Ρούλα Πατεράκη: Μπορεί να είμαι κι ένα λάθος του θεάτρου

Τελικά, η ζέστη στο κέντρο δεν είναι τόσο αφόρητη όσο την περιμέναμε. Στη Στέγη Biblioteque, στην πλατεία Εξαρχείων, οι ανεμιστήρες δουλεύουν στο φουλ. Κάνουμε και μικρά διαλείμματα μέσα στο φιλόξενο κλιματιζόμενο βιβλιοπωλείο, εκεί που παραμένει για ώρα σιωπηλή ξεφυλλίζοντας βιβλία και διαβάζοντας τα αρχεία των οπισθόφυλλων. Μετά από λίγη ώρα, η Ρούλα Πατεράκη, διαλέγει ένα μικρό βιβλιαράκι με μπλε εξώφυλλο – ο τίτλος του οποίου είναι «Ο Μίνως Βολανάκης επιλέγει και αποδίδει αποσπάσματα από την Παλατινή Ανθολογία». Μου το κάνει δώρο και αγοράζει κι ένα ίδιο για τον εαυτό της. Το ξεφυλλίζουμε ήσυχα, καθώς πίνουμε τις πρώτες δροσερές γουλιές από ένα ποτήρι νερό με μπόλικα παγάκια. Στέκομαι στο τετράστιχο που αποδίδεται στον Γλύκωνα: «Τα πάντα ένα γέλιο, τα πάντα στάχτη, τα πάντα ένα μηδέν. Ό,τι υπάρχει απ’ το Παράλογο γεννήθηκε». Είναι γεμάτο αντιφάσεις, γέλια και μηδενισμούς, όπως και η κουβέντα με τη Ρούλα Πατεράκη.

«Όχι, Ρούλα – Αργυρώ να με λες. Αυτό είναι το όνομα μου» μου λέει. Απορώ γιατί φτάνει μετά από τόσα χρόνια να λύσει την ‘παρεξήγηση’. «Δεν ξέρω» απαντά. «Από μικρή με φώναζαν Ρούλα. Πολλά πράγματα τα επέλεξαν για μένα κι εγώ απλώς τα δέχθηκα ή δεν τα αρνήθηκα». Στο θέατρο, ας πούμε, είναι πολύ γνωστό ότι την ώθησαν οι γονείς της από την παιδική της κιόλας ηλικία, συνιστώντας ένα «παιδί – θαύμα» του ελληνικού θεάτρου, όπως συνήθιζαν να την αποκαλούν οι εφημερίδες της εποχής. Η Αργυρώ Πατεράκη – ας γίνει το θέλημα της – πάντως έχει αποτελέσει για πολλούς λόγους ένα θεατρικό φαινόμενο.

Γόνος αστικής οικογένειας της Θεσσαλονίκης, διέθεσε στο θέατρο και στην «Επιθεώρηση Δραματικής Τέχνης» (το μεγάλο πειραματικό της ντεμπούτο) ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας της. Υπήρξε από τις σπάνιες περιπτώσεις καλλιτέχνιδων της εποχής που έκανε καριέρα όχι μόνο ως ηθοποιός αλλά και ως σκηνοθέτης. Ως τέτοια καθιερώθηκε θριαμβικά κατά την κάθοδο της στην Αθήνα στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας για να ακολουθήσει μια 40χρονη πορεία «μέσα σε γέλια και στάχτες».

Αυτή τη φορά, η Πατεράκη εφορμά και πάλι από την γενέτειρα της, προσκεκλημένη του Κρατικού θεάτρου Βορείου Ελλάδος στην θερινή φεστιβαλική του παραγωγή, «Τρωάδες» σε σκηνοθεσία του Χρήστου Σουγάρη. Όσοι την είδαν στο Θέατρο Δάσους στις αρχές Ιουλίου υμνούν την ερμηνεία της ως Εκάβη – αν και, χωρίς περιστροφές, ομολογεί πως «δεν την ενδιαφέρει». Δεν την ενδιαφέρει να την τιμήσουν, να την επαινέσουν, να της δώσουν ευκαιρίες, να αναγνωριστεί το έργο της ή να την αναγνωρίζουν στο δρόμο. Κι αυτό αποδεικνύεται. Είναι άλλωστε, η πρώτη φορά που εμφανίζεται με πρωταγωνιστικό ρόλο στην Επίδαυρο.

H Ρούλα Πατεράκη για πρώτη φορά με μεγάλο ρόλο στην Επίδαυρο, υποδύεται την Εκάβη στις “Τρωάδες” του ΚΘΒΕ.

Έχω ένα κουσούρι: Νομίζω ότι πως ό,τι και να λέω το έχω ζήσει. Από την άλλη, μπορεί να είναι και μια ψευδαίσθηση. Αυτή τη στιγμή δεν έχω έναν ενιαίο εαυτό, ένα ενιαίο Εγώ για να ξέρω πως ξαναγυρίζω κάπου. Όταν ζούσα στη Θεσσαλονίκη είχα έναν εαυτό. Αυτός πάει, πέθανε, τελείωσε, καταχωνιάστηκε ή μετακόμισε. Μετά, πολλές φορές, κάποιος άλλος εαυτός μου, ξαναταξίδεψε στη Θεσσαλονίκη για καλλιτεχνικούς λόγους – αλλά πάντως όχι υπό την ιδιότητα εκείνη του εαυτού που είχε κάνει κάποτε την «Επιθεώρηση της Δραματικής Τέχνης». Έκανα πάλι τη δουλειά μου, συνήθως μέσα σε μια μετάκληση ή σε δουλειές άλλων και ξαναπήγα εκεί, όπως πάω πάντα. Όπου κι αν με πας είναι το ίδιο φιλικά και το ίδιο εχθρικά. Όλες οι πόλεις της γης και όλες οι χώρες του κόσμου μου αρέσουν· και στο τελευταίο κουτσοχώρι να πάω πατρίδα μου το θεωρώ αλλά και στοιχειωμένο τόπο. Άρα κανέναν τόπο δεν λατρεύω και κανέναν δεν μισώ. Όλοι μου δημιουργούν ένα αίσθημα περιέργειας.

Πριν από όλους εμάς, από τη Θεσσαλονίκη πέρασε ο ιδιοφυής μου δάσκαλος ο Ζήζος Χαρατσάρης – ο οποίος δεν ξέρω, κατά πόσο είναι γνωστός στο ευρύ κοινό, αφού στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν πράγματα που βουλιάζουν στα μολυβένια νερά του Θερμαϊκού. Ο Χαρατσάρης είναι ένα φάντασμα, μια σκιά που έχει κάνει πολύ σπουδαία πράγματα. Από την άλλη, δεν ξέρω πως αποτιμώνται όσα έχω κάνει εγώ καθώς είμαι σε μια φάση που, ειλικρινά, δεν με απασχολεί κανενός είδους αποτίμηση. Δεν ξέρω αν θα κρατήσει αυτή η διάθεση, αλλά τώρα εδώ είμαι. Κι έτσι δεν μπορώ να πω αν γυρνάω με περιέργεια στη Θεσσαλονίκη γιατί δεν νομίζω ότι γυρίζω· πάω γιατί μου ζήτησαν να παίξω το ρόλο της Εκάβης στις «Τρωάδες» του ΚΘΒΕ σε σκηνοθεσία Χρήστου Σουγάρη. Και προσπαθώ να κάνω το καλύτερο που μπορώ, χωρίς να έχω καμία προσδοκία. Και η Θεσσαλονίκη θα είναι για μένα το ίδιο γνωστή και το ίδιο άγνωστη.

Ο ανθρωπισμός που φέρει την υπογραφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή των εκάστοτε ελληνικών κυβερνήσεων με αφήνει παγερά αδιάφορη. Πιστεύω ότι είναι μια, νέα είδους, καλυμμένη απανθρωπιά

Έχω συνηθίσει να μην αποκόπτω τα σωματικά εργαλεία που με κάνουν ηθοποιό από τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις μου, τις αισθητικές, ηθικές και άλλες ιδεοληψίες μου. Αλλά για μένα είναι μεγάλη αγωνία – όχι μόνο για το ρόλο της Εκάβης αλλά για τον κάθε ρόλο – το πως θα διεγερθεί με έναν τρόπο μοναδικό και ανεπανάληπτο η διαδικασία του ηθοποιού. Κατά τα άλλα, δεν ξέρω ποια είναι η Εκάβη. Πιστεύω ότι είναι ένα εξαιρετικό κείμενο στα μέτρα του Ευριπίδη, σε μια μοναδική μετάφραση που με εμπνέει σε βαθμό ώστε να νιώθω το πρωτότυπο, αρκετά κοντά στο μυθικό πλαίσιο του έργου. Προσπαθώ να αναπνεύσω αυτούς τους στίχους. Συναρθρώνεται ο λόγος από την σχέση μου με το σύνολο του κειμένου και από τα επικά, λυρικά και δραματικά στοιχεία του κειμένου.

Θα σε εκπλήξω, αλλά πρόσωπο που με προβληματίζει περισσότερο σε αυτό το έργο είναι ο Ταλθύβιος· θεωρώ πως έχει την αντίφαση ενός απόλυτα σύγχρονου ανθρώπου: Είναι υποχρεωμένος να υπηρετεί κάποιους, τους οποίους δεν μισεί, είναι οι συμπατριώτες του, οι Έλληνες. Από την άλλη μεριά, έχει ένα ενστικτικό ανθρωπισμό που είναι και ο πιο άρτιος – γιατί ο ανθρωπισμός που έχει την υπογραφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή των εκάστοτε ελληνικών κυβερνήσεων με αφήνει παγερά αδιάφορη. Πιστεύω ότι είναι μια νέα είδους καλυμμένη απανθρωπιά. Υποπτεύομαι και σιχαίνομαι αυτή την ανθρωπιά κι αναρωτιέμαι γιατί την κατασκευάζουμε στις μέρες μας. Πιστεύω ότι οι αρχαιότεροι λαοί δεν την είχαν ανάγκη, οι άνθρωποι ήταν πάντα άνθρωποι – απάνθρωποι, το χειρότερο πλάσμα του πλανήτη και κτήνη με όλους και όλα. Η ιδιαιτερότητα του ανθρώπου είναι πως, λόγω της εξέλιξης, μπόρεσε να κυριαρχήσει στο ζωϊκό βασίλειο και στον πλανήτη. Η πρόοδος φυσικά δεν ήρθε για την βελτίωση του εσωτερικού χώρου του ανθρώπου, αλλά για ικανοποιήσει την απληστία και την ανάγκη για κυριαρχία. Ο ανθρωπισμός είναι η ενοχή των απάνθρωπων μετά τον Χριστιανικό πολιτισμό. Κι εγώ αυτό είμαι, σ’ αυτό το είδος ανήκω· δεν είμαι τίποτε άλλο.

“Είμαι σε μια φάση που, ειλικρινά, δεν με απασχολεί κανενός είδους αποτίμηση”, παραδέχεται.

Με εντυπωσιάζει, όπως είπα, για τον ενστικτικό ανθρωπισμό για το καθετί που σπάει σαν κλαράκι: Για ένα λουλούδι της Άνοιξης μέχρι για ένα νήπιο που το γκρεμίζουν από τα τείχη της Τροίας. Ή όταν κομίζει ειδήσεις πικρές και ακραίες. Είναι ρόλος-κλειδί, η αναπνοή του μοντέρνου που κομίζει ο Ευριπίδης, είναι μια τομή πολιτισμού. Εκεί ο Ευριπίδης δείχνει κάτι, την εξαίρεση σε σχέση με τους υπόλοιπους Έλληνες. Εκθέτει το μένος του πολέμου. Κι είναι το μένος μιας εποχής που ζούμε. Δείτε το ναυάγιο της Πύλου, πόσα νήπια χάθηκαν χωρίς κανέναν Ευριπίδη να υμνεί τα ονόματα τους. Ο Αστυάνακτας πεθαίνει με όλα τα χρυσάφια, εδώ πεθαίνουν άνθρωποι χωρίς ένα βρακί.

Δεν ξέρω ποια είμαι, δεν ξέρω καν αν είμαι ηθοποιός. Δεν μπορώ άλλο

Μην με ρωτάτε. Δεν ξέρω ποια είμαι, δεν ξέρω καν αν είμαι ηθοποιός. Δεν μπορώ άλλο. Αυτό να γράψετε.

Είμαι αλλού. Έχω υπερβεί την κούραση. Μπορεί να είμαι μέσα στο λάθος – αλλά και τι είναι λάθος; Χρειάζομαι χρήματα – αυτό νομίζω ότι θα μου προσέφερε μια κάποια λύση.

Για τη σχέση με τα χρήματα: “Χρειάζομαι χρήματα – αυτό νομίζω ότι θα μου προσέφερε μια κάποια λύση” εξηγεί.

Είμαι εργαζόμενη σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, είμαι γυναίκα και ζητάω να γκρεμιστεί το σύμπαν. Τι να ζητήσω; Να με τιμήσει κόσμος κατεβαίνοντας στην Επίδαυρο; Ας με τιμήσει λοιπόν! Δεν μ’ ενδιαφέρει.

Δεν έχω πρόχειρους τους ρόλους που θα ήθελα να έχω παίξει. Μια φορά, η Εκάβη δεν βρισκόταν στην ατζέντα του ρεπερτορίου μου· και αν δεν την έπαιζα ποτέ στην Επίδαυρο ή στα θέατρα της Κύπρου, δεν θα με πείραζε. Δεν καταλαβαίνω την χαρά της Επιδαύρου.

Μου λείπουν οι απόλυτες ευκαιρίες που μου έδιναν τα χρήματα. Πιστεύω πως όσο περισσότερα χρήματα είχα, τόσο πιο δημιουργική θα ήμουν

Μα δεν το έχω περάσει για να το ξεπεράσω. Δεν έχω επιθυμίες τέτοιου τύπου. Λεφτά θέλω.

Για να ζήσω και να ζήσω άνετα.

Ω, βέβαια. Μου λείπουν οι απόλυτες ευκαιρίες που μου έδιναν τα χρήματα. Πιστεύω πως όσο περισσότερα χρήματα θα είχα τόσο πιο δημιουργική θα ήμουν. Είναι μύθος ότι η φτώχεια και η δυσκολία σε πάει πιο κοντά στην έμπνευση και στη δημιουργία. Είναι μύθοι της Αριστεράς – σίγουρα δεν είναι της Δεξιάς! Όπως και να ’χει είναι μύθοι παρακμασμένοι, μύθοι άλλων αιώνων.

Τότε ήμουν παιδί γι’ αυτό και έχασα τόσα πολλά. Τώρα νομίζω πως θα το διαχειριζόμουν αλλιώς. Ίσως να μην έκανα καν θέατρο, θα καθόμουν μόνο να γράφω έργα. Έχω ανάγκη να γράψω, αλλά δεν έχω καιρό και μυαλό. Αν είχα καιρό, θα είχα το χρόνο ν’ ανοίξω το παράθυρο του σπιτιού μου και να θυμηθώ πως η βόμβα δεν έχει ρίξει το ηλιοβασίλεμα στα τάρταρα. Τουλάχιστον, όχι ακόμα. Βλέπεις, αναμένω και την βόμβα.

Μιλώντας για την κάθοδο στην Επίδαυρο: “Τι να ζητήσω; Να με τιμήσει κόσμος κατεβαίνοντας στην Επίδαυρο; Ας με τιμήσει λοιπόν! Δεν μ’ ενδιαφέρει”.

Μέσα στην καραντίνα έγραφα πολύ, διάβαζα πολύ. Ήταν μια ευλογημένη περίοδος, με μάντρωσαν μέσα κι έγραφα για ένα χρόνο. Μόλις άνοιξε, η πόρτα ξέχασα να γράφω.

Δεν θα σου πω γιατί έτσι κι αλλιώς θα τα σκίσω. Γιατί δεν θα τα ολοκληρώσω.

Όταν ήμουν μικρή πίστευα ότι θα φτάσω κάπου για να μπορώ να διαφυλάξω μια υστεροφημία. Τώρα πιστεύω ότι ήδη δεν είμαι κάπου. Συνέχεια ρωτάω «ποια είμαι;» και «αν είμαι;». Κι όταν απαντώ σημαίνει πως πονάω. Γιατί ο πόνος μου εξηγεί ότι «είμαι»

Τίποτα απολύτως.

Κάποτε με απασχολούσε πάρα πολύ. Όταν ήμουν μικρή πίστευα ότι θα φτάσω κάπου για να μπορώ να διαφυλάξω μια υστεροφημία. Τώρα πιστεύω ότι ήδη δεν είμαι κάπου. Συνέχεια ρωτάω «ποια είμαι;» και «αν είμαι;». Κάνω συνέχεια αυτές τις ερωτήσεις στον εαυτό μου. Κι όταν απαντώ σε αυτές τις ερωτήσεις σημαίνει πως πονάω. Γιατί ο πόνος μου εξηγεί ότι «είμαι».

Όχι, προτιμώ να αισθάνομαι διαλυμένη και ανύπαρκτη, παρά να πονάω. Θα ήταν πολύ ρομαντικό να ισχυριστώ ότι θέλω να πονώ για να θυμάμαι ποια είμαι. Γίνεται να μην πονάω και να μην θυμάμαι τίποτα; Τι να την κάνω, λοιπόν, την υστεροφημία αν έχω περάσει ως ον σε μιαν ανυπαρξία; Το μόνο που θα παρακαλώ μέσα σε αυτή την τρελή συγκυρία του νόμου των πιθανοτήτων είναι να ξαναγεννηθώ ως Αλκιβιάδης ο Αθηναίος!

Για τα κείμενα της: “Μέσα στην καραντίνα έγραφα πολύ, διάβαζα πολύ. Ήταν μια ευλογημένη περίοδος, με μάντρωσαν μέσα κι έγραφα για ένα χρόνο. Μόλις άνοιξε, η πόρτα ξέχασα να γράφω”.

Ναι, θα μείνουν πίσω κάποιοι που τους αγαπώ, αλλά δεν θα υπάρχω μέσα από κανέναν. Ο καθένας είναι ο εαυτός του. Γεννήθηκα μόνη και μόνη θα πεθάνω.

Δεν ξέρω τι είναι μοναξιά. Αυτή την στιγμή που μιλάμε – δεν ξέρω. Ρώτησε με πάλι την επόμενη φορά που θα συναντηθούμε.

Καμία ευκαιρία δεν μου δόθηκε. Ό,τι κέρδισα το κέρδισα μόνη μου – μέχρι τελευταίας ρανίδας

Μα ναι, όπως σου είπα, η ανάγκη μου για τα χρήματα: Το μοναδικό υλικό και άυλο που συνέχει τον πλανήτη. Ακόμα κι όταν φεύγει ένας πύραυλος για το διάστημα από πίσω τρέχουν δισεκατομμύρια δολάρια.

Η ευτυχία για μένα ισοδυναμεί με την ησυχία, την ηρεμία, με μια κατάσταση ευζωίας και σιωπής. Δεν καταλαβαίνω αλλιώς την έννοια της ευτυχίας, καταλαβαίνω την χαρά, τον πόνο. Οπότε με τα χρήματα θα ήμουν πιο χαρούμενη, πιο γαλήνια. Συνοψίζοντας, θέλω την ηρεμία μου.

Τι σημαίνει ευτυχία; “Η ευτυχία για μένα ισοδυναμεί με την ησυχία, την ηρεμία, με μια κατάσταση ευζωίας και σιωπής”, απαντά.

Καμία ευκαιρία δεν μου δόθηκε. Ό,τι κέρδισα το κέρδισα μόνη μου – μέχρι τελευταίας ρανίδας. Όλα. Τίποτα δεν μου δόθηκε και έτσι θεωρώ πως θα τελειώσω δημιουργικά. Δεν θεωρώ ότι μπήκα στο μηχανισμό του Εθνικού όταν ένα ευαίσθητος σκηνοθέτης, ο Γιάννης Χουβαρδάς, θυμήθηκε να με καλέσει να σκηνοθετήσω στην Επίδαυρο. Αυτή δεν ήταν ευκαιρία, ήταν η διορατικότητα του Χουβαρδά να με καλέσει. Όπου κι αν έχω βρεθεί δεν το ζήτησα, μου το πρότειναν. Και ίσως να είναι και δικό τους συμφέρον να με έχουν στην ομάδα τους. Μόνο στο Φεστιβάλ έχω κάνει αίτηση επί θητείας Ευαγγελάτου και δεν με δέχθηκαν. Στο Φεστιβάλ έχω δουλέψει μετά από πρόσκληση Λούκου και Θεωροπούλου. Με προσέγγισαν οι ίδιοι. Από τότε που ανέλαβε η Κατερίνα Ευαγγελάτου κατέθεσα με συνεργάτη μου, δύο φορές ένα αίτημα – και τις δύο απορρίφθηκε. Δεν το έχω κατανοήσει το γιατί. Κι αν βρέθηκα τελικώς στο Φεστιβάλ Επιδαύρου είναι γιατί με κάλεσε το ΚΘΒΕ.

Ναι, δεν πιστεύω ότι έχω απογοητεύσει κανέναν. Φυσικά και δεν μπορώ να τους φέρω το ταμείο, όπως αν ήμουν μια πρωταγωνίστρια της τηλεόρασης. Είμαι μια καλλιτέχνιδα που με ξέρουν κάποιοι κι αυτοί θα κινήσουν να με δουν στην Επίδαυρο – όχι όσοι πήγαν να δουν τις «‘Αγριες μέλισσες» και το «Σασμό».

Ο έρωτας είναι το μόνο πράγμα που δεν έχω στερηθεί. Γενικά, αυτό το στοιχείο, με έχει πιο δυνατή στη ζωή μου

Μα με κάλεσαν και δεν πήγα! Όποιος συμμετέχει σε μια τέτοια σειρά πρέπει να αποφασίσει ότι για δύο χρόνια θα κάνει μόνο αυτό. Με κάλεσαν, λοιπόν, κάποιοι πολύ ευγενικοί άνθρωποι και μάλιστα από δύο διαφορετικά σίριαλ – το ένα δε με πρωταγωνιστικότατο ρόλο – αλλά μου έδιναν χρονοδιαγράμματα τα οποία δεν θα μου επέτρεπαν να κάνω τίποτα στο θέατρο. Αν, πάλι, προέκυπτε κάτι στην τηλεόραση το οποίο θα μπορούσα να συνδυάσω με το θέατρο θα δεχόμουν φυσικά· και για την εμπειρία και για τα χρήματα.

Η συνεργασία της με το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου: “Στο Φεστιβάλ έχω δουλέψει μετά από πρόσκληση Λούκου και Θεωροπούλου. Με προσέγγισαν οι ίδιοι. Από τότε που ανέλαβε η Κατερίνα Ευαγγελάτου κατέθεσα με συνεργάτη μου, δύο φορές ένα αίτημα – και τις δύο απορρίφθηκε. Δεν το έχω κατανοήσει το γιατί”.

Η πικρία μπορεί να εμπεριέχει και οργή. Βλέπετε, η κατάσταση στο θέατρο μου έχει χαλάσει λίγο τον χαρακτήρα, με έχει διαφθείρει και με έχει θυμώσει. Κάθε φορά που θυμώνω, νιώθω πως είμαι κοντά στη διαφθορά κι όχι στο άφθαρτο. Και δεν με συμφέρει να χάνω την εσωτερική μου γαλήνη. Το θέατρο περισσότερο μου έχει κάνει κακό – γιατί με έχει θυμώσει. Αυτό που κυριαρχεί γενικά στη σχέση μου με την τέχνη είναι ο θυμός. Είναι πιο κόκκινο το συναίσθημα.

Ασφαλώς! Ξέρεις, ακόμα κι όταν ένας άνδρας μου παραχωρεί τη θέση του για να περάσω, το εισπράττω ως μια υποτιμητική χειρονομία.

Δύσκολα προστατεύεις ένα υπερόπλο το οποίο αποκαλείς κυρία. Η ευγένεια προς την κυρία Πατεράκη ενέχει τον ίδιο ρατσισμό, διότι οι κυρίες είναι στο απυρόβλητο αλλά και δίπλα στο τζάκι με ένα ποτήρι τσάι και παριστάνουν τις μούσες των ισχυρών ανδρών. Εγώ δεν είμαι μούσα, αισθάνομαι άφυλο τον εαυτό μου, ούτε άνδρα, ούτε γυναίκα. Ίσως είμαι ένας υπερ-άνδρας.

Όχι, δεν μπορώ να ζω μαζί με άλλους ανθρώπους πια

Αυτή ήταν μια ερωτικο-σεξουαλική κατάσταση και δεν έχει σχέσημε αυτό που θέλω να πω. Μην με παρεξηγήσετε, δεν είμαι γκέι. Απλώς δεν το μετρούσα ως γυναίκα προς άνδρα. Το μετρούσα ως πάθος, έρωτα, σεξ. Ήμουν πολύ κοντά στη φύση και στο φύλο μου. Με τον Γιάννη ήμασταν εραστές, δεν ήμασταν πνευματικοί σύντροφοι. Aς τελειώνουμε και με αυτό το μύθο. Αν αγαπήθηκα κι αν αγάπησα είναι γιατί ταίριαξα απολύτως ερωτικά μαζί του. Και αχθοφόρος να ήταν, το ίδιο θα αισθανόμουν για εκείνον.

Όχι. Δεν γινόταν.

Τέτοιος έρωτας, ναι. Αλλά μικρότερη είχα γνωρίσει και σχετιστεί με αρκετούς άνδρες.

Η Ρούλα Πατεράκη δεν πιστεύει ότι έχει απογοητεύσει κανέναν. “Φυσικά και δεν μπορώ να φέρω το κοινό στο ταμείο, όπως αν ήμουν μια πρωταγωνίστρια της τηλεόρασης. Είμαι μια καλλιτέχνιδα που με ξέρουν κάποιοι κι αυτοί θα κινήσουν να με δουν στην Επίδαυρο – όχι όσοι πήγαν να δουν τις «‘Αγριες μέλισσες» και το «Σασμό»”, τονίζει.

Αν εννοείς ερωτικά – απολύτως! Είναι το μόνο πράγμα που δεν έχω στερηθεί. Γενικά, αυτό το στοιχείο, ο έρωτας με έχει πιο δυνατή στη ζωή μου.

Όχι, δεν μπορώ να ζω μαζί με άλλους ανθρώπους πια. Από εκεί και πέρα είμαι ο πιο εξωστρεφής άνθρωπος που ξέρεις.

Δεν τους έχω κρυμμένους, δεν τους ξέρω καν.

Θυμάμαι ήμουν παιδί και ο δάσκαλος μου – για να με ξεφορτωθεί – με έβαζε να διαβάζω ΄Εντα Γκάμπλερ. Αναρωτιόμουν τι μπορούσε να μάθει ένα παιδί από εκείνο το κείμενο και απ’ αυτήν την άνοστη κυρία. Όταν μεγάλωσα και ήρθε η ώρα να υποδυθώ την Γκάμπλερ αισθάνθηκα πραγματικά ότι είχα βρει κομμάτια δικά μου. Όντως, μου ταίριαζε· κάτι καταλάβαινα κι από μένα. Από εκεί και πέρα, θεωρώ τον εαυτό μου μια μηχανή θεάτρου. Είχα εκπαιδευτεί από μικρό παιδί στο θέατρο. Τι να ανακαλύψω από μένα; Όταν ένας πυρηνικός φυσικός κάνει ένα πείραμα ανακαλύπτει κάτι από τον εαυτό του; Όχι. Γιατί να το κάνει ένας ηθοποιός;

Είμαι εγκληματικά υπάκουη. Το μόνο που μπορεί να εξεγερθεί όταν δουλεύω είναι ο οργανισμός μου κάτω από πίεση

Διαφωνώ, κι αυτή μια μηχανική δουλειά είναι.

Είμαι εγκληματικά υπάκουη. Το μόνο που μπορεί να εξεγερθεί όταν δουλεύω είναι ο οργανισμός μου κάτω από πίεση. Αν επαναστατήσει το νευρικό ή μυοσκελετικό μου σύστημα σημαίνει ότι αυτό που μου ζητείται, δεν συνάδει με την ιδεολογία του ρόλου που παίζω. Δεν έχω πρόβλημα ένας σκηνοθέτης να μου ζητήσει να υλοποιήσω αυτό που αισθάνεται – αρκεί να μην βλάπτει την οργανικότητα του ηθοποιού που είμαι. Κι εγώ ως σκηνοθέτρια το προσέχω πολύ με τους ηθοποιούς μου. Με αφορά η οργανική μεταστοιχείωση στο ρόλο.

Πάρα πολύ.

Όχι.

Έπρεπε να είχα μετανιώσει εγκαίρως. Όταν ήμουν παιδί αντιμετώπιζα το θέατρο πιο αθώα. Όταν μεγάλωσα, και κατάλαβα πόσο δύσκολο πράγμα είναι, τρόμαξα. Μπορεί να είμαι κι ένα λάθος του θεάτρου. Πάντως, ό,τι κι αν είμαι το οφείλω στο δάσκαλο μου τον Χαρατσάρη. Και τον ευγνωμονώ γι’ αυτό.

Για τα χρόνια στο θέατρο: “Όταν ήμουν παιδί αντιμετώπιζα το θέατρο πιο αθώα. Όταν μεγάλωσα, και κατάλαβα πόσο δύσκολο πράγμα είναι, τρόμαξα”.

Άλλη τραγωδία η διδασκαλία… Διδάσκω όσα χάνω ως ηθοποιός. Ξέρεις, ο καλός δάσκαλος χάνει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι από το χάρισμα του ηθοποιού. Δεν είμαι ευτυχής ως δασκάλα αλλά έχω βρει μια τεχνική – την οποία επίσης οφείλω στο Χαρατσάρη: Αναιρώ τα κλειδιά που τους δίνω, κάνω μια επανατροφοδότηση του εαυτού μου. Παλιότερα έδινα αφειδώς τα εργαλεία μου, σε βαθμό που μια μέρα ξύπνησα και είπα στο Γιάννη πως «έχασα τα πάντα, στέγνωσα, δεν είμαι τίποτα».

Κάποιοι ναι, γιατί είχαν την γόνιμη δυστυχία του καλλιτέχνη. Κάποιοι δεν τα κατανόησαν. Κάποιοι αποσύρθηκαν από την τέχνη. Πολλοί με αγάπησαν, πολλοί με μίσησαν.

Ποτέ δεν αξίζει να δώσεις κάτι δικό σου, χωρίς να ξέρεις που το έδωσες. Δεν ξέρω αν ξεπερνάς το δάσκαλο σου, αλλά σίγουρα τον προδίδεις. Γιατί κι εγώ ξέρω πως έχω προδώσει το δάσκαλο μου.

Ας κάνουν όπως νιώθουν.

Πριν από πολλά χρόνια, θα θεωρούσα αναγνώριση μια θεσμική θέση. Σήμερα θα την θεωρούσα αγώνα άγονο

Έτσι νομίζω. Έχω κερδίσει μια μεσαία αναγνώριση γι’ αυτά τα οποία δοκίμασα όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Ένα ελεύθερο αεροπορικό εισιτήριο για να βρίσκομαι μια στη Βιέννη, μια στη Μόσχα, μια στη Βαρσοβία, μια στο Κιλκίς και να γράφω τις εμπειρίες μου.

“Δεν ξέρω τι θα είχα γίνει, αν δεν είχα μπει στο θέατρο. Πάντως, δεν θα πάω στον ψυχαναλυτή γι’ αυτό, πίστεψε με”, λέει.

Ναι, πριν από πολλά χρόνια, θα την θεωρούσα αναγνώριση. Σήμερα θα την θεωρούσα αγώνα άγονο. Τώρα δεν το θέλω, δεν θέλω καμία δέσμευση.

Μου προτάθηκε μια θεσμική θέση που θεωρούσα ότι δεν μπορούσα να διεκπεραιώσω. Και φυσικά δεν ήθελα να εκτεθώ. Αν μου προτείνεις σήμερα να γίνω αεροναυπηγός θα σου πω όχι. Πως να το κάνουμε; Δεν ξέρω από αεροναυπηγική! Αντιπρότεινα, λοιπόν τότε, μιαν άλλη θέση που πίστευα ότι μπορούσα να φέρω σε πέρας αλλά μου την αρνήθηκαν γιατί την είχαν υποσχεθεί σε άλλον. Κι έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε.

Δεν θέλω να αρρωστήσω και να είμαι φτωχή. Το απεύχομαι για κάθε άνθρωπο που εκτιμώ

Δεν ξέρω αν ανακαλώ μνήμες ή πράγματα που έχω επινοήσει. Αν με ρωτήσεις για τα παιδικά μου χρόνια θα σου πω κάτι που με κυνηγάει, μια εικόνα. Όταν γέννησε η μαμά μου την αδερφή μου, πήγαμε στο μαιευτήριο με το μπαμπά μου, κι εγώ κρατούσα ένα μπουκέτο μενεξέδες για να της το προσφέρω. Θυμάμαι επίσης την κηδεία του παππού μου, αλλά όχι, δεν θυμάμαι τα παιδικά μου χρόνια. Και γι’ αυτό φταίει η δουλειά μου στο θέατρο, γιατί το θέατρο ήταν συνεχώς ρόλοι. Δεν μπορούσα να συναρτήσω έναν εαυτό, απλώς έμπαινα κι έβγαινα σε ρόλους. Πιο πολύ θυμάμαι τους ρόλους μου, παρά την παιδική μου ζωή.

Δεν το ξέρω. Όπως και δεν ξέρω τι θα είχα γίνει, αν δεν είχα μπει στο θέατρο. Πάντως, δεν θα πάω στον ψυχαναλυτή γι’ αυτό, πίστεψε με.

Όχι, αλλά δεν το θεωρώ και καλό που δεν έχω πάει. Χωρίς, από την άλλη, να μετανιώνω που δεν πήγα.

Φοβάμαι την αρρώστια και την εξάρτηση από την αρρώστια. Αυτό δεν θέλω να το ζήσω… Επίσης δεν θέλω να αρρωστήσω και να είμαι φτωχή. Το απεύχομαι για κάθε άνθρωπο που εκτιμώ. Τώρα για τον θάνατο, δεν ξέρω αν θα τον φοβηθώ. Όταν θα συμβεί θα τον διαχειριστούν κάποιοι άλλοι, όχι εγώ. Μόνο τη διαδρομή προς τα εκεί θα καταλάβω. Πιθανόν, η καλύτερη εκδοχή θανάτου είναι να την επιλέγει ο ίδιος ο άνθρωπος που θα του συμβεί. Πάντως, προσωπικά, δεν διαχωρίζω, το σώμα και την ενέργεια κι όλα αυτά που λένε. Διαχωρίζω την ύλη, την ενέργεια και την πληροφορία. Και πιστεύω ότι όσοι ανήκουν στην κουλτούρα της ενέργειας και της πληροφορίας θα βρεθούν σε καλύτερη μοίρα. Ευελπιστώ, δηλαδή, να καταστραφώ ολοσχερώς από την τεχνητή νοημοσύνη. Δεν θα με πειράξει καθόλου αν έρθει το υπερ-ρομπότ με τα δεδομένα που οι άνθρωποι το έχουν τροφοδοτήσει και με υπερσκελίσει. Άλλωστε, είμαι καταδικασμένη να χαθώ, να μπω σε ένα νόμο εντροπίας.

Στο κατώφλι μιας νέας εποχής σχολιάζει: “Δεν θα με πειράξει καθόλου αν έρθει το υπερ-ρομπότ και με υπερσκελίσει. Άλλωστε, είμαι καταδικασμένη να χαθώ”.

Δεν θα είναι επανάσταση, μια εξέλιξη θα είναι. Εδώ δεν θεωρώ επανάσταση ούτε τη Γαλλική. Μια ιστορική εξέλιξη, μια ιστορική έκρηξη ήταν.

Μα κι ο Κασπάρωφ δεν έπαιξε σκάκι με ένα ρομπότ και ηττήθηκε; Κι έζησε το μεγάλο δράμα ότι ξεπεράστηκε. Έζησε την ήττα. Αλλά κι εμείς οι ηθοποιοί για την γοητεία της ήττας δουλεύουμε και για το θάνατο. Το θέατρο είναι το μεγαλύτερο homage στο θάνατο.