Festival Alzheimer στο ΚΠΙΣΝ: Ο Φάρος του πολιτισμού φωτίζει τα μονοπάτια της μνήμης

Έχει περάσει, ακριβώς, ένας χρόνος από την έναρξη της σειράς ξεναγήσεων στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος με τίτλο «Μνήμη και αισθήσεις», όπου συμμετέχουν άνθρωποι άνω των 65 ετών – είτε με την έγνοια να ενισχύσουν τη μνήμη τους, είτε επειδή παρουσιάζουν ήπια γνωστική εξασθένηση. Πρόκειται για μια συνεργασία του Κέντρου Πολιτισμού ΄Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος και της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών που σηματοδότησε μια αναπάντεχη σύζευξη δύο οργανισμών με διαφορετικές εκκινήσεις, αλλά κοινή φιλοσοφία: Την συμπερίληψη και την κοινωνική ενσωμάτωση.

Και καθώς η δράση του περιπάτου αναδεικνυόταν, μήνα με το μήνα, σε μια από τις δημοφιλέστερες του ΚΠΙΣΝ, οι δύο εταίροι αναζητούσαν νέους τρόπους σύμπραξης, αυτή τη φορά με αφορμή τον Σεπτέμβριο ως Παγκόσμιο Μήνα Alzheimer. Έτσι στην εκπνοή του μήνα, στις 30 Σεπτεμβρίου, ο Φάρος του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για μια ολόκληρη μέρα θα φιλοξενήσει το 1ο Festival Alzheimer και θα μετατραπεί σε φάρο ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης – όχι μόνο των φροντιστών πασχόντων από άνοια αλλά και ενός μεγάλου μέρους πληθυσμού που, λίγα γνωρίζει για τη νόσο Alzheimer, ενώ η συμβολή του στην καθημερινότητα και την κοινωνική ένταξη των ατόμων με άνοια μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά βοηθητική.

Στο Φάρο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα φιλοξενηθούν οι εκδηλώσεις του 1ου Festival Alzheimer.

«Ο προγραμματισμός του ΚΠΙΣΝ καθορίζεται εν πολλοίς από συμπεριληπτικές δράσεις. Μας απασχολεί διαρκώς η, χωρίς διάκριση, συμμετοχή σε δρώμενα και είμαστε τυχεροί που παραλάβαμε ένα χώρο από το ‘Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) με τις κατάλληλες προδιαγραφές, προσβάσιμο σε όλους. Σε αυτό το πλαίσιο, λειτουργεί και η συνεργασία μας με την Alzheimer Αθηνών, πόσο μάλλον όταν οι ξεναγήσεις γνωρίζουν μεγάλη απήχηση, τα γκρουπ μας είναι πάντα γεμάτα και είχαμε κάθε λόγο να συνεχιστεί η συνεργασία μας. Είναι μεγάλη η χαρά να είμαστε δίπλα στην Εταιρεία σε αυτό το Φεστιβάλ, γνωρίζοντας πως μπορούμε να ‘παρασύρουμε’ σε δρόμους ενημέρωσης και, γιατί όχι, ενσυναίσθησης τους ανυποψίαστους επισκέπτες που θα βρίσκονται το Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου στο Κέντρο Πολιτισμού σε ένα φεστιβάλ που θα πραγματοποιηθεί, από την πλευρά του ΚΠΙΣΝ, χάρη στη δωρεά του ΙΣΝ», σημειώνει η Προϊσταμένη Εμπειρίας Επισκεπτών του ΚΠΙΣΝ, Σοφία Ιγνατίδου.

“Τόσο στην ξενάγηση ‘Μνήμη και αισθήσεις’ όσο και σε άλλες συναφείς δράσεις, ο κόσμος μας πλησιάζει για να μάθει· κάτι που σημαίνει ότι κάποιοι από τους επισκέπτες μας μπορούν να γίνουν πρεσβευτές της συμπερίληψης.”
Σοφία Ιγνατίδου, Προϊσταμένη Εμπειρίας Επισκεπτών ΚΠΙΣΝ

«Αυτή η σκέψη δεν στηρίζεται σε μια υπόθεση, αλλά το έχουμε δει να συμβαίνει στην πράξη: Τόσο στην ξενάγηση ‘Μνήμη και αισθήσεις’ όσο και σε άλλες συναφείς δράσεις, ο κόσμος μας πλησιάζει για να ρωτήσει, να μάθει· κάτι που σημαίνει ότι διαδίδεται μια κουλτούρα και κάποιοι από τους επισκέπτες μας μπορούν να γίνουν πρεσβευτές της συμπερίληψης σε άλλες στιγμές ή φάσεις της ζωής τους».

Στιγμιότυπο από την ξενάγηση “Μνήμη και αισθήσεις” που συνδιοργανώνουν το ΚΠΙΣΝ και η Εταιρεία Alzheimer Αθηνών.

Η πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, Πρόεδρος του Παρατηρητηρίου για την Άνοια και νευρολόγος – ψυχίατρος Παρασκευή Σακκά, πρωτοστατούσα στην κοινωνική αφύπνιση για τη νόσο Alzheimer και τις άλλες μορφές άνοιας, εδώ και πλέον 20 χρόνια, αναγνωρίζει πως η συνδιοργάνωση του Festival Alzheimer με το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος είναι μια «πολύτιμη βοήθεια στο να διεισδύσουμε σε κομμάτια της κοινωνίας, στα οποία ως οργανισμός ψυχικής υγείας και κοινωνικής φροντίδας δεν έχουμε εύκολη πρόσβαση. Ένας φορέας του κύρους και του εύρους κοινού του ΚΠΙΣΝ είναι ένας πολύτιμος αρωγός, ώστε η προσπάθεια μας για ενημέρωση να φτάσει πιο μακριά. Κι όταν κανείς είναι ενημερωμένος βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην πρόληψη. Ειδικά για την άνοια, κι ενώ βρισκόμαστε στο κατώφλι της ανακάλυψης καινούργιων φαρμακευτικών θεραπειών, η πρόληψη παραμένει το σπουδαιότερο εργαλείο που έχουμε στην διάθεση μας για την αντιμετώπιση της».

“Τα πολιτιστικά δρώμενα είναι αφορμή κοινωνικοποίησης των ασθενών και των οικογενειών τους.”
Παρασκευή Σακκά, πρόεδρος της Εταιρείας Alzeimer Αθηνών

Ένα παράδειγμα σαν αυτό του Festival Alzheimer υπογραμμίζει την αξία συμπόρευσης δύο φαινομενικά ετερογενών κλάδων, αυτών του πολιτισμού με εκείνον της υγείας και την δύναμη αυτής της σύγκλισης όταν συμβαίνει. Η Εταιρεία Alzheimer Αθηνών, στη διάρκεια της τελευταίας τριετίας, έχει κινητοποιήσει και ενθαρρύνει πολλούς πολιτιστικούς οργανισμούς (στην πλειονότητα τους μουσεία) να αγκαλιάσουν την κοινότητα της άνοιας, των πασχόντων και των φροντιστών τους, προσαρμόζοντας τις ξεναγήσεις τους στις ανάγκες των νέων επισκεπτών.

Αυτή είναι μόνο μια από τις χειρονομίες της Εταιρείας που έχει αφομοιώσει πτυχές τέχνης και δημιουργικότητας μέσα σε εργαστήρια ως μη φαρμακευτικές θεραπείες (μουσική, χορός, κεραμική, χειροτεχνία κ.α). «Καταρχάς η βιβλιογραφία μας επιβεβαιώνει το ρόλο της τέχνης σε τέτοιες περιστάσεις. Μα την ίδια ώρα, το διαπιστώνουμε κι εμείς. Όχι μόνο γιατί τα πολιτιστικά δρώμενα είναι αφορμή κοινωνικοποίησης των ασθενών και των οικογενειών τους, αλλά και γιατί κινητοποιούν τις νοητικές λειτουργίες· είτε πρόκειται για άτομα που ήδη έχουν εμφανίσει συμπτώματα γνωστικών δυσλειτουργιών, είτε για υγιείς ηλικιωμένους» τονίζει η κ. Σακκά.

Ενδίδοντας στα ερεθίσματα των φυτών του Μεσογειακού Κήπου.

Στα ίδια συμπεράσματα καταλήγει και η ομάδα του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η εμπειρία της ξενάγησης για την ενδυνάμωση της μνήμης είναι ενδεικτική. «Καθώς χτίσαμε και παρακολουθούμε την εξέλιξη του περιπάτου από την αρχή, βλέπουμε πως καλλιεργείται η διάδραση μεταξύ των συμμετεχόντων. Μιλάμε, λόγου χάρη, για την ιστορία του χώρου, πριν χτιστεί εδώ το ΚΠΙΣΝ. Οι επισκέπτες μας μοιράζονται αναμνήσεις από τον ιππόδρομο ή το φεστιβάλ Ελαφρού Τραγουδιού που είχε διεξαχθεί εδώ στη δεκαετία του 1960 και ξεκινούν συζητήσεις, γίνονται πιο δραστήριοι, γίνονται μια παρέα. Μαζί με τον περίπατο στο Μεσογειακό Κήπο και τα ερεθίσματα που δίνει η φύση, η ξενάγηση καταγράφεται ως μια έντονη εμπειρία στο μυαλό τους. Και ο χώρος ως φιλόξενος και οικείος. Αισθάνονται, δηλαδή, ότι ανήκουν εδώ», εξηγεί η κ. Ιγνατίδου.

Η Προϊσταμένη Εμπειρίας Επισκεπτών του ΚΠΙΣΝ εκτιμά πως αυτό το όφελος δεν εξαντλείται στον στενό κύκλο των ωφελούμενων. Απεναντίας, ακόμα κι αν η διαδικασία είναι βραδύκαυστη ή υποσυνείδητη, λειτουργεί ως κρίκος σε μια, εν δυνάμει, αλυσίδα για τους υπόλοιπους επισκέπτες του Κέντρου Πολιτισμού που γίνονται μοιραία παρατηρητές τέτοιων πρωτοβουλιών. Δηλαδή, «παρακολουθώντας κάποιους ανθρώπους σε ανάγκη να παίρνουν δύναμη για να συνεχίσουν τον προσωπικό τους αγώνα ίσως, τώρα ή αργότερα, συνειδητοποιήσουν ή ενημερωθούν περαιτέρω για το πως πρέπει να συμπεριφερθούν έξω από εδώ, ίσως να το μεταφέρουν στο περιβάλλον τους, στον δικό τους στενό κύκλο ή καλύτερα ίσως εμπλακούν περισσότερο», λέει η Σοφία Ιγνατίδου, με την ελπίδα ότι ένας θύλακας πολιτισμού δύναται να επηρεάσει θετικά την κοινωνική συμπεριφορά και τον πολιτισμό της καθημερινότητας.

Το κοινό του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα μπορέσει να ενημερωθεί για την άνοια, μια νόσος που απασχολεί περί το 1 εκατομμύριο Έλληνες, συμπεριλαμβανομένου των πασχόντων και των φροντιστών τους.

Το 1ο Festival Alzheimer με θέμα «Άνοια: Πριν και μετά» φιλοδοξεί να κατακτήσει παρόμοιους στόχους. Όπως μας ενημερώνει η υπεύθυνη επικοινωνίας της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, Πάτρα Μπλέκου οι δράσεις θα συναντήσουν όλους τους επισκέπτες που θα μπουν στο ΚΠΙΣΝ από τις 11.00 το πρωί έως τις 22.00 το βράδυ καλώντας τους στον Φάρο, με την απρόσκοπτη θέα στο θαλάσσιο μέτωπο της πόλης. Εκεί θα μπορέσουν να ενημερωθούν από εξειδικευμένους επιστήμονες και επαγγελματίες υγείας για την πληθώρα των δομών και υπηρεσιών στήριξης των ατόμων με άνοια και των οικογενειών τους σε όλη την Ελλάδα.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης θα γίνει παρουσίαση νέων επιστημονικών δεδομένων, θα θιγούν και άλλα θέματα που αφορούν στην αντιμετώπιση της άνοιας από πάνελ επιστημόνων, στο οποίο επικεφαλής θα είναι η Πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, Παρασκευή Σακκά, ο καθηγητής Ψυχιατρικής στην Α’ Ψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ Αντώνιος Πολίτης, η κοινωνική λειτουργός της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών Ειρήνη Βαμβακάρη και ο νομικός συνεργάτης της Εταιρείας Γιάννης Μπιλιάνης. Το κοινό θα έχει τη δυνατότητα παρέμβασης και διαλόγου με τους εκάστοτε ομιλητές.

Φυσικά, σ’ ένα χώρο πολιτισμού, δεν θα μπορούσε να λείπει και ο θεσμός της παράστασης, με πρωταγωνίστρια την stand up comedian Κατερίνα Βρανά, σε μια καθαρτική ‘συνεδρία’ γέλιου για όλες και όλους.

• 11:00-19:00 Ενημέρωση του κοινούγια τις δυνατότητες πρόληψης της άνοιας, τις καινοτόμες δράσεις, δομές και υπηρεσίες της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, τα εξειδικευμένα προγράμματα εκπαίδευσης και υποστήριξης φροντιστών, τα ευρωπαϊκά – ερευνητικά προγράμματα για την άνοια και τις άλλες οργανώσεις Alzheimer που υπάρχουν στην Ελλάδα.
• 12:00-19:00 Τεστ μνήμηςγια άτομα άνω των 60 ετών
• 19:30-20:30 Συζήτηση με ομιλητές εξειδικευμένους σε θέματα άνοιας και δυνατότητα συμμετοχής του κοινού
• 20:30-21:15 Stand up comedy show με την Κατερίνα Βρανά