Γρηγόρης Πυριαλάκος: Πώς θα σχετιστεί ο Έλληνας με την όπερα όταν αυτή δεν είναι προτεραιότητα της πολιτείας;

Τέσσερις μουσικές παραστάσεις, δεκαέξι διακεκριμένοι μουσικοί, ένα ταξίδι στον κόσμο του παράδοξου και της υπερβολής. Το Athens Baroque Festival επιστρέφει στις 28 Σεπτεμβρίου και υπόσχεται να μάς μυήσει στη…σύγχρονη γοητεία της μπαρόκ μουσικής. Με προσκεκλημένους μουσικούς από όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, ανάμεσά τους ο ερμηνευτής – θρύλος της παλαιάς μουσικής Lee Santana, η διακεκριμένη σοπράνο με έδρα τη Γερμανία Μαρία Παλάσκα, ο μπάσο–βαρύτονος και σκηνοθέτης Γρηγόρης Πυριαλάκος, τα σύνολα Elikων Ensemble, Canto Soave και Ensemble Diverse and Bizarre, το μοναδικό αυτό στο είδος του φεστιβάλ υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της βιολονίστριας Αναστασίας Μηλιώρη, αφιερώνεται εξ’ ολοκλήρου στη μουσική του μπαρόκ και την ιστορική της ερμηνεία με όργανα εποχής.

Με αφορμή την επιστροφή του στο Θέατρο Χώρος, μιλήσαμε με έναν από τους καταξιωμένους προσκεκλημένους του φεστιβάλ, τον μπάσο–βαρύτονο και σκηνοθέτη Γρηγόρη Πυριαλάκο, ο οποίος στο πλαίσιό του πρόκειται να παρουσιάσει σε δική του σκηνοθεσία την κωμική όπερα σε δύο μέρη με τίτλο “La Dirindina – Η Μαθητευόμενη Τραγουδίστρια”, έχοντας στο πλευρό του το σύνολο Ensemble Diverse and Bizarre. 

Ο ίδιος ως καθηγητής μονωδίας και μελοδραματικής, σκηνοθέτης, μεταφραστής όπερας και ηθοποιός, μετρά στο ενεργητικό του περισσότερους από 15 οπερατικούς ρόλους και πολυάριθμες συμμετοχές σε ρεσιτάλ και θεατρικά έργα. Το ότι καταπιάστηκε με το συγκεκριμένο έργο – σε μουσική του Domenico Scarlatti και λιμπρέτο του Girolamo Gigli – δεν είναι καθόλου τυχαίο αφού πρόκειται για την πρώτη σκηνοθετική του απόπειρα 23 χρόνια πριν σε ελληνική μετάφραση και προσαρμογή δική του, και μάλιστα σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση τότε. Βρήκαμε λοιπόν την ευκαιρία να κάνουμε μια σύντομη συζήτηση μαζί του για την επιστροφή του Athens Baroque Festival, τη μαγεία της μπαρόκ μουσικής στο σήμερα, τη σχέση των Ελλήνων με την όπερα, αλλά και τη δική του σφραγίδα στο κωμικό ιντερμέτζο του Scarlatti, με το οποίο συνδέεται από παλιά.

Ανυπομονώ για την ίδια την παράσταση αλλά και τον αντίκτυπό της στο κοινό που θα την παρακολουθήσει. Θα ακουστεί κλισέ αλλά ζώντας σε καιρούς χαλεπούς κι ενώ η ψυχή μας έχει μαυρίσει από όσα γίνονται γύρω μας ή/και σε εμάς τους ίδιους, μια καλή δόση γέλιου και μουσικής θα ελαφρύνει την ψυχή μας για να συνεχίσουμε να αντέχουμε. Κι η θεραπεία αυτή αφορά όχι μόνο το κοινό, αλλά και τους ίδιους τους καλλιτέχνες.

Ευτυχώς ή δυστυχώς δε μπορώ να είμαι αμερόληπτος όταν μιλάμε για τη μουσική αυτής της εποχής. Είναι η αγαπημένη μου και τη θεωρώ απόλυτα ελκυστική είτε θέλω να ακούσω κάτι για να συγκινηθώ βαθιά, είτε κάτι για να σφουγγαρίσω το σπίτι. Απλά για ακρόαση προτιμώ πάντα οργανική μουσική γιατί η φωνητική μουσική λόγω ιδιότητας με αποσπάει. Είναι μια «ισορροπημένη» μουσική ακόμη και στις εξάρσεις της και τη συνιστώ ανεπιφύλακτα πριν αλλά και μετά από οποιαδήποτε άλλη μουσική για αποθεραπεία (γελάει).

Η παλιά μουσική δεν είναι νεκρή μουσική.

Μια γερή δόση αυθεντικής μπαρόκ μουσικής μέσα από τα μάτια καλλιτεχνών που ζουν στο σήμερα. Η παλιά μουσική δεν είναι νεκρή μουσική. Όσο και να προσεγγίζουμε αυτή τη μουσική με πιστότητα και σεβασμό στο ιστορικό στυλ, άλλο τόσο δεν παύουμε να την ερμηνεύουμε μέσα από το πρίσμα της δικής μας κατανόησης κι αυτό είναι απόλυτα σωστό.

Περιστασιακή και μερικές φορές ελιτίστικη. Όσο η όπερα δεν προωθείται από τα μέσα, άλλο τόσο παραμένει για πολλούς απόμακρη. Βήματα γίνονται αλλά δυστυχώς πολύ αργά. Επίσης η πολιτεία δε στηρίζει την όπερα. Στην πόλη μου τη Θεσσαλονίκη, που έχει βγάλει και συνεχίζει να βγάζει εξαίρετους λυρικούς καλλιτέχνες, οι παραγωγές είναι ελάχιστες και σχεδόν πάντα ιδιωτικές. Έχω ζητήσει από δήμο 1000 ευρώ απλά για τα υπέρογκα δικαιώματα μιας όπερας και μου τα αρνήθηκαν επικαλούμενοι οικονομική στενότητα. Σε λιγότερο από μήνα είχαν δώσει 25.000 σε δυο γνωστά λαϊκοποπ συγκροτήματα απλά για να τραγουδήσουν σε ανοιχτό χώρο το πρόγραμμα που κάνουν και σε κλειστό μαγαζί. Πως περιμένετε επομένως να σχετιστεί ο Έλληνας με την όπερα όταν αυτή δεν είναι προτεραιότητα ούτε καν της πολιτείας και των κρατικών δομών πολιτισμού;

Με το έργο αυτό συνδέομαι από πολύ παλιά. Πρόκειται για την πρώτη σκηνοθετική μου απόπειρα 23 χρόνια πριν σε ελληνική μετάφραση-προσαρμογή δικιά μου και, φυσικά, πρώτη πανελλήνια εκτέλεση τότε. Αναφέρεται σε κάτι διαχρονικό και παγκόσμιο. Στο κατά πόσο η εξωτερική εμφάνιση κάποιας ή κάποιου «καλλιτέχνη» (τραγουδιστή, ηθοποιού κτλ) αρκεί για να κάνει καριέρα ή χρειάζεται να υπάρχει σπουδή και μάλιστα πολυετής και επίμονη. Βλέποντας την ελληνική showbiz θα έλεγα ότι φτάνει και με το παραπάνω αρκεί να είσαι αρκετά αφελής ή εγωκεντρικός ώστε να μην έχεις τύψεις ότι κάνεις κάτι κακό. Έτσι, ενώ δε θα πηγαίνατε ποτέ σε ένα γιατρό που δεν έχει σπουδάσει, πολύ εύκολα θα πηγαίνατε σε έναν ασπούδαστο καλλιτέχνη με περισπούδαστο ύφος. Πόσο πιο σύγχρονο έργο λοιπόν θα μπορούσε να είναι αυτή η όπερα;

Κύριος στόχος μου σε όλα τα έργα που σκηνοθετώ είναι να μπορέσω να καθρεφτίσω το κοινό μου στους χαρακτήρες μου με έναν ανάλαφρο, υποδόριο αλλά ουσιαστικό τρόπο.

Η Ντιριντίνα που θα σας παρουσιάσουμε βρίσκεται στο σήμερα. Πηγαίνει στο ωδείο με το γυαλί ηλίου, το freddo και το κινητό στο χέρι όπως κινούνται σήμερα πολλοί από τους νέους. Με απάθεια και την ελάχιστη προσπάθεια και προσόντα θέλει να βγάλει χρήματα και να γίνει διάσημη (βλέπε youtubers, influencers, tiktokers και άλλα σύγχρονα «επαγγέλματα») που αφορούν κυρίως στο περιστασιακό, το μοδάτο, το λαμπερό, την εικόνα (πραγματική ή όχι). Ο δάσκαλος της μουσικής παλιών αρχών σωστά πιστεύει ότι οι σπουδές χρειάζονται, αλλά δυστυχώς και τα δικά του κίνητρα δεν είναι τόσο αγαθά. Έχει πότε βλέψεις ερωτικές, πότε του αρκεί μια περιποίηση υλικού τύπου ή μια παχυλή αμοιβή. Ο δάσκαλος της υποκριτικής είναι αυτός που διαλύει τους δισταγμούς της, δίνοντάς της παραδείγματα για το πώς άλλες κάναν καριέρα και πλούτο με την ομορφιά τους και μόνο.

Αν αναρωτιόμαστε για το πόσο μαλθακοί ή απαθείς είναι οι νέοι ή ψάχνουν την εύκολη λύση σήμερα, τότε πιστεύω ότι όλοι εμείς θα έπρεπε να πάρουμε έναν καθρέφτη και να δούμε βαθιά σε αυτόν. Να θυμηθούμε τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα παιδιά ανατράφηκαν. Σε ποιο αξιακό σύστημα τα μεγαλώσαμε και με τι προτεραιότητες.

Αυτός είναι ο κύριος στόχος μου όπως και σε όλα τα έργα που σκηνοθετώ. Να μπορέσω να καθρεφτίσω το κοινό μου στους χαρακτήρες μου με έναν ανάλαφρο, κωμικό, υποδόριο αλλά ουσιαστικό τρόπο και σκοπό. Θέλω να «ενοχλήσω» αυτόν που καταδικάζει σε άλλους τις συμπεριφορές που και ο ίδιος υιοθετεί. Την υποκριτική στάση του μέσου νεοέλληνα που αντί να κάνει ενδοσκόπηση κάνει κριτική στους άλλους για να νοιώσει αυτός καλύτερα. Τώρα πώς αυτό μπορεί να γίνει σε μια μικρή κωμική όπερα θα απαντηθεί (ίσως) όταν έρθετε να τη δείτε.