World Weather Network: Οι καλλιτέχνες αντιδρούν στην κλιματική κρίση

Η κλιματική κρίση, τα σημάδια της οποίας βιώνουμε όλο και περισσότερο έντονα όλοι και όλες στην καθημερινότητά μας, απασχολεί όχι μονάχα επιστήμονες και κυβερνήσεις (όσο τις απασχολεί αυτές…) αλλά και τον κόσμο της τέχνης. Εκατοντάδες είναι οι καλλιτέχνες και οι καλλιτέχνιδες που στο έργο τους καταθέτουν τον σχετικό προβληματισμό, θέτοντας ερωτήματα για το μέλλον της ζωής πάνω στον πλανήτη.

Σε αυτό το πλαίσιο, δημιουργήθηκε μια πρωτοποριακή συνεργασία φορέων από το πεδίο των εικαστικών τεχνών, που προέρχονται από 28 χώρες απ’ όλες τις ηπείρους, το World Weather Network, που είχε στόχο τη δημιουργία μιας παγκόσμιας ψηφιακής πλατφόρμας καλλιτεχνικής δημιουργίας σχετικά με την κλιματική κρίση, μέσα σε διάστημα ενός έτους, από το θερινό ηλιοστάσιο της 21ης Ιουνίου 2022 έως εκείνο της 21ης Ιουνίου 2023.

Κάθε συνεργαζόμενος φορέας επέλεξε μια τοποθεσία, που μετατρέπεται σε ένα «μετεωρολογικό σταθμό» απ’ όπου οι καλλιτέχνες μπορούν να εξερευνήσουν το τοπικό κλίμα. Αυτοί οι σταθμοί μπορεί να είναι συγκεκριμένα μέρη, κτίρια, περιβάλλοντα ή ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές, απ’ όπου οι καλλιτέχνες δημιουργούν νέα έργα σε ποικίλες μορφές τέχνης, τα «δελτία καιρού».

Photo Credits: Ναταλία Τσουκαλά

Από την Ελλάδα, στο World Weather Network συμμετείχε ο Πολιτιστικός Οργανισμός ΝΕΟΝ, με το πρόγραμμα 112, Climate Tone, το οποίο εκπέμπει σήμα κινδύνου για την κλιματική αλλαγή και την περιβαλλοντική κρίση από την Ελλάδα και τη Μεσόγειο. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν με νέες αναθέσεις ο μουσικός και συνθέτης Σταύρος Γασπαράτος και η φωτογράφος Ναταλία Τσουκαλά. Επιστημονικός σύμβουλος του προγράμματος είναι ο καθηγητής Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του ΑΠΘ Πρόδρομος Ζάνης, βασικός συγγραφέας του 6ου κεφαλαίου της έκθεσης της Διεθνούς Διακυβερνητικής Επιτροπής για το Κλίμα, το 2021. Την επιμελητική ομάδα του «112, Climate Tone» αποτελούν οι Φάνη Καφαντάρη, Ιωάννα Μίμη και Andrew Spyrou.

O Ηχητικός Μετεωρολογικός Σταθμός είναι ένα ψηφιακό έργο-ιστότοπος, μια ψηφιακή εφαρμογή που δέχεται δεδομένα από ένα πραγματικό μετεωρολογικό σταθμό στην Ελλάδα (Μετεωροσκοπείο ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη), τα οποία μετατρέπει με αυτοματοποιημένο τρόπο σε ήχο. Παράγεται έτσι μια ακουστική εμπειρία εμβύθισης, που αποτυπώνει ηχητικά τις μεταλλαγές των συστημάτων του καιρού. Στον ιστότοπο του Ηχητικού Μετεωρολογικού Σταθμού το κοινό μπορεί να αλληλεπιδράσει με το ηχητικό περιβάλλον απομονώνοντας επιμέρους κανάλια ήχου-δεδομένων.

Τα Ηχητικά Δελτία Καιρού είναι ένα ηχητικό έργο του Σταύρου Γασπαράτου, το οποίο χρησιμοποιεί αρχειακά και τρέχοντα κλιματικά δεδομένα από μετεωρολογικούς σταθμούς στην Ελλάδα, προκειμένου να αναπτύξει έναν συσχετισμό του ήχου με την κλιματική αλλαγή.

Ναταλία Τσουκαλά

Η Ναταλία Τσουκαλά καταγράφει τους μετασχηματισμούς του ελληνικού τοπίου από τα δίκτυα παραγωγής και διανομής ενέργειας, καθώς θεωρεί τη βιομηχανία ενέργειας ως κεντρική παράμετρο για την κλιματική αλλαγή σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τα φωτογραφικά δελτία καιρού με τίτλο «Τοπία της ενέργειας» είναι μια συνεχής φωτογραφική σειρά της Ναταλίας Τσουκαλά για το αποτύπωμα της παραγωγής και της κατανάλωσης ενέργειας στο τοπίο της Ελλάδας. Πώς παράγουμε και καταναλώνουμε ενέργεια και πώς αυτό αφήνει τα αποτυπώματά του στο τοπίο; Παρότι αυτά καταγράφονται τοπικά, ουσιαστικά ανταποκρίνονται στις δυσμενείς κλιματικές συνθήκες που διαμορφώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, ως αποτέλεσμα της ραγδαίας αύξησης των ενεργειακών αναγκών, χωρίς όμως να σημειώνεται κάποια πρόοδος στην αλλαγή του τρόπου παραγωγής.

Report 1: Τοπία της ενέργειας – Συστήματα παραγωγής ενέργειας

Report 2: Τοπία της ενέργειας – Υπερκατανάλωση

Report 3: Τοπία της ενέργειας – Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Report 4: Τοπία της Ενέργειας – Μεταφορές – μετακινήσεις

Report 5: Τοπία της ενέργειας – Φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας

Report 6: Τοπία της Ενέργειας – Βιομηχανικές μονάδες

Photo Credits: Ναταλία Τσουκαλά

H Ναταλία Τσουκαλά αποτυπώνει με τον φακό της έκτακτες καιρικές συνθήκες στην Ελλάδα σε τρέχοντα χρόνο:

Εκτακτο Δελτίο Καιρού 1: Σητεία, Οκτώβριος 2022

Το «112, Climate Tone» ανέθεσε στη Ναταλία Τσουκαλά τη δημιουργία μιας χρονοσειράς φωτογραφιών του τοπίου της Αθήνας από σταθερά σημεία, καταγράφοντας τον καιρό για έναν ολόκληρο χρόνο (Ιούνιος 2022 – Ιούνιος 2023).

Η αλλαγή στοιχείων στις φωτογραφίες από το ίδιο σημείο, μέρα τη μέρα, αποτυπώνουν χαρακτηριστικά την αλλαγή του καιρού τοπικά και αποκαλύπτουν την όψη του. Σημειώνοντας κάθε φορά την υψηλότερη θερμοκρασία της ημέρας στην πάνω δεξιά γωνία της εικόνας, παρουσιάζεται η εικόνα του καιρού στην Αθήνα, από τρία σταθερά σημεία, στο όριο εκείνο που η πόλη συναντά το αδόμητο φυσικό περιβάλλον.

Πρόκειται για σύνολο ηχογραφήσεων που εκπέμπουν ένα μήνυμα για την κλιματική κρίση με φορά από το τοπικό προς το διεθνές. Από την Ελλάδα και τη λεκάνη της Μεσογείου εκπέμπεται ένα ηχητικό σήμα κινδύνου στο παγκόσμιο οικοσύστημα. Επιστήμονες, φορείς, οργανισμοί και ομάδες αναπτύσσουν τον λόγο τους με εστίαση σε θέματα περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής.

Επεισόδιο 1 | Σήμα ενός κλιματολόγου από την Ελλάδα, του καθηγητή Πρόδρομου Ζάνη

Επεισόδιο 2 | Μεταδίδοντας δελτία καιρού στην Ελλάδα, του Σάκη Αρναούτογλου, μετεωρολόγου παρουσιαστή στο εθνικό δίκτυο τηλεόρασης

Επεισόδιο 3 | Τα αποτελέσματα μιας πανελλαδικής έρευνας γνώμης για την κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα, της δρα Φαίης Μακαντάση, διευθύντριας ερευνών της διαΝΕΟσις

Επεισόδιο 4 | Η Μεσόγειος θάλασσα, ένα θαλάσσιο οικοσύστημα σε κίνδυνο, με την Αναστασία Μήλιου ,του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», τον καθηγητή Θαλάσσιας Οικολογίας Στέλιο Κατσανεβάκη και τον συνεπιμελητή του «112, Climate Tone», Andrew Spyrou.

Επεισόδιο 5 | Το χερσαίο οικοσύστημα στην Ελλάδα, πεδίο ανθεκτικό αλλά και ευαίσθητο, με τη Sheila Darmos και τον καθηγητή Πρόδρομο Ζάνη και τον συνεπιμελητή του «112, Climate Tone», Andrew Spyrou.

Στο Επεισόδιο 6, το τελευταίο της σειράς, με τίτλο «112, climate tone», ένας χρόνος μετά, η επιμελητική ομάδα του «112, Climate Tone» Φάνης Καφαντάρης, Ιωάννα Μίμη και Andrew Spyrou συζητούν με τους καλλιτέχνες Σταύρο Γασπαράτο και Ναταλία Τσουκαλά για τη σχέση μας με την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον στην Ελλάδα, καθώς και το καλλιτεχνικό έργο που ανέπτυξαν στο πλαίσιο του προγράμματος.  Η συζήτηση αυτή αποτιμά το έργο ενός ολόκληρου χρόνου των δύο βασικών συμμετοχών στο «112, Climate Tone», τα ίδια τα έργα, όπως και την επίδραση που είχε αυτός ο χρόνος ευρύτερα στην πρακτική τους. Η σειρά Podcast «112, Climate Tone» είναι διαθέσιμη στο Spotify.

Photo Credits: Ναταλία Τσουκαλά

O καθηγητής Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Πρόδρομος Ζάνης συζητά με την Ιωάννα Μίμη, συνεπιμελήτρια του «112, Climate Tone», για τη σχέση μεταξύ της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή της Μεσογείου αναφορικά με το πρόσφατο παρελθόν και το προβλεπόμενο μέλλον.

Το «112, Climate Tone» ταξίδεψε στον κόσμο με συμμετοχές στις εκθέσεις του Art Sonje Center & (TOGETHER)(TOGETHER) στη Σεούλ και του SAHA Studio Open στην Κωνσταντινούπολη, ενώ η Ναταλία Τσουκαλά κατέλαβε με τις εικόνες της για τα «Τοπία της ενέργειας» το Instagram feed του London Review of Books για μία μέρα.