Μαρόκο: Σοβαρές οι ζημιές από τον σεισμό στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco

Αρκετά Mνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές από τον πρόσφατο σεισμό στο Μαρόκο.

«Μετά από μια τέτοια καταστροφή, το πιο σημαντικό πράγμα είναι να διαφυλάξουμε ανθρώπινες ζωές», δήλωσε το Σάββατο ο Eric Falt, Περιφερειακός Διευθυντής του Γραφείου της Unesco για το Μαγκρέμπ. Ο απολογισμός των νεκρών από τον σεισμό των 6,8 βαθμών της κλίμακας ρίχτερ, που σημειώθηκε αργά το βράδυ της Παρασκευής, έχει ανέλθει σε 2.122, με 2.421 τραυματίες, σύμφωνα με την κρατική τηλεόραση του Μαρόκου.

Ωστόσο, ο κ. Falt τόνισε τη σημασία της εκτίμησης των ζημιών και της αποκατάστασης τόσο της υλικής όσο και της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, λέγοντας ότι είναι «απαραίτητο να προγραμματιστεί άμεσα η  ανοικοδόμηση των σχολείων και των πολιτιστικών αγαθών που επλήγησαν από τον σεισμό».

Ένα από αυτά τα πληγέντα “πολιτιστικά αγαθά” είναι η μεσαιωνική Μεδίνα στο Μαρακές, η οποία εγγράφηκε από την Unesco ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 1985 (το 2009 προστέθηκε στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς του οργανισμού). Μετά από μια δίωρη περιήγηση αξιολόγησης το Σάββατο στην περιοχή των 700 εκταρίων, με το δίκτυο των στενών σοκακιών της, ο Falt δήλωσε: «μπορούμε να πούμε ότι οι ζημιές είναι πολύ πιο εκτεταμένες από ό,τι αναμενόταν».

Ιδρύθηκε το 1070-72 από τους Αλμοραβίδες – μια Βερβερική μουσουλμανική δυναστεία – και το Μαρακές παραμένει, έως σήμερα, ένας ιδιαίτερος τόπος υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Για αιώνες, οι Αλμοραβίδες, υπήρξαν μια πολιτική, οικονομική και πολιτιστική δύναμη, που άσκησε την επιρροή της στον δυτικό μουσουλμανικό κόσμο, από τη Βόρεια Αφρική έως την Ανδαλουσία.

Στους πολιτιστικούς θησαυρούς της από την περίοδο των Αλμοραβιδών περιλαμβάνονται το Τζαμί Κουτουμπία, -ένα οχυρωμένο συγκρότημα που περιλαμβάνει τοποθεσίες όπως το Βασιλικό Παλάτι, πολεμίστρες, μνημειακές πόρτες και κήπους. Τα μεταγενέστερα αρχιτεκτονικά «κοσμήματα» της Μεδίνα περιλαμβάνουν το Παλάτι Ελ Μπαντί, το Αλί Μπεν Γιουσέφ Μεντέρσα -ένα σχολείο που χτίστηκε τον 14ο αιώνα-, τους Tάφους Saadian, αρκετές μεγάλες κατοικίες και την Τζεμάα ελ Φνα, την πλατεία όπου πολλοί αναζήτησαν καταφύγιο καθώς ο σεισμός συγκλόνιζε την πόλη την Παρασκευή.

Σύμφωνα με τον Falt, ο εμβληματικός μιναρές του Τζαμιού Koutoubia έχει υποστεί σημαντικές ρωγμές, ενώ ο μιναρές του Τζαμιού Kharbouch στην πλατεία Τζεμάα ελ Φνα έχει καταστραφεί σχεδόν ολοσχερώς και πολλά τμήματα των ιστορικών τειχών της πόλης έχουν καταρρεύσει. Η περιοχή που έχει πληγεί περισσότερο φέρεται να είναι η αρχαία εβραϊκή συνοικία της -η Mellah- όπου ιστορικά σπίτια έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε το Σάββατο, η Γενική Διευθύντρια της Unesco Audrey Azoulay εξέφρασε «την αλληλεγγύη της στην κυβέρνηση του Μαρόκου και το λαό του», τονίζοντας τη σημασία της κατανόησης της πλήρους έκτασης της καταστροφής.

Μιλώντας στην εφημερίδα The Art Newspaper, ο Falt δήλωσε ότι αξιόπιστες πληροφορίες αναφέρουν ότι το Τζαμί Tinmel, που βρίσκεται στα ψηλά βουνά του Άτλαντα, καταστράφηκε επίσης σχεδόν εξ ολοκλήρου. Βρίσκεται στην επαρχία Al Haouz, όπου ήταν και το επίκεντρο του σεισμού. Εκεί όπου ολόκληρα χωριά έχουν αφανιστεί. Το τζαμί, που κάποτε ήταν τόπος προσκυνήματος, είχε αποκατασταθεί εν μέρει στα μέσα του 20ού αιώνα και ξανά τη δεκαετία του 1990, ενώ από το 1995 περιλαμβάνεται στον προσωρινό κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco. Μόλις πριν από επτά μήνες, ξεκίνησε ένα έργο αποκατάστασης από το Υπουργείο Ισλαμικών Υποθέσεων που επρόκειτο να διαρκέσει 18 μήνες και περιλάμβανε σχέδια για ένα νέο μουσείο δίπλα στον χώρο.

Ο Falt πρόσθεσε ότι η Unesco ελπίζει να στείλει σύντομα μια ομάδα για να αξιολογήσει τις ζημιές στο κτίριο. Υπογράμμισε επίσης τη σημασία του, λέγοντας: «Είναι ένα σύμβολο για την ιστορία του Μαρόκου, επειδή ήταν το σημείο εκκίνησης των στρατιωτικών εκστρατειών των Αλμοχάντ κατά της δυναστείας των Αλμοραβίδων, στις αρχές του 12ου αιώνα”. Οι ηγεμόνες των Αλμοχάντ έχουν επίσης ταφεί στην περιοχή του και ήταν ο τόπος της τελευταίας αντίστασης των Αλμοχάντ εναντίον της αυτοκρατορίας των Μαρινιδών το 1275.  Η καταστροφή του», είπε ο Falt, «αποτελεί ανεκτίμητη απώλεια για την εθνική κληρονομιά του Μαρόκου».

Σε συνέντευξή της στο μαροκινό Medias24, η φύλακας του χώρου, Nadia El Bourakkadi, δήλωσε: «Το τζαμί επιβίωσε για αιώνες. Είναι θέλημα Θεού».

Σύμφωνα με το Reuters, πηγή του μαροκινού υπουργείου Πολιτισμού δήλωσε ότι «το υπουργείο αποφάσισε να το αποκαταστήσει και θα κάνει προϋπολογισμό γι’ αυτό», χωρίς να δώσει λεπτομέρειες.

Εν τω μεταξύ, ο Falt δήλωσε στην εφημερίδα The Art Newspaper ότι το (ksar) Αΐτ-Μπεν-Χαντού, η οχυρωμένη πόλη στην παλιά διαδρομή των καραβανιών μεταξύ της Σαχάρας και του Μαρακές, όπου γυρίστηκαν σκηνές του «Λόρενς της Αραβίας» το 1962, επηρεάστηκε, επίσης, από τον σεισμό. «Είναι δύσκολο να γίνει ακριβής απογραφή [των ζημιών που προκλήθηκαν]. Αλλά οι φωτογραφίες δείχνουν κατεστραμμένα ή με ρωγμές κτίρια. Η σιταποθήκη που δεσπόζει στο ksar φέρεται να έχει υποστεί σοβαρές ζημιές». Η πόλη θεωρείται ένα εξαιρετικό παράδειγμα της μαροκινής αρχιτεκτονικής από πηλό.

Καθώς ο αριθμός των νεκρών ανεβαίνει, το ίδιο θα συμβεί και με τις αποκαλύψεις των κατεστραμμένων μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς. Η εύθραυστη κληρονομιά του Μαρόκου -ιδιαίτερα στις λιγότερο προσβάσιμες αγροτικές περιοχές- δέχεται το βάρος του σεισμού μαζί με το έθνος.

Πηγή: The Art Newspaper