29ο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας: Χορεύοντας με σταθερά βήματα

Στην Καλαμάτα, ο (καύσωνας) Κλέων διατρέχει σε μορφή σταγόνας την ράχη σου και γαργαλάει με θερμότητα τα γυμνά πέλματα σου, καθώς στέκεσαι στην Κεντρική Πλατεία της πόλης· εκεί όπου έχει στηθεί η σκηνή για τον θεσμοθετημένο «Χορό στην πόλη» του 29ου Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Οι πλάκες της πλατείας Βασιλέως Γεωργίου αντανακλούν τους 45 (και βάλε) βαθμούς του μεσημεριού και το αχνό αεράκι που πασχίζει να φυσήξει δεν κάνει την διαφορά.

Κι όμως. Εκατοντάδες Καλαματιανοί και επισκέπτες έχουν γεμίσει τις παραταγμένες καρέκλες κι άλλοι τόσοι στέκονται γύρω, πίσω και πλάι από αυτούς μαγνητισμένοι από τα πέντε κορίτσια (τις χορεύτριες Γαβριέλα Αντωνοπούλου, Εύη Οικονόμου, Άρτεμις Σταμούλη, Στεφανία Σωτηροπούλου και Μαργαρίτα Τοντισάκη) που, με outfit cheerleader και μαλλιά σε rasta style, χορεύουν το «Μπολερό». Η κυρία – με την ευεργετική βεντάλια στα χέρια – που παρακολουθεί την παράσταση δίπλα σου ζητά να επαληθεύσει αν αυτή η χορογραφία του Αντώνη Φωνιαδάκη «που είναι πολύ αξιόλογος και έχει θητεύσει στη Λυρική». Κι εκεί συνειδητοποιείς ότι το κοινό της Καλαμάτας έχει ωριμάσει στη σχέση του με το χορό· κάθε χρόνο και περισσότερο.

Η εκπληκτική εμφάνιση των χορευτριών του “Μπολερό” με την υπογραφή του Αντώνη Φωνιαδάκη. @Albert Vidal

Η χορογραφία Φωνιαδάκη είναι, όντως, ένα μικρό αριστούργημα. Οι πέντε περφόρμερς, τοποθετημένες πάνω σε ατομικά τραμπολίνο παραδίδουν μαθήματα για το πως το κλασικό εμπλέκεται δημιουργικά με το σύγχρονο, για το πως το κλασικό θέμα του Μορίς Ραβέλ οπτικοποιείται από μια γυναικεία ομάδα που θα μπορούσε να πρωταγωνιστεί σε pop clip, για το πως τα μοτίβα του μπαλέτου συγχωνεύονται από το street style, για το πως ο χορός είναι υπέρβαση ακόμα και σε συνθήκες εξαντλητικής ζέστης.

Και κυρίως για το πως μια ιδέα που σφύζει από ζωή και φρεσκάδα μπορεί να κερδίσει ένα λιγότερο εξοικειωμένο κοινό που έχει έρθει στην πλατεία για τις δωρεάν παραστάσεις ή απλώς κοντοστέκεται την ώρα της παράστασης λίγο πριν την έξοδο του Σαββάτου. Σε όποια κατηγορία κι αν ανήκουν, επευφημούν και χειροκροτούν με ζέση, δημιουργώντας αυτή την πολυσυλλεκτική κοινότητα του δημόσιου χώρου που ανοίγεται στην τέχνη του χορού.

Δανάη και Διονύσιος στο ποιητικό ντουέτο “Farisa” στην Κεντρική Πλατεία της Καλαμάτας.

Στην πλατεία, είχε προηγηθεί το, εξίσου, ενδιαφέρον ντουέτο της Δανάης και του Διονύσιου, το «Farisa»: Μια χορογραφία με αυξημένη συναισθηματική ένταση για δύο σώματα που αδυνατούν να επιτρέψουν το ένα να υπάρξει χωρίς το άλλο. Τους παρακολουθούμε από τον επώδυνο χωρισμό τους μέχρι το ξανασμίξιμο και την ζωϊκή τους ένωση: Μια αμαζόνα που καβαλά αγέρωχη στο άτι της ή σχηματίζει ένα νέο σώμα, έναν  Κένταυρο από δύο υπάρξεις. Είναι το σημείο δηλαδή, που η «Farisa» παύει να είναι μια ερωτική αλληλουχία μεταξύ ανθρώπινων σωμάτων και σηματοδοτεί μια γαλήνια αποδοχή της ζωϊκής φύσης ως ισότιμη με αυτή του ανθρώπου.

Η πλατεία αναδείχθηκε στο πιο ζωηρό και αλληλεπιδραστικό κομμάτι για το πρώτο Σαββατοκύριακο της διοργάνωσης, αφού οι παραστάσεις του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας δοκίμασαν μια μεγαλύτερη εσωτερικότητα, τόσο κατά την, μεγάλης κλίμακας, μετάκληση του Tao Dance Theater από την Κίνα όσο και κατά το σόλο του Γάλλου Nicolas Fayol – ενός από τους σπουδαιότερους χορευτές της Ευρώπης αυτή τη στιγμή – χορογραφημένο από τον πολυμήχανο Christian Rizzo.

Πλάνο από το εντυπωσιακά μινιμαλιστικό “11” από το κινεζικό σχήμα Tao Dance Theater.

Η πρεμιέρα του Φεστιβάλ την περασμένη Παρασκευή στην κατάμεστη κεντρική σκηνή ήρθε με το «11», το εντυπωσιακά μινιμαλιστικό δημιούργημα του Κινέζου Tao Ye, την ενδέκατη χορογραφία του – που, όπως και οι υπόλοιπες, τιτλοφορούνται με αριθμούς, κρατώντας αποστάσεις από το συναίσθημα, την αφηγηματικότητα, ακόμα και τη στοιχειώδη δραματουργία. Ένα σύνολο 11 χορευτών – γυναίκες και άνδρες που δύσκολα ξεχώριζαν χάρη στα ομοιόμορφα μοναστηριακά τους κουρέματα – μπήκαν για μια ώρα σε μια βαθιά τελετουργική σύνδεση με το σώμα. Αντλώντας μοτίβα από πολεμικές ασκήσεις και στοιχεία της κινεζικής παράδοσης, με την τυπική οδηγία του Ye να ενεργοποιούν το πάνω μέρος του σώματος ενώ οι κινήσεις τους από τη μέση και κάτω να είναι αυστηρά χορογραφημένες και εκτελεσμένες, περνούσαν διαδοχικά στα 11 σύντομα χορογραφημένα επεισόδια της παράστασης.

Μια ιδιαίτερα συνεκτική ομάδα που έφερε στην Καλαμάτα μια εμπειρία για το χορό πολύ απομακρυσμένη από τα ευρωπαϊκά και γενικότερα δυτικά ήθη, ζωντανεύοντας (με όρους συντήρησης – τουλάχιστον για τα δικά μας μάτια) έναν άλλο πολιτισμό. Η΄ καλύτερα έναν ολότελα διαφορετικό κόσμο. Κάτω από τις ζώνες λευκού, ψυχρού φωτός (υπό των σχεδιασμό των Tao Ye και Ma Yue) που επίσης δημιουργούσαν σύνορα – όρια κίνησης, οι χορευτές αναπτύσσονταν είτε γραμμικά, είτε γίνονταν σιωπηλοί θεατές ενός περφόρμερ του συνόλου, αλλά σπάνια ενισχύονταν από την δωρική σύνθεση ηλεκτρονικής μουσικής του Xiao He, στερώντας από το θέαμα κορυφώσεις. Αλλά, βεβαίως, γι’ αυτή την εξωφρενική λιτότητα είναι παγκοσμίως γνωστός ο Tao Ye.

Σκηνή από το “En son lieu”, το σόλο του Nicolas Fayol σε χορογραφία του Christian Rizzo.

Μια ημέρα μετά, το απόγευμα του Σαββάτου, ο Γάλλος break dancer Fayol ένωνε ξανά τις δυνάμεις του με τον – χορογράφο, εικαστικό, μουσικό επιμελητή – Rizzo. Αυτή τη φορά μας παρέδωσαν το «En son lieu», ένα έργο που θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε ως «αντ’ αυτού» – καθώς η χορογραφία ήταν σχεδιασμένη για εξωτερικούς χώρους, σε επαφή με εξωτερικά αντικείμενα και ερεθίσματα ενώ στην φεστιβαλική εκδοχή του ξαναμπήκε σε συνθήκες στούντιο, στο Black Box του Μεγάρου Χορού Καλαμάτας. Με τις υπομνήσεις του χορού δρόμου να παραμένουν ενεργές και στο εσωτερικό περιβάλλον, το «En son lieu» μοιάζει με μια μοναχική επίκληση σε αυτό που λείπει. Αν και χωρίς πολλές εξάρσεις, η ρευστότητα και η μαλακότητα του σώματος του Fayol από το break dance και το hip hop μέχρι την πιο οργανωμένη χορογραφία, τον φέρνουν σταθερά σε επαφή με το έδαφος, τη γη, το «χώμα» δίνοντας την εντύπωση ότι αυτό που λείπει δεν είναι παρά η ανάγκη επιστροφής στο σώμα. Μια φιλοσοφία που διατρέχει ολόκληρη τη φετινή διοργάνωση της Καλαμάτας, ένα χρόνο πριν κλείσει τα 30 υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Λίντας Καπετανέα.

Στο άνοιγμα του Φεστιβάλ βρέθηκε και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, υπογραμμίζοντας την εμπιστοσύνη της στο θεσμό. Βεβαίως, πλέον, θα πρέπει στους επόμενους μήνες να επανεξετάσει σοβαρά τον προϋπολογισμό του Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας – όπως και οι συνχρηματοδότες του, ο Δήμος Καλαμάτας και η Περιφέρεια Πελοποννήσου – προκειμένου να ενισχυθεί η ταυτότητα του και να μετατραπεί από οικοδεσπότης και curator παραστάσεων χορού σε παραγωγός και εμπνευστής τους.

Ηλίας Χατζηγεωργίου A Bounce 4 Men @ Πηνελόπη Γερασίμου

Το φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας συνεχίζεται έως τις 22 Ιουλίου και στο διάστημα αυτό αναμένεται να ανέβουν παραστάσεις από τον Anton Lachky, τους Out Innerspace Dance Theater & Film Society, τον Marco Da Silva Ferreira και τους Έλληνες Ηλία Χατζηωεργίου, Ιωάννα Παρασκευοπούλου (και οι δύο σε παραγωγές της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για το Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων 9) και Βάσω Γιαννακοπούλου. Στην Κεντρική Πλατεία της Καλαμάτας θα βρεθούν επίσης, η Λαμπρινή Γκόλια, η Ειρήνη Αποστολάτου, η Μαριάννα Τζούδα, απόφοιτοι της ΚΣΟΤ σε χορογραφία της Εύας Γεωργιτσοπούλου, η Sita Ostheimer Company καθώς και το δίδυμο Eliana Stragapede και Borna Babic.

Tην ίδια ώρα, το «Μπολερό» του Αντώνη Φωνιαδάκη που ενθουσίασε και η «Ασυνήθιστη ματιά» της Μαριάννας Τζούδα θα ταξιδέψει και σε άλλες πλατείες της Πελοποννήσου, στην Σπάρτη, την Τρίπολη και το Ναύπλιο.

Marco da Silva Ferreira @Jose Caldeira