Οι νικητές των Κρατικών Βραβείων Συγγραφής Θεατρικού Έργου 2022

Το Υπουργείο Πολιτισμού, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών των τριών αρμόδιων Επιτροπών (Επιτροπή Κρατικού Βραβείου Συγγραφής Θεατρικού Έργου, Επιτροπή Κρατικού Βραβείου Συγγραφής Θεατρικού Έργου για Παιδιά και Επιτροπή Κρατικού Βραβείου για Νέους Θεατρικούς Συγγραφείς «Χρύσα Σπηλιώτη»), ανακοινώνει τα Κρατικά Βραβεία Συγγραφής Θεατρικού Έργου 2022.

Αναλυτικά, τα βραβεία έχουν ως εξής:

Συνολικά υποβλήθηκαν στο διαγωνισμό 76 έργα. Πρώτο βραβείο, απονέμεται ομοφώνως, από κοινού στα έργα:

α) «Οι αποκάτω» του Ζέτης (Γεωργίας-Παρασκευής) Φίτσιου, που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Αλίκη Καρνέζου».

β) «Terra Incognita» της Ελευθερίας Μιχαηλίδη, που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Ειρήνη Αγγελίδη»

Σύμφωνα με το σκεπτικό της Επιτροπής, πρόκειται για δύο θεατρικά έργα που χαρακτηρίζονται από πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα δραματουργία, καθαρό χειρισμό χαρακτήρων και φαντασία. Η θεματολογία τους διακρίνεται από πρωτοτυπία και η ανθρώπινη παρουσία συνομιλεί με σύγχρονα θέματα.

α) «Η κοιλάδα με τις παπαρούνες» του Δημητρίου Αλέξιου, που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με ψευδώνυμο «Βλαντίμιρ Ζελέτιν»,

β) «Τση Λένης Η Μιλιά» της Στυλιανής Χαιρέτη, που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Μυρσίνη Ζαχαρία»,

γ) «Blood Ντέμη» της Ελένης Κωστοπούλου, που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Dylan_Akulinos» και

δ) «Το Πέρασμα» της Άννας Πίττα, που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Κάπως».

Η Επιτροπή ξεχωρίζει τα τέσσερα αυτά έργα, σύμφωνα με το σκεπτικό της, για τις αρετές τους και επισημαίνει τις πολύ σημαντικές υποσχέσεις που τα έργα αυτά και οι συγγραφείς τους αφήνουν για το μέλλον.

Επίσης, η Επιτροπή προτείνει ομοφώνως προς το Υπουργείο Πολιτισμού την άμεση και διαρκή στήριξη του κειμένου και του ελληνικού λόγου.

Η Επιτροπή αποτελείται από τους: Νίκο Διαμαντή, σκηνοθέτη, ως πρόεδρο, και τα μέλη: Αμαλία Κοντογιάννη, θεατρολόγο, υπεύθυνη δραματολογίου και μέλος της Επιτροπής αξιολόγησης και κρίσης παραστάσεων του Κ.Θ.Β.Ε., Πέγκυ Σταθακοπούλου, ηθοποιό, Ανδρέα Φλουράκη, θεατρικό συγγραφέα, Μπέτυ Αρβανίτη, ηθοποιό.

Κρατικό Βραβείο Θεατρικού Έργου για Παιδιά έτους 2022 απονέμεται ομοφώνως στο έργο, «Ο αδερφός μου από τ’ αστέρια» της Αγγελικής Δαρλάση, που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Άννα Δήμου».

Το σκεπτικό της βράβευσης: Πρόκειται για ένα θεατρικό κείμενο με σύγχρονο και πρωτότυπο θέμα το οποίο αναφέρεται στη σχέση δύο αδελφών, ενός κοριτσιού και ενός αγοριού. Εστιάζει με τρυφερότητα, ευαισθησία και, κυρίως, με σεβασμό, στον τρόπο με τον οποίο το κορίτσι προσπαθεί να διερευνήσει τον ιδιαίτερο κόσμο του αδελφού της, ο οποίος βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού. Γύρω από αυτή την κεντρική δραματική συνθήκη χτίζεται ένα έργο με γοργό ρυθμό, εξωτερική αλλά και εσωτερική δράση το οποίο διαθέτει μορφολογικές και δραματουργικές αρετές: οι χαρακτήρες είναι στέρεοι και ολοκληρωμένοι, η πλοκή στρωτή και συνεπής, η χρήση της αφήγησης μέσα από τον κύριο χαρακτήρα ως εργαλείο επικοινωνίας με το παιδικό κοινό είναι ισορροπημένη, ο λόγος σύγχρονος, απλός και στρωτός ενώ οι τεχνικές αποστασιοποίησης διασφαλίζουν την έλλειψη μελοδραματισμού, Η χρήση πολλών οπτικοακουστικών μέσων στην απόδοση του κόσμου όπως την αντιλαμβάνεται ένα αυτιστικά παιδί είναι επίσης δραματουργικά λειτουργική. Είναι φυσικά δεδομένο ότι σε περίπτωση παρουσίασης στο κοινό θα πρέπει να προηγηθεί περαιτέρω έρευνα και διάλογος με ειδικούς πάνω στο ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα της παρουσίασης των ατόμων που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού και της πρόσληψης που έχουν οι άλλοι πάνω στο τρόπο που αντιλαμβάνονται τον κόσμο καθώς πρόκειται για ένα θέμα που ελάχιστα έχει απασχολήσει έως τώρα την επαγγελματική ελληνική παιδική δραματουργία. «Ο αδερφός μου από το αστέρια» αποτελεί ένα πρωτότυπο κείμενο δυνάμει παραστάσιμο το οποίο παραμένει «ανοικτό», αναζητώντας τη σκηνοθετική διαμεσολάβηση και ανάδειξή του στη σκηνή του Θεάτρου για ανήλικους θεατές και το οποίο μπορεί να συγκινήσει, να τέρψει, αλλά και να προβληματίσει τους νεαρούς αναγνώστες και θεατές αγγίζοντας θέματα όπως η δύναμη της αγάπης, της αποδοχής της διαφορετικότητας, της ενσυναίσθησης.

Επίσης, η Επιτροπή, ομόφωνα απονέμει Έπαινο στο έργο «Κάποτε στο Χάμελιν» της Μαρίας Χίου, που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Μέλισσα».

Το σκεπτικό του Επαίνου έχει ως εξής: Το έργο αποτελεί μία απόπειρα δραματοποίησης του παραμυθιού «Ο Αυλητής του Χάμελιν», το οποίο κατεγράφη και έγινε γνωστό από τους αδελφούς Γκριμ. Πρόκειται για ένα καλογραμμένο κείμενο το οποίο διαθέτει μια μεγάλη αίσθηση οικονομίας στα δραματουργικά μέσα (4 ρόλοι /ένας σκηνικός χώρος). Η θεατρική φόρμα υπηρετείται ορθώς σε μεγάλο βαθμό με, ανάγλυφες σχέσεις προσώπων επί σκηνής ζωντανό διάλογο, παρότι σε ορισμένα σημεία υπολείπεται προφορικότητας. Η εξέλιξη της ιστορίας γίνεται μέσα από τα διαλογικά μέρη κυρίως μέσω της περιγραφής (μέσα από τους χαρακτήρες) γεγονότων που συμβαίνουν σε άλλους –εκτός της σκηνής– χώρους και χρόνους. Μια αρτιότερη και ευρύτερη ανάπτυξη θα μπορούσε πιθανώς να επιτύχει τον στόχο αυτόν με μεγαλύτερη πληρότητα, ξεφεύγοντας από τον «μαγικό» κόσμο του παραμυθιού και επεκτείνοντας το ιδεολογικό και αξιακό υπόβαθρο στο σήμερα. Παραμένει, ωστόσο, ένα έργο με θεατρικές αρετές στην ανάπτυξή του, με τρυφερότητα, ευαισθησία και σεβασμό απέναντι στο ανήλικο κοινό.  

Η απόφαση της Επιτροπής, στο σύνολό της, συνοδεύεται από το εισαγωγικό/επεξηγηματικό κείμενο που ακολουθεί: Η Επιτροπή μελέτησε με ιδιαίτερη προσοχή τα δεκατρία (13) έργα που υποβλήθηκαν στο διαγωνισμό και επισημαίνει τα παρακάτω: Ο ανησυχητικά χαμηλός αριθμός συμμετοχών αποτέλεσε σημείο έντονου προβληματισμού και κεντρικό σημείο των συζητήσεων της Επιτροπής καθώς ο διαγωνισμός φαίνεται να ακολουθεί μια φθίνουσα πορεία τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, στην πλειονότητα των έργων παρατηρήθηκε η απουσία ενός στέρεου δραματικού πλαισίου που να ευνοεί και να αναδεικνύει δραματικές καταστάσεις, συγκρούσεις και χαρακτήρες, με δεδομένη επιπλέον την έλλειψη προφορικότητας στο λόγο, τη διαγραφή σχηματικών χαρακτήρων, τα δραματουργικά χάσματα και την έλλειψη σαφούς στόχου. Επίσης, εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι υπήρξαν έργα με σαφείς στερεοτυπικές, σεξιστικές έως και εθνικιστικού χαρακτήρα αναφορές, που δεν έχουν θέση στη σύγχρονη δραματουργία και, κυρίως, στη δραματουργία για παιδικό και νεανικό κοινό. Διαπίστωση της Επιτροπής είναι ότι ο Διαγωνισμός πρέπει να απευθυνθεί στοχευμένα σε νέες δημιουργικές δυνάμεις που υπάρχουν και δρουν σήμερα στο χώρο της θεατρικής γραφής ενθαρρύνοντας την ενασχόληση με τη συγγραφή για ανήλικους θεατές.

Παρά τον προβληματισμό που προκάλεσε σε πολλαπλά επίπεδα η πλειονότητα των έργων που κατατέθηκαν, τα δύο που απολύτως ομόφωνα ξεχώρισε η Επιτροπή και προτείνονται για το Βραβείο και τον Έπαινο αποτελούν εξαιρετικά αξιόλογα θεατρικά εγχειρήματα τα οποία μπορούν άμεσα να πάρουν το δρόμο για τη σκηνή.

Η Επιτροπή αποτελείται από τους: Τάκη Τζαμαργιά, σκηνοθέτη, ηθοποιό, εκπαιδευτικό, μέλος του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Ε.Ε.Π.) του Ε.Κ.Π.Α., ως πρόεδρο και τα μέλη: Μαρία Καρανάνου, θεατρολόγο, υπεύθυνη Εκδόσεων και Βιβλιοπωλείου-Πωλητηρίου του Εθνικού Θεάτρου, Μαρία Δημάκη – Ζώρα, Επίκουρη Καθηγήτρια Θεατρολογίας Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΕΚΠΑ, με γνωστικό αντικείμενο «Θεατρολογία: Νεοελληνική Δραματουργία και Πολιτισμός» και Σύμβουλο – Καθηγήτρια στο ΕΑΠ, στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Δημιουργική Γραφή», Δήμητρα – Βικτωρία Πανάγου, θεατρική συγγραφέα, σκηνογράφο, Εδουάρδο – Δημήτριο Γεωργίου, σκηνογράφο, αρχιτέκτονα.

Συνολικά υποβλήθηκαν στο διαγωνισμό 26 έργα. Πρώτο βραβείο απονέμεται ομοφώνως στο έργο «Αλμυρά Γράμματα» της Μαρίας Ψαρολόγου, το οποίο υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Δαίμων Εαυτού».

Σύμφωνα με το σκεπτικό της Επιτροπής, πρόκειται για ένα θεατρικό κείμενο το οποίο, στο σύνολό του, συγκεντρώνει αρετές που το καθιστούν άρτιο και ενδιαφέρον προς παράσταση υλικό. Διαθέτει ολοκληρωμένη σύλληψη της ιδέας, επάνω στην οποία στέρεα δομείται και εξελίσσεται η δράση, με τα εκφραστικά εργαλεία της θεατρικής γλώσσας σαφώς επιστρατευμένα. Πετυχαίνει, μέσα από δύο μόνο πρόσωπα επί σκηνής και της μεταξύ τους σχέσης (όπως αυτή κλιμακώνεται από εικόνα σε εικόνα), να ζωντανέψει με γνήσια συγκίνηση έναν ολόκληρο κόσμο που έχει παρέλθει –στα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του– ανεπιστρεπτί, αντλώντας μεν την πλοκή του από το παρελθόν, αλλά στοχεύοντας στο συναίσθημα του σύγχρονου θεατή. Συνιστά, επομένως δραματουργικά, ένα καλλιτεχνικό προϊόν κατάλληλο να αξιοποιηθεί με γόνιμο τρόπο σε μια πιθανή θεατρική πραγμάτωση του.

Η Επιτροπή Κρατικού Βραβείου για Νέους Θεατρικούς Συγγραφείς αποτελείται από τους: Αντώνη Αντωνίου, σκηνοθέτη, ηθοποιό, ως πρόεδρο και τα μέλη: Λεία Βιτάλη, θεατρική συγγραφέα, Λεωνίδα Προυσαλίδη, θεατρικό συγγραφέα, Λίλλυ Μελεμέ, σκηνοθέτιδα, ηθοποιό, Γεώργιο Βουδικλάρη, κριτικό θεάτρου και χορού

*Οι θίασοι του ελεύθερου θεάτρου οι οποίοι θα εντάξουν στο ρεπερτόριό τους έργα που έχουν τιμηθεί με Κρατικό Βραβείο Συγγραφής Θεατρικού έργου επιχορηγούνται από το ΥΠΠΟ για το ανέβασμα τους, με τους όρους που εκάστοτε ισχύουν.