξία αυτά τα έργα να έχουν και πορεία μετά και έξω από την Καβάλα.

Το αρχαίο θέατρο Φιλίππων από ψηλά.

Βέβαια, δεν είναι η μοναδική φιλοδοξία της. Η φύση των καθηκόντων της είναι διπλή αφού το ΔΗΠΕΘΕ είναι ένας οργανισμός ενεργός καθόλη τη διάρκεια του χρόνου. Ο περασμένος χειμώνας την βρήκε να εξασφαλίζει μετακλήσεις που είχαν καλή υποδοχή στην Αθήνα – το «Συνεργό», τις «Λευκές νύχτες» και τις «Λουόμενες» – κάτι το οποίο επαληθεύτηκε πανηγυρικά και στην Καβάλα.  «Σκέφτηκα με κέντρο την πόλη και με κριτήριο πως δεν θα καλούσα μια παράσταση την οποία δεν πλήρωνα για να παρακολουθήσω».

Η, αναπάντεχα, καλή πορεία των μετακλήσεων της επέτρεψε να οργανώσει και την πρώτη δική της χειμερινή παραγωγή, το «Love, Love, Love» του Μάικλ Μπάρλετ σε σκηνοθεσία Λητώς Τριανταφυλλίδη. Και αυτή η επιλογή δικαιώθηκε. Ο επόμενος χειμώνας – αφού αντιμετώπισε τον προηγούμενο ως «δικαίωμα δοκιμής» – αναμένεται να έχει πλήρες πρόγραμμα παραγωγών για το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας: Μια πρεμιέρα το Δεκέμβριο, μια το Μάρτιο και στο ενδιάμεσο μια ενδιαφέρουσα φιλοξενία. Η θεματική του θα αφορά στη μεταμόρφωση.

Εύα Οικονόμου – Βαμβακά: Για την ώρα κάνω ό,τι χρειάζεται το σύνολο. Κάθομαι στον πάγκο και καλύπτω ανάγκες όπου προκύπτουν. Εξάλλου, αντιμετωπίζω το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας και το Φεστιβάλ Φιλίππων ως ένα μεγάλο έργο

Πέρα από τις ανάγκες προγραμματισμού, η Εύα Οικονόμου-Βαμβακά οραματίζεται ένα ΔΗΠΕΘΕ με εκπαιδευτικό ρόλο, με ενεργές καλλιτεχνικές κοινότητες αλλά και με παραγωγή νέων κειμένων. Ήδη ο περασμένος χειμώνας την βρήκε να ιδρύει ένα εφηβικό εργαστήρι γιατί «τα παιδιά είναι ευαίσθητα και ευάλωτα, φοβούνται για το μέλλον και αισθάνομαι πως χρειάζονται χαραμάδες για να εκφραστούν».

Το εργαστήρι αυτό με συμμετοχές 14 εφήβων, 13-17 ετών, λειτούργησε ως «μια άσκηση για τα παιδιά πριν βγουν στον στίβο της εργασίας» και κατέληξε σε μια παράσταση «όπου όλοι ήταν ελεύθεροι να μιλήσουν σαν να ζούσαν την τελευταία ημέρα του κόσμου». «Όταν ξεκινήσαμε αυτά τα παιδιά δεν είχαν καμία σχέση τους, ήταν σχεδόν απρόσιτα και τώρα λειτουργούν σαν οικογένεια. Οπότε, σίγουρα θα συνεχίσουμε τη δουλειά με τους εφήβους, προσκαλώντας κι άλλα παιδιά στο εργαστήρι μας. Ακόμα και τώρα να φύγω από το ΔΗΠΕΘΕ, θα είμαι ευτυχισμένη για το αποτύπωμα που έχει χαραχτεί σε αυτά τα παιδιά, τα οποία θεωρώ δασκάλους μου» λέει με συγκίνηση.

Ωστόσο, καθώς στην πραγματικότητα δεν προτίθεται να φύγει, η νέα καλλιτεχνική διευθύντρια του οργανισμού σχεδιάζει να αξιοποιήσει την πληθώρα ερασιτεχνικών ομάδων θεάτρου της πόλης και να δημιουργήσει μια σταθερή σχέση μαζί τους, καταρχάς μέσα από τη σεμιναριακή διαδικασία.

Επίσης, στο πλαίσιο των παραγωγών του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, η Βαμβακά εκτιμά πως η πόλη έχει ανάγκη το δικό της σύνολο ηθοποιών, ένα ανσάμπλ. Αν όμως, κάτι ορίζει το όραμα της για την θεατρική φυσιογνωμία της Καβάλας είναι η συγγραφή πρωτότυπων κειμένων – από το έλλειμα των οποίων, ομολογουμένως, πάσχει η ελληνική σκηνή.

Συγγραφέας θεατρικών έργων και η ίδια, ονειρεύεται η Καβάλα «να λειτουργήσει ως έδρα μιας σχολής συγγραφής θεατρικού έργου, πόσο μάλλον όταν η πόλη έχει παράδοση ως γενέτειρα πεζογράφων. Τα τελευταία χρόνια συμμετείχα σε Residencies συγγραφής στη Νότια Ευρώπη και στη Λατινική Αμερική, κάτι το οποίο δεν έχει γίνει συστηματικά στην Ελλάδα. Φανταστείτε, λοιπόν, να καλούμε συγγραφείς να διδάσκουν στην Καβάλα ή να συνδυάζουμε τα μαθήματα και με την διαδικτυακή δυνατότητα».

Ασφαλώς όλοι αυτοί οι στόχοι εξαρτώνται και από τις οικονομικές δυνατότητες του ΔΗΠΕΘΕ. Για πρώτη φορά, ο οργανισμός απορρόφησε και χρήματα από την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ενώ επιχορηγείται από το Δήμο Καβάλας και το Υπουργείο Πολιτισμού. Ωστόσο, επειδή τα χρήματα αυτά είναι περιορισμένα – όπως η ίδια τονίζει ένα περιφερειακό θέατρο στη Γερμανία διαθέτει τον δεκαπλάσιο προϋπολογισμό από ένα ελληνικό ΔΗΠΕΘΕ – προσπαθεί να απορροφήσει χρήματα και από Ευρωπαϊκά Προγράμματα.

“Δουλεύω για τα πράγματα που θέλω να λειτουργούν σωστά και μετά από μένα· όταν θα φύγω από το θεσμό”, τονίζει. @Ηλίας Κοτσιρέας

Η Εύα Οικονόμου-Βαμβακά έχει μπει για τα καλά στα διοικητικά καθήκοντα, αφήνοντας, όπως είναι αναμενόμενο, το δημιουργικό κομμάτι πίσω. Ηθοποιός (παιδί του Θεάτρου Τέχνης) με μια στροφή τα τελευταία χρόνια προς την συγγραφή και τη σκηνοθεσία (το 2018 σκηνοθέτησε για πρώτη φορά) ομολογεί πως της λείπει το δημιουργικό κομμάτι. «Για την ώρα κάνω ό,τι χρειάζεται το σύνολο. Κάθομαι στον πάγκο και καλύπτω ανάγκες όπου προκύπτουν. Εξάλλου, αντιμετωπίζω το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας και το Φεστιβάλ Φιλίππων ως ένα μεγάλο έργο».

Δηλώνει τυχερή που βρήκε διαθέσιμο προσωπικό να συστήσει μια νέα ομάδα και φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα ευέλικτο σύστημα εργασίας και συνεργασίας αφού η ίδια αισθάνεται περαστική από το ΔΗΠΕΘΕ. Παρότι γεννήθηκε στην Καβάλα, παρότι η οικογένεια της ζει ακόμα εκεί. Στα 18 της χρόνια θ’ άφηνε την πόλη για σπουδές για να επιστρέψει μισή ζωή αργότερα. Αλλά επέστρεψε «χωρίς ατζέντα», όπως τονίζει. «Προς το παρόν, κινούμαι με άξονα τριετίας και δουλεύω για τα πράγματα που θέλω να λειτουργούν σωστά και μετά από μένα· όταν θα φύγω από το θεσμό».