Θήβα: A Global Civil War, του Παντελή Φλατσούση στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου
Μια πρωτότυπη παράσταση με αφορμή το κλασικό έργο του Αισχύλου, «Επτά επί Θήβας», με τίτλο Θήβα: A Global Civil War, παρουσιάζει ο Παντελής Φλατσούσης και η ομάδα του στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου.
Μια πρωτότυπη παράσταση με αφορμή το κλασικό έργο του Αισχύλου, «Επτά επί Θήβας», με τίτλο Θήβα: A Global Civil War, παρουσιάζει ο Παντελής Φλατσούσης και η ομάδα του στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου στις 21 και 22 Ιουλίου.
Το έργο, που γράφτηκε ειδικά για τον Κύκλο Contemporary Ancients του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, αναφέρεται στο παγκόσμιο, διαχρονικό ανθρώπινο ζήτημα του πολέμου και τις καταστροφικές του συνέπειες.
Παντελής Φλατσούσης, φωτογραφία: Karol Jarek
Αντλώντας έμπνευση από τον αδελφοκτόνο πόλεμο που παρουσιάζει ο Αισχύλος στο Επτά επί Θήβας, ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας, ο Παντελής Φλατσούσης θέτει το κεντρικό ζήτημα της παράστασής του: Αν συνέβαινε ένας Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος σήμερα δεν θα ήταν ένας παγκόσμιος εμφύλιος πόλεμος;
Μετά το Εθνικό Ντεφιλέ που παρουσίασε στο πλαίσιο του Κύκλου 1821, ο σκηνοθέτης ανιχνεύει εκ νέου τη σύνδεση σκηνής και ιστορίας με όχημα το θέατρο ντοκουμέντο, εστιάζοντας αυτή τη φορά στο φαινόμενο του εμφυλίου πολέμου.
Φέρνοντας στη σκηνή αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τον εμφύλιο στις χώρες τους στο πρόσφατο παρελθόν, η παράσταση που σχεδιάστηκε με ανάθεση ειδικά για τη Μικρή Επίδαυρο, εξερευνά την πραγματικότητα του εμφυλίου πολέμου μέσα από το αποτύπωμά του στο πιο ευαίσθητο, ίσως, σημείο: την ατομική μνήμη εκεί που ατομικές και συλλογικές ταυτότητες αλληλεπιδρούν σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορούν να ιδωθούν ως «γεωπολιτικές ταυτότητες».
Φωτογραφία: Karol Jarek
Στο Επτά επί Θήβας του Αισχύλου ένας αδελφός εκστρατεύει κατά του αδελφού του και της πόλης του στο τέλος και οι δύο πεθαίνουν, ο ένας από το χέρι του άλλου. Ο πόλεμος δεν είναι ακριβώς εμφύλιος, είναι όμως σίγουρα αδελφοκτόνος. Στη σημερινή ιστορική συγκυρία, όπου τοπικό και παγκόσμιο συναντιούνται, η δυσοίωνη προοπτική ενός Γ’ παγκοσμίου πολέμου θα έμοιαζε άραγε με παγκόσμιο εμφύλιο;
«Τα βασικά κίνητρα σε σχέση με τους Επτά επί Θήβας ήταν δύο: η ιστορία ενός πολέμου, όχι εμφυλίου αλλά αδελφοκτόνου μεταξύ του Ετεοκλή και του Πολυνείκη αλλά και ο χορός του: ο χορός των αμάχων γυναικών. Αυτοί οι δυο άξονες αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά του τελείως καινούριου δικού μας κειμένου, που κρατάει ένα 10% περίπου από το κείμενο τους Επτά επί Θήβας και βασίζεται σε προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν ή που τους κληροδοτήθηκε η μνήμη πολεμικών συγκρούσεων με χαρακτηριστικά εμφυλίων πολέμων» λέει ο Παντελής Φλατσούσης..
Ποιες διεργασίες της μνήμης τίθενται σε λειτουργία σε περιπτώσεις που ολόκληρες κοινωνίες έρχονται αντιμέτωπες με τα τεράστια συλλογικά αλλά και τα ανεπούλωτα ατομικά τραύματα των εμφυλίων πολέμων; Μπορούμε να τις αφηγηθούμε σκηνικά με αφετηρία τον αρχαίο μύθο για να δημιουργήσουμε μια νέα οικουμενική αφήγηση;
«Αν και δεν θα μπορούσα να δώσω μια συνταγή για το πώς μεταφέρεται ένα αρχαίο κείμενο στη σύγχρονη πραγματικότητα, θα μπορούσα να μιλήσω σχετικά με τη διαδικασία μας. Βασιστήκαμε, λοιπόν, σε αυτό το υλικό και πάντα πάνω στις θεματικές που είχαμε αναγνώσει στο έργο του Αισχύλου, διαμορφώσαμε ένα τελείως διαφορετικό κείμενο. Το κείμενο του Αισχύλου λειτούργησε ως ραχοκοκαλιά, ως ηπηγή μέσα από την οποία τραβήξαμε τις θεματικές μας, αλλά ταυτόχρονα μας επέτρεπε να «τρυπήσουμε» τον ιστορικό χρόνο, να γίνουμε διαχρονικοί, να ανοίξουμε το βλέμμα μας – γιατί το άνοιγμα βλέμματος είναι ένα δώρο που σου παρέχουν αυτά τα κείμενα – στις επάλληλες επιστρώσεις του ιστορικού χρόνου. Επίσης είναι και ένας καθρέφτης για εμάς, όπως και για όσες και όσους σε όλες τις εποχές ασχολούνται με έργα που ορίζονται ως κλασικά. Γιατί το βλέμμα στο κλασικό είναι αυτό που ορίζει το σύγχρονο, άρα και μιλάει για το τι πραγματικά είναι, πώς πραγματικά βλέπουμε την εποχή μας και εμάς στον κόσμο» τονίζει ο Παντελής Φλατσούσης.
Φωτογραφία: Karol Jarek
Ο πόλεμος είναι συνυφασμένος με την ανθρώπινη ιστορία, τόσο που απασχολεί τις κοινωνίες διαχρονικά αλλά και χαράζει νέες γραμμές στις ζωές των ανθρώπων. Η παράσταση Θήβα: A Global Civil War αναφέρεται στο παγκόσμιο αυτό ζήτημα με μια πρωτότυπη θεατρική γλώσσα.
«Είναι παράδοξο αλλά αν και φαινομενικά δεν αρέσει σε κανέναν, ο πόλεμος φαίνεται να είναι αυτός που παράγει τις μεγάλες ιστορικές αλλαγές. Και υπάρχουν πολλά ερωτήματα: Γιατί προχωράει μόνο με πολέμους η ιστορία; Υπάρχει κάποιος πόλεμος άραγε που αξίζει να τον πολεμήσεις, που αξίζει να συμμετέχεις σ’ αυτόν; Ποιοι πόλεμοι είναι δίκαιοι; Γιατί το ερώτημα της δικαιοσύνης, εξόχως πολιτικό, που υπάρχει και στο κείμενο του Αισχύλου και σε ολόκληρο το μύθο των Λαβδακιδών, είναι ένα ερώτημα που πάει μαζί με την πραγματικότητα των πολέμων. Θα έλεγα το βασικό ερώτημά μας ζώντας σε τοσο ρευστές εποχές, όπως η σημερινή, με οικονομικές, ενεργειακές και κλιματικές κρίσεις να κρέμονται πάνω από τις ζωές μας αλλά και νέους πολέμους στη «γειτονιά», είναι αν όντως είναι η βία η μαμή της ιστορίας. Μένει αναπάντητο αλλά κάνουμε προσπάθεια στην παράσταση να μιλήσουμε γι’ αυτό, ενώ διερωτόμαστε αν συνέβαινε ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος σήμερα δεν θα ήταν ένας παγκόσμιος εμφύλιος πόλεμος”», λέει ο Παντελής Φλατσούσης.
Στην παράσταση Θήβα: A Global Civil War πρωταγωνιστούν τέσσερις επαγγελματίες ηθοποιοί από διαφορετικές χώρες του κόσμου (Βοσνία, Ελλάδα, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Λίβανος), οι οποίοι μετατρέπονται σε αφηγητές-διαμεσολαβητές μεταξύ τοπικού και παγκόσμιου, συγκαιρινού και αιώνιου, σε μια παράσταση μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, θεάτρου και κινηματογράφου, σε διάλογο με τους Επτά επί Θήβας. Και μαζί με τους θεατές ανιχνεύουν το γιατί ο πόλεμος, παρότι μισητός απ’ όλους, εξακολουθεί να διαμορφώνει τα ανθρώπινα πεπρωμένα.
Φωτογραφία: Karol Jarek
Ο Παντελής Φλατσούσης εξηγεί: «Επέλεξα τέσσερις ηθοποιούς από διαφορετικές χώρες γιτί θεωρώ ότι κάθε πραγματικότητα σήμερα, κάθε πρόβλημα, κάθε κρίση που συμβαίνει τοπικά είναι παγκόσμια και ανάποδα. Και το παγκόσμιο έχει άμεσες τοπικές αντανακλάσεις, συχνά πολλαπλές και απρόβλεπτες. Συγκεκριμένα η πραγματικότητα των συγκρούσεων εντός πολιτικών κοινοτήτων δεν υπήρξε ποτέ ένα αποκλειστικά τοπικό χαρακτηριστικό. Αντίθετα πάντα σε τέτοιες καταστάσεις εμπλέκονται διεθνείς δρώντες. Συχνά μπορούμε να μιλάμε για παγκόσμιο πόλεμο μέσω αντιπροσώπων. Άρα και για παγκόσμιους εμφυλίους πολέμους. Και σε μεγάλο βαθμό το κείμενο της παράστασης είναι βασισμένο στα κείμενα των συντελεστών της. Στη μνήμη, προσωπική η κληροδοτημένη, των πολέμων αυτών, στα τραύματα ατομικά και συλλογικά των συγκρούσεων, που και αυτά είναι παγκόσμια εγχώρια τραύματα, ενώ ταυτόχρονα είναι ατομικά και συλλογικά. Και ταυτόχρονα έχουμε μια παράσταση όπου ακούμε έξι διαφορετικές γλώσσες, όπου άτομα από τέσσερις διαφορετικές χώρες φτιάχνουν όλα μαζί ένα κείμενο, μια παράσταση. Δεν δίνει αυτό μέσα από τα τραύματα τόσων πολέμων μια υπόσχεση οικουμενικότητας;».
