Όχι, δεν ήρθε η ώρα να συγχωρήσουμε τον Ρόμαν Πολάνσκι
Κάποτε ο νομπελίστας Λεχ Βαλέσα έλεγε ότι ήρθε η ώρα να συγχωρήσουμε τον Ρόμαν Πολάνσκι για “τη μία αμαρτία του”, δηλαδή τον βιασμό ενός 13χρονου κοριτσιού. Σήμερα ο σκηνοθέτης κλείνει τα 90 κι αυτή είναι μια καλή αφορμή να αναρωτηθούμε ποιος έχει δικαίωμα στη συγχώρεση.
Σήμερα ο Ρόμαν Πολάνσκι, ένας από τους σπουδαιότερους εν ζωή σκηνοθέτες, γιορτάζει τα 90 του χρόνια και κατά πάσα πιθανότητα τα social media θα γεμίσουν με αποθεωτικά κείμενα για την ομολογουμένως τεράστια συμβολή του στην 7η τέχνη.
Με μία φιλμογραφία που περιλαμβάνει αριστουργήματα, όπως ο “Γυμνός Πειρασμός”, η “Αποστροφή”, “Το Μωρό της Ρόζμαρι”, “Τσάιναταουν”, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το μεγαλείο του έργου, τη σκηνοθετική ιδιοφυΐα του. Την ίδια στιγμή, όμως, θα ήταν άδικο να διαγράψουμε το γεγονός ότι εφτά γυναίκες τον έχουν κατηγορήσει για σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκου – μία από τις οποίες για παρενόχληση σε ηλικία μόλις 10 ετών – με τον ίδιο να έχει παραδεχτεί την ενοχή του για μία από αυτές.
Η μία αυτή υπόθεση είναι πάνω-κάτω γνωστή σε όλους. To 1977 μετά από μια φωτογραφία που δημοσιεύθηκε, ο 43χρονος τότε Πολάνσκι συνελήφθη για τον βιασμό ενός δεκατριάχρονου κοριτσιού.
Όλα ξεκίνησαν όταν ο ήδη διάσημος σκηνοθέτης είχε γνωρίσει τη μητέρα της Σαμάνθα Γκέιμερ και της είχε προτείνει να φωτογραφίσει την κόρη της, που τότε έκανε τα πρώτα βήματά της στο μόντελινγκ, για τη γαλλική Vogue.
Η μητέρα της Σαμάνθα δέχθηκε ενθουσιασμένη και έτσι η 13χρονη βρέθηκε σε ένα δωμάτιο στην έπαυλη του Τζακ Νίκολσον, ολομόναχη με τον σκηνοθέτη. Στο βιβλίο που εξέδωσε το 2013, με τίτλο «Το κορίτσι: Μια ζωή στη σκιά του Ρομάν Πολάνσκι», η Γκέιμερ περιγράφει με λεπτομέρειες την κακοποίηση, λέγοντας ότι έκανε ό,τι της ζήτησε – ήπιε σαμπάνια, πήρε τα υπνωτικά χάπια που της έδωσε (τα ίδια που χρησιμοποιούσε και ο Μπιλ Κόσμπι την ίδια εποχή σε γυναίκες) – “γιατί ήταν παιδί”. Όταν αντιστάθηκε και ζήτησε από τον Πολάνσκι να την αφήσει να φύγει, εκείνος αρνήθηκε. Όταν του ζητούσε να σταματήσει, εκείνος δεν σταμάτησε.
Η Σαμάνθα Γκέιμερ στα 13 της
Όταν η οικογένειά της ενημέρωσε την αστυνομία, ο Πολάνσκι συνελήφθη και τις επόμενες ημέρες παραδέχτηκε την ενοχή του “για παράνομο σεξ με ανήλικη”. Η δικαστική διαμάχη μετατράπηκε σε θρίλερ, αφού είχε ευνοϊκή μεταχείριση λόγω της διασημότητάς του, κάτι που όταν έγινε αντιληπτό οδήγησε στα αντίθετα αποτελέσματα, με τον δικαστή να τον απειλεί με φυλάκιση. Για να αποφύγει την καταδίκη, τελικά διέφυγε στο σπίτι του στο Λονδίνο και κατόπιν στην Γαλλία.
Τότε τα πράγματα ήταν κάπως διαφορετικά, σίγουρα πιο δύσκολα αν ήσουν στη θέση του θύματος. Το “τέρας” δεν ήταν ο Πολάνσκι, αλλά η Γκέιμερ και η μητέρα της, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν αμέσως “χρυσοθήρες”. Ο διάσημος συγγραφέας και μεγάλος διανοητής Γκορ Βιντάλ αποκάλεσε δημόσια την 13χρονη Γκέιμερ “πόρνη”.
Δεν είναι λοιπόν περίεργο που η Γκέιμερ – όπως και πολλά άλλα θύματα – βίωσε τα “μεθεόρτια” σαν ένα δεύτερο βιασμό. Και φυσικά κανείς δεν μπορεί να την κατηγορήσει που δεν θέλει πια να είναι “το θύμα”, μία ταμπέλα που κουβαλά εδώ και 60 χρόνια. Το να είσαι το επίκεντρο μίας υπόθεσης βιασμού την δεκαετία του ’70, πριν καν προλάβεις να μπεις στην εφηβεία, πρέπει να ήταν τουλάχιστον τραυματική εμπειρία – και αυτό γίνεται ξεκάθαρο μέχρι σήμερα.
Η 77χρονή Samantha Geimer πλέον υπερασπίζεται τον βιαστή της. Νωρίτερα φέτος έδωσε μία συνέντευξη στη γαλλική Le Point και τη σύζυγο του Πολάνσκι, Εμανουέλ Σενιέ, με την οποία συζήτησαν για την “ματαιότητα του κινήματος #MeToo”, αλλά και για το “φυσιολογικό σεξ τη δεκαετία του ’70”. “Δεν υπήρχε όλο αυτό το δράμα, όλο αυτό το σκοτάδι γύρω από το σεξ” ανέφερε συγκεκριμένα και είναι πολύ δύσκολο να μην αναρωτηθείς πώς γίνεται να μιλά σχεδόν με νοσταλγία για μία εποχή, που όπως παραδέχτηκε στην ίδια συνέντευξη ήταν “φυσιολογικό” για κορίτσια που έκαναν μόντελινγκ – “όπως εκείνη” – να κοιμούνται με φωτογράφους.
View this post on Instagram
Ο κόσμος πάντως φαινόταν να έχει πολύ βολικά ξεχάσει το γεγονός, πολύ πριν τη “συγχώρεση” της Γκέιμερ. Μέχρι που το 2009, ο Ρόμαν Πολάνσκι συνελήφθη στην Ελβετία και οι ΗΠΑ ζήτησαν την έκδοσή του. Τότε ήταν που ο νομπελίστας και πρώην πρόεδρος της Πολωνίας, Λεχ Βαλέσα, ισχυρίστηκε πως θα έπρεπε να συγχωρεθεί στον σκηνοθέτη “αυτή η μια και μοναδική αμαρτία του”.
Ωστόσο, μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι ο Ρόμαν Πολάνσκι δεν χρειάζεται τη “συγχώρεσή” μας, τα καταφέρνει πολύ καλά και χωρίς αυτή. Εξάλλου, τα μεγαλύτερα ονόματα του Χόλιγουντ τού έχουν προσφέρει ήδη απλόχερα άφεση αμαρτιών, υπογράφοντας το Polanski Petition, στηρίζοντας δηλαδή την αίτηση αποφυλάκισής του το 2009.
Στους 138 που τον στήριξαν περιλαμβάνονται ο Γούντι Άλεν, ο Γουές Άντερσον, ο Ντάρεν Αρονόφσκι, η Μόνικα Μπελούτσι, η Πενέλοπε Κρουζ, ο Αλφόνσο Κουαρόν, ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο, ο Χάρισον Φορντ, ο Ντέιβιντ Λιντς, ο Σαμ Μέντες, η Νάταλι Πόρτμαν, ο Μάρτιν Σκορτσέζε, η Τίλντα Σουίντον, η Έμα Τόμσον, ο Χάρβεϊ Γουαϊνστάιν (τι πιο σύνηθες…) και ο Βιμ Βέντερς. Μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της βιομηχανίας του κινηματογράφου, δηλαδή.
Και φυσικά, η καριέρα του Πολάνσκι δεν καταστράφηκε. Αντιθέτως, αποτελεί ζωντανή απόδειξη ότι μπορείς να βγεις “αλώβητος” από οποιαδήποτε υπόθεση – ακόμα κι αν έχεις παραδεχτεί την ενοχή σου – αρκεί να είσαι επιτυχημένος, ταλαντούχος, εύπορος και άνδρας.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ο Ρόμαν Πολάνσκι έχει σκηνοθετήσει μία σειρά από ταινίες, που γνώρισαν τεράστια επιτυχία στα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά φεστιβάλ. Η πιο πρόσφατη ταινία του “Κατηγορώ” (2019) διέπρεψε στο Φεστιβάλ Βενετίας και στα Βραβεία Σεζάρ, το 2014 “Η Αφροδίτη με τη Γούνα” τού χάρισε Βραβείο Σκηνοθεσίας Σεζάρ, το 2011 “Ο Θεός της Σφαγής” (με πρωταγωνιστές την Τζόντι Φόστερ και την Κέιτ Γουίνσλετ) ήταν υποψήφιο για Χρυσό Λέοντα, το 2010 “Ο Αόρατος Συγγραφέας” σάρωσε στο box office και τού χάρισε Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Βερολίνου και φυσικά ίσως το μεγαλύτερο αριστούργημά του, “Ο Πιανίστας” (2002) κέρδισε τρία βραβεία Όσκαρ συμπεριλαμβανομένου και του καλύτερου σκηνοθέτη.
Σήμερα, σε ηλικία 90 ετών, ο Πολάνσκι ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει την νέα του ταινία “Το Παλάτι”. Μπορεί να δυσκολεύτηκε να βρει χορηγούς στη Γαλλία, στράφηκε όμως στο ιταλικό RAI Cinema και πλέον έχει ήδη εξασφαλίσει μία παγκόσμια πρεμιέρα στο επερχόμενο Φεστιβάλ Βενετίας.
Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρο ότι η “ευχή” του Βαλέσα έχει εισακουστεί από ένα σημαντικό μέρος του κοινού και ένα ακόμη πιο σημαντικό μέρος της βιομηχανίας του κινηματογράφου. Ναι, πολλοί τον έχουν συγχωρέσει και αυτή θα είναι άλλη μία προσθήκη στη μεγάλη λίστα ισχυρών, διάσημων ανδρών που πήραν άφεση αμαρτιών, λόγω της σπουδαιότητας του έργου τους. Δεν ξέρω αν πρέπει να διαχωρίζουμε το έργο από τον δημιουργό – αυτό είναι μία άλλη, τεράστια συζήτηση. Πρέπει, όμως, να σεβαστούμε τις εμπειρίες των υπόλοιπων γυναικών, που από φόβο μην “κυνηγηθούν” όπως η Γκέιμερ, δεν γνώρισαν ίχνος δικαίωσης. Μάλλον μόνο εκείνες θα έπρεπε να έχουν δικαίωμα στη “συγχώρεση”.
