Μαριάννα Αναστασίου: Το γεμάτο προσμονή «Τι θα ανεβάσετε φέτος;», κάθε σεζόν, μάς ωθεί να συνεχίσουμε

Η Μαριάννα Αναστασίου εργαζόταν ήδη από το 1996 στη Μουσική Βιβλιοθήκη του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, όταν το 2013 μοιράστηκε το όραμά της για τη δημιουργία της Παιδικής Σκηνής, με στόχο να προσεγγιστεί ένα ευρύτερο παιδικό κοινό μέσα από ένα πρόγραμμα δράσεων που θα τους «μιλάει» πιο άμεσα.

Φτάνοντας στο σήμερα, 10 χρόνια μετά, η ίδια μιλώντας από τη θέση της υπεύθυνης Επικοινωνίας και Συντονισμού Εκδηλώσεων στη Βιβλιοθήκη και τον Σύλλογο, θεωρεί πως η Παιδική Σκηνή έχει σίγουρα πετύχει έναν βασικό της στόχο: να καθιερωθεί στη συνείδηση του κοινού ως ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κέντρα για βρέφη και παιδιά στην Αθήνα!

Την ίδια στιγμή όμως ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής έχει να αντιμετωπίσει και προκλήσεις με κυριότερη αυτή της αυτοχρηματοδότησης, αφού το σύνολο του προγράμματος στηρίζεται αποκλειστικά στις πωλήσεις των εισιτηρίων. Και σε σχέση με αυτό, εκείνο που προσπαθεί είναι το πώς θα πετύχει να προσφέρει κάτι που θα έχει την αποδοχή του κοινού, χωρίς όμως να στερείται ποιότητας. «Μια καθημερινή άσκηση καλλιτεχνικής επιβίωσης», όπως το ονομάζει η ίδια στη συζήτησή μας.

Το να ενσωματώνεται κάθε χρόνο και μια καινοτομία, είναι κι αυτό κάτι που αποτελεί επιδίωξη της Παιδικής Σκηνής, και οι άνθρωποι που «αγκαλιάζουν» το πρόγραμμά της κάθε χρόνο δείχνουν να ανυπομονούν γι’ αυτό. Κι αν καταφέρει και παραμείνει εδώ που έχει φτάσει σήμερα η Παιδική Σκηνή, η Μαριάννα Αναστασίου θα είναι ικανοποιημένη. Όμως το ανεξάντλητα δημιουργικό ένστικτο της ίδιας και των συνεργατών της θα τους αφήσει «σε ησυχία»;

“Το παιδικό θέαμα οφείλει να αποτελεί βαθιά καλλιτεχνική, άρτια εκτελεσμένη, και υψηλής αισθητικής πράξη” επισημαίνει η Μαριάννα Αναστασίου.

Φέτος έχουν προγραμματιστεί περισσότερες μουσικές και θεατρικές παραστάσεις από ποτέ, όπως και εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις ηλικίες και όλα τα γούστα! Για παιδιά δημοτικού τρεις νέες παραγωγές κάνουν πρεμιέρα: α) η μουσικοθεατρική διασκευή της Φάρμας των ζώων του Όργουελ από τον σκηνοθέτη Μιχάλη Κοιλάκο, με τα διαχρονικά της μηνύματα προσαρμοσμένα για παιδιά, και με επένδυση ροκ και ποπ μουσικής, β) το νέο έργο της Ομάδας ΒιΔα, Συμφωνία SOS, ειδικά σχεδιασμένο για τους χώρους της Μουσικής μας Βιβλιοθήκης, προσεγγίζει το θέμα της διαφορετικότητας μέσα από το αλληγορικό παράδειγμα ενός «διαφορετικού» οργάνου, του κοντραμπάσου, χαρίζοντας μοναδικές στιγμές απόλαυσης με τους ταλαντούχους μουσικούς/ηθοποιούς επί σκηνής, γ) Το Τοτέμ των Ήχων, μια διαδραστική μουσική παράσταση της ανατρεπτικής Ομάδας 2 Λαλούν, είναι μια φανταστική περιπέτεια στην οποία πρωταγωνιστούν παιδιά από 3 ετών. Τα παιδιά εκτίθενται στους ήχους πολλών και «απρόσμενων» οργάνων, που τα ακούν και τα βλέπουν από απόσταση αναπνοής.

Για βρέφη από 10 μηνών προσφέρονται οι δύο επιτυχημένες παραστάσεις που έχουν μαγέψει τα τελευταία χρόνια τις τρυφερές αυτές ηλικίες, συγκινώντας παράλληλα και τους νέους γονείς: α) Το αβγώ, των Στέλλας Σερέφογλου και Αντώνη Παπαθεοδούλου, και Η Βασίλισσα των Πάντων, των Λάμπρου Φισφή και Σάρας Τοσκάνο.

Όσο για τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα, θα επισημάνω τη νέα, επίκαιρη δράση Η Μαρία Κάλλας και οι ηρωίδες της, που σχεδιάστηκε από την μουσικολόγο Gabriela Spanò και δίνει την ευκαιρία στα παιδιά από 8 ετών να προσεγγίσουν μέσα από το υλικό της Βιβλιοθήκης τους οπερατικούς ρόλους που ερμήνευσε η σπουδαία Ελληνίδα σοπράνο. Στο MusiX LAB, τον νέο χώρο της Βιβλιοθήκης όπου η τεχνολογία συναντά τη μουσική, η Ελισάβετ Περακάκη και ο Γιάννης Μυγδάνης υποδέχονται παιδιά από 6 ετών σε έναν κόσμο φτιαγμένο από υπολογιστές, καλώδια, remixes αλλά και «φρούτα», στο καινούργιο τους πρόγραμμα Music Coin DJS, καθώς και στα παλιότερα και αγαπημένα Ήχοι και μπλιμπλίκια και Digital Vegan Orchestra.

Τέλος, σχολικές ομάδες από νηπιαγωγεία και δημοτικά, θα μπορούν να επισκέπτονται τις καθημερινές το MusiX LAB, για να παρακολουθήσουν τα μουσικά εκπαιδευτικά προγράμματα Μικροί Συνθέτες και Ακούω την εικόνα-Βλέπω την μουσική που παρουσιάζει η Χριστέλα Γκιζέλη.

Ο βασικός άξονας στον οποίο κινείται ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής, από την ίδρυσή του πριν 70 χρόνια, είναι αυτός της παιδείας, την οποία υπηρετεί σε όλες της τις μορφές και με όλες του τις δυνάμεις. Στο πρόγραμμα των Φίλων της Μουσικής πάντα υπερείχε η εκπαιδευτική αποστολή, όπως παλαιότερα οι Δράσεις Εκτός Έδρας (σε πόλεις της περιφέρειας) και το θερινό σεμινάριο Art Campus στους Δελφούς, ενώ παράλληλα η παιδική και νεανική ορχήστρα Camerata Junior αναπτύσσεται και διευρύνεται διαρκώς. Από την ίδρυσή της το 1997, η Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» των Φίλων της Μουσικής στηρίζει μέσα από την απαράμιλλη συλλογή της και τις υπηρεσίες της ακόμη πιο ενεργά τη μουσική εκπαίδευση τόσο επιτόπου, όσο και μέσω των ψηφιακών της πηγών, που είναι προσβάσιμες σε όλη την Ελλάδα και τον κόσμο. Στο πλαίσιο της προσπάθειας ενός ακόμα μεγαλύτερου «εκδημοκρατισμού» της παιδείας, κάτι που ο θεμελιωτής του φορέα μας Χρήστος Λαμπράκης θεωρούσε ως κύριο μέλημά μας έχοντας μάλιστα για σύνθημα το «Ίσες ευκαιρίες για όλους!», αναζητήσαμε σιγά σιγά και άλλους τρόπους να αγγίξουμε το ηλικιακά μικρότερο κοινό. Έτσι προστέθηκαν επιπλέον εκπαιδευτικά προγράμματα με στόχο την διαμόρφωση των ακροατών του μέλλοντος. Σ’ αυτό το σημείο, και με αφορμή τις αρτιότερες υποδομές που αποκτήσαμε τα τελευταία χρόνια στη νέα πτέρυγα του Μεγάρου, όπου στεγάζεται ο Σύλλογος και η Βιβλιοθήκη του, γεννήθηκε η ιδέα της προσέγγισης ενός ευρύτερου παιδικού κοινού, που θα επισκεπτόταν με το σχολείο ή την οικογένεια τη Βιβλιοθήκη, χωρίς την προϋπόθεση μουσικών γνώσεων. Τότε λοιπόν τέθηκε το ερώτημα: ποια μορφή τέχνης, ποιο είδος εκδήλωσης είναι αυτό που μπορεί να μιλήσει πιο άμεσα στα παιδιά; Η απάντηση ήταν: το Θέατρο.

Μια Μουσική Βιβλιοθήκη προσφέρει πολιτιστικά θεάματα στα παιδιά, προσδοκώντας να τους τροφοδοτήσει αισθητικά, καλλιτεχνικά και πνευματικά, πλάθοντας έτσι τους μελλοντικούς επισκέπτες της.

Εδώ και πολλά χρόνια, στο χώρο των βιβλιοθηκών διεθνώς, επικρατεί μια τάση εξωστρέφειας, που οδηγεί βιβλιοθηκονόμους και κοινό σε δρόμους πέρα από το αυστηρό πρότυπο που μπορεί κανείς να είχε στο μυαλό του παλαιότερα. Δημοφιλείς εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους με επιστημονικό, καλλιτεχνικό ή ακόμα και πρακτικό ενδιαφέρον, γίνονται μέρος της ετήσιας ρουτίνας όλων των δημοτικών και δημόσιων βιβλιοθηκών, σε μια προσπάθεια ο χώρος τους να γίνει χώρος συνάντησης, μάθησης και εμπειρίας για όλα τα μέλη της κοινότητας. Μια ειδική βιβλιοθήκη, και μάλιστα μια Μουσική Βιβλιοθήκη όπως η δική μας, έχει λοιπόν κάθε λόγο να προσφέρει πολιτιστικά θεάματα στα παιδιά, προσδοκώντας να τους τροφοδοτήσει αισθητικά, καλλιτεχνικά και πνευματικά, πλάθοντας έτσι τους μελλοντικούς επισκέπτες της.

Πάρκινγκ…καροτσιών, Κυριακή πρωί στη Μουσική Βιβλιοθήκη

Σίγουρα το πρώτο έργο που ανεβάσαμε είναι αυτό που θα μείνει για πάντα χαραγμένο στη μνήμη μας. Ήταν μια από τις πρώτες θεατρικές δημιουργίες της ομάδας Κοπέρνικος, Τα μεγάλα ψέματα του μικρού Ερμή, έργο με το οποίο συστήσαμε την Παιδική μας Σκηνή στα σχολεία και τις οικογένειες. Ήταν χαρακτηριστικό για όλους τους εργαζόμενους εδώ, πώς την ώρα της παράστασης που γινόταν τις καθημερινές για τα σχολεία, βρίσκαμε ευκαιρία να δραπετεύσουμε λίγο από τα γραφεία μας για να δούμε -και να ξαναδούμε- από την κουΐντα αυτό το «καλλιτεχνικό δώρο» που χτύπησε την πόρτα μας! Με τον καιρό συνηθίσαμε την καθημερινή παρουσία παιδιών, ηθοποιών και μουσικών στους χώρους της Βιβλιοθήκης, και το Θέατρο μπήκε στη ρουτίνα μας, σαν να ήταν εκεί από πάντα. Έγινε βίωμά μας σε τέτοιο βαθμό, ώστε τα καλοκαίρια που οι σχολικές παραστάσεις σταματούν και οι παιδικές φωνές μάς λείπουν, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε, σε συνεργασία με την ομάδα Thea Tree, το καλοκαιρινό Camp Βουτιές στην Τέχνη, όπου τα παιδιά μυούνται στα μυστικά των παραστατικών τεχνών! Ένα άλλο ορόσημο για την Παιδική μας Σκηνή είναι ότι ανοίξαμε την αγκαλιά μας στα βρέφη, παρουσιάζοντας, όχι χωρίς ενδοιασμούς στην αρχή, αλλά με τεράστιο ενθουσιασμό στη συνέχεια, παραστάσεις για βρέφη. Ενδεικτικό είναι ότι για το πρώτο μας θεατρικό, το αβγώ, όσο δυσκολευτήκαμε να πειστούμε για να το ανεβάσουμε, άλλο τόσο φαίνεται ότι θα δυσκολευτούμε για να το κατεβάσουμε, μια και φέτος συνεχίζει να παίζεται με αμείωτη προσέλευση για 5η χρονιά!

Αυτή τη στιγμή θέλουμε να πιστεύουμε ότι η Παιδική μας Σκηνή έχει πετύχει έναν βασικό της στόχο: να καθιερωθεί στη συνείδηση του κοινού ως ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κέντρα για βρέφη και παιδιά στην Αθήνα, που με σεβασμό προσφέρει ποιοτική ψυχαγωγία, ενισχύοντας τη συναισθηματική τους ανάπτυξη. Ένας δεύτερος στόχος που θεωρούμε ότι πετύχαμε είναι να παρέχουμε τις υπηρεσίες αυτές, σε συνεννόηση και συνεργασία με την καλλιτεχνική διεύθυνση και τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Μεγάρου, ώστε οι δυο φορείς να αλληλοσυμπληρώνονται, προσφέροντας πολυεπίπεδα καλλιτεχνικά βιώματα στα παιδιά όλων των ηλικιών. Και φυσικά, πρεσβεύοντας πάντα την αρχή ότι το παιδικό θέαμα οφείλει να αποτελεί βαθιά καλλιτεχνική, άρτια εκτελεσμένη, και υψηλής αισθητικής πράξη.

Φάρμα των ζώων

Σταθήκαμε πολύ τυχεροί καθώς από την πρώτη στιγμή που σκεφτήκαμε να ιδρυθεί η Παιδική Σκηνή το 2013, είχαμε τον Πρόεδρο κ. Πάνο Δημαρά και όλο το Δ.Σ. των Φίλων της Μουσικής στο πλευρό μας, ενώ η διευθύντρια της Βιβλιοθήκης κ. Στεφανία Μεράκου, συνέβαλε ώστε να καθιερωθούν οι δράσεις αυτές και να γίνουν αναπόσπαστο μέρος της Μουσικής Βιβλιοθήκης. Πάνω απ’ όλα όμως, το πάθος και ο ενθουσιασμός για το καινούργιο από όλους τους συναδέλφους που κλήθηκαν να υποστηρίξουν τις δράσεις αυτές με τη φυσική τους παρουσία ακόμα και τα Σαββατοκύριακα, υπήρξε η κινητήρια δύναμη γι’ αυτό που είναι σήμερα η Παιδική Σκηνή.

Η Παιδική Σκηνή βιώνει μια καθημερινή άσκηση καλλιτεχνικής επιβίωσης.

Η αθρόα προσέλευση του κοινού (25.000 θεατές στη σεζόν 2022-23!) και η σχέση εμπιστοσύνης μαζί του δεν ήταν δεδομένη. Είναι κάτι που χτίστηκε και συνεχίζει να χτίζεται με κόπο, χρόνο με το χρόνο, και είναι αυτό που μας δίνει την ανατροφοδότηση που χρειαζόμαστε. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι θεατές που έρχονται για πρώτη φορά, όταν βγαίνουν από τις αίθουσες, το πρώτο πράγμα που ζητούν να μάθουν είναι τι άλλα προγράμματα προσφέρουμε! Το γεμάτο περιέργεια και κρυφή προσμονή ερώτημα «Τι θα ανεβάσετε φέτος;» που ακούμε στην αρχή κάθε σεζόν από τους «μυημένους» πια εκπαιδευτικούς, γονείς, παιδιά και δημοσιογράφους, είναι αυτό που μας δίνει την ώθηση για να συνεχίζουμε.

Ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής είναι σωματείο ιδιωτικού δικαίου και ουδέποτε έχει τύχει κάποιας κρατικής χρηματοδότησης. Επιπρόσθετα, δεν δικαιούται να λάβει ούτε την επιχορήγηση για θεατρική παράσταση από το Υπουργείο Πολιτισμού, καθώς δεν είναι ΑΜΚΕ. Αυτό σημαίνει ότι, όπως οι περισσότερες δραστηριότητές του, έτσι και η Παιδική Σκηνή είναι αμιγώς αυτοχρηματοδοτούμενη, στηρίζεται δηλαδή αποκλειστικά στις πωλήσεις των εισιτηρίων. Εύκολα λοιπόν καταλαβαίνει κανείς, ότι η βασική μας πρόκληση είναι να προσφέρουμε κάτι δημοφιλές, χωρίς όμως να γίνεται καμία έκπτωση στην ποιότητα. Να καλύψουμε την ανάγκη των θεατών, δίνοντάς τους παράλληλα και το καλλιτεχνικό ερέθισμα που θα τους πάει ένα βήμα παραπέρα. Μια δύσκολη ισορροπία, και μια καθημερινή άσκηση καλλιτεχνικής επιβίωσης. Μια ακόμη πρόκληση είναι η σωστή επιλογή των συμβούλων, των καλλιτεχνών και των εκπαιδευτικών που σχεδιάζουν τα προγράμματά μας κάθε χρόνο. Στόχος μας είναι, οι σταθερές συνεργασίες με ταλαντούχους και καταρτισμένους επαγγελματίες, συνεργασίες που χρόνο με το χρόνο εξελίσσονται και ανθίζουν.

Συμφωνία SOS

Ένα κριτήριο που διέπει το ετήσιο πρόγραμμά μας είναι να ενσωματώνουμε κάθε χρόνο και κάτι καινούργιο, μια καινοτομία, κάτι που με την πάροδο του χρόνου θα κατακτηθεί, θα ωριμάσει, θα γίνει αναπόσπαστο μέρος των δράσεών μας και θα εξελιχθεί ακόμη περισσότερο. Οι εκδηλώσεις μας θέλουμε να έχουν συνέχεια και να βασίζονται σε έναν μακροπρόθεσμο προγραμματισμό. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: Τα Χριστούγεννα του 2018 βάλαμε στο πρόγραμμά μας την πρώτη stand-up comedy παράσταση για παιδιά με τον Γιώργο Χατζηπαύλου. Μεγάλο βήμα για έναν χώρο σαν τον δικό μας, με ό,τι σημειολογικά αυτός πρεσβεύει, η ένταξη στο πρόγραμμα του είδους stand-up comedy και μάλιστα για παιδιά! Και όμως, η παράσταση αυτή ενθουσίασε το κοινό και συνεχίζεται και φέτος μετά από 4 sold out χρονιές! Κι εδώ θα σας αποκαλύψω κάτι από το πρόγραμμα του 2024 που δείχνει τη συνέχεια του εγχειρήματος: τον Ιανουάριο, στο πλαίσιο ενός τριήμερου αφιερώματος για τη σχέση μουσικής και κωμωδίας που διοργανώνει ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής υπό τη διεύθυνση του Αλέξανδρου Χαρκιολάκη με τίτλο Μεταξύ σοβαρού και αστείου, με ομιλίες, open mic και μουσικά happenings, θα πραγματοποιηθεί στην Αίθουσα Δ. Μητρόπουλος του Μεγάρου μια stand-up comedy παράσταση για παιδιά με τον Δημήτρη Δημόπουλο, σε σύμπραξη με την Camerata Junior – συμφωνική πλέον ορχήστρα νέων των Φίλων της Μουσικής. Όλο αυτό αποτελεί μια πενταετή διεργασία από πλευράς μας, με σκοπό να εισαγάγει ένα ευρύτερο κοινό από την πίσω, ή έστω από την πλαϊνή πόρτα, στον κόσμο της συμφωνικής μουσικής. Ξεκινήσαμε από κάποιο δημοφιλές ερέθισμα που στη συνέχεια έγινε βίωμα και με αυτό ως όχημα, θα επιχειρήσουμε να φτάσουμε σε κάτι πιο απαιτητικό για τα παιδιά, κάτι που αρχικά φάνταζε δυσπρόσιτο.

Ακόμα κι αν η Παιδική Σκηνή της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη» μπορέσει να παραμείνει στο επίπεδο που έχει κατακτήσει αυτή τη στιγμή, θα είμαστε ικανοποιημένοι. Φοβάμαι όμως ότι το ένστικτό μας για νέες περιπέτειες δεν θα μας αφήσει σε ησυχία! Θα μπορέσουμε, για παράδειγμα, την επόμενη καλλιτεχνική σεζόν, να αποκτήσουμε την υλικοτεχνική υποδομή για να εμπλουτίσουμε τα θεάματά μας με μια ακόμη μορφή τέχνης, αυτή της visual art; Και πού θα μας οδηγήσει σε ένα ή δύο χρόνια η φετινή πρώτη μας επαφή με τη δημοτική μουσική, όταν τα παιδιά θα βρεθούν σε απόσταση αναπνοής από μια παλλόμενη γκάιντα; Αυτό μένει να το δούμε…

αβγώ, Στέλλα Σερέφογλου