Γέρμα: Μια γυναικεία κραυγή στη σύγχρονη συντηρητική κοινωνία

Πέρυσι, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος σκηνοθέτησε το έργο του Σέρχιο Μπλάνκο, «Μια άλλη Θήβα» που, στην πραγματικότητα, ήταν ένας «άλλος» Οιδίπους. Φέτος, από το ισπανόφωνο στρέφεται στο αγγλόφωνο θέατρο και στο έργο του Σάιμον Στόουν «Γέρμα» – που στην πραγματικότητα είναι «Μια άλλη Γέρμα».

Αν τον ρωτήσεις γιατί στέκεται τελευταία στις μεταγραφές – αν και συνιστούν νέα έργα – κλασικών κειμένων θα σε παραπέμψει στα λόγια του ίδιου του Βρετανού συγγραφέα Στόουν που έχει δηλώσει πως βασίζεται στην ιδέα του Νίτσε πως «οι παλιές ιστορίες επιστρέφουν ξανά και ξανά και μας στοιχειώνουν πολιτιστικά. Αυτό λοιπόν που προσπαθώ να κάνω στη δουλειά μου είναι να γράψω ένα εντελώς μοντέρνο έργο, με βάση την εμπειρία μου και την εμπειρία των ανθρώπων που γνωρίζω, αλλά ταυτόχρονα προσπαθώ να δώσω μέσα στο έργο μια νέα ζωή στην αρχική μυθική φιγούρα, σαν ένα Φοίνικα που αναγεννιέται από τις στάχτες του, χωρίς να λάβω υπόψη το πώς έχει παρουσιαστεί αυτή η φιγούρα στο παρελθόν».

Η Μαρία Κίτσου και η Τατιάνα Πίττα εν αναμονή του βρέφους.

Στη νέα «Γέρμα» γραμμένη το 2017, κάνοντας θριαμβική πρεμιέρα στο Young Vic του Λονδίνου, ο Σάιμον Στόουν εμπνέεται από την τραγωδία του Λόρκα: Μια γυναίκα στην ύπαιθρο της Ανδαλουσίας δεν μπορεί να μείνει έγκυος (Γέρμα άλλωστε σημαίνει ‘στείρα’ στα ισπανικά) αλλά το ν’ αποκτήσει παιδιά της γίνεται τρομερή εμμονή, τόσο ώστε δεν διστάζει να φτάσει στα άκρα. Στην εκδοχή του Σάϊμον Στόουν, η πλοκή μεταφέρεται 90 χρόνια μετά, στο κέντρο του Λονδίνου και η Γέρμα είναι μια boem δημοσιογράφος και blogger που σταδιακά κατακτά την αναγνώριση. Ο έρωτας της με τον Τζον (Χουάν στο πρωτότυπο – γιατί ο συγγραφέας διατηρεί και τα ονόματα των ηρώων) εξελίσσεται σε γάμο, στο πλαίσιο του οποίου η απόκτηση ενός παιδιού γίνεται η άμεση προτεραιότητα της. «Η άδεια μου μήτρα» είναι τα πρώτα λόγια που ακούγεται να λέει στην πρόβα, με λυγισμένη φωνή η Μαρία Κίτσου, έχοντας πια μπει στο ‘κυνήγι’ της μητρότητας.

Μαρία Κίτσου: Η Γέρμα νιώθει μισή και σακατεμένη ως μη μάνα και το ερώτημα είναι αν η μητρότητα είναι δική της επιθυμία – ή από ένα σημείο και μετά – είναι μια προβολή της κοινωνίας πάνω της

«Στην αρχή είναι μια γυναίκα δυναμική ανεξάρτητη, που δηλώνει με βεβαιότητα πως δεν την καθορίζουν τα αναπαραγωγικά της όργανα. Κόρη μιας πρώην χίπισσας, κάπως boem και η ίδια μοιάζει να επιθυμεί με έναν αυθορμητισμό την απόκτηση ενός παιδιού. Σύντομα, τα πράγματα παίρνουν άλλη τροπή, κοιμάται και ξυπνάει με την έγνοια μιας εγκυμοσύνης, είναι διατεθειμένη να κάνει τα πάντα για ν΄ αποκτήσει παιδί, ακόμα και να εξαντλήσει τα μέσα της επιστήμης. Νιώθει μισή και σακατεμένη ως μη μάνα και το ερώτημα είναι αν η μητρότητα είναι δική της επιθυμία ή από ένα σημείο και μετά είναι μια προβολή της κοινωνίας πάνω της» σχολιάζει η Μαρία Κίτσου.

Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης και η Μαρία Κίτσου σε σκηνή της παράστασης.

Η θέση της γυναίκας, οι επιβεβλημένοι ρόλοι και η κοινωνική πίεση που δέχεται ακόμα και στον 21ο αιώνα για να διαπρέψει στον καθέναν από αυτούς ξεχωριστά, είναι μόνο ένα από τα θέματα που θίγει η «Γέρμα» του Σάιμον Στόουν, κατά τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο. «Το έργο είναι γραμμένο με τέτοια ευαισθησία και συνθετότητα σαν να το έχει γράψει μια γυναίκα. Κι όμως ο Σάιμον Στόουν έχει την διαύγεια να δει μέσα στα φύλα, στην κοινωνία, στις σχέσεις και να κάνει ακόμα και μια κριτική του δυτικού πολιτισμού αφού η απόκτηση ενός παιδιού περνάει μέσα από ένα σύστημα – της τεχνητής γονιμοποίησης – άρα μόνο μια οικογένεια με χρήματα μπορεί να αποκτήσει παιδί. Με λίγα λόγια, η οικονομική επιφάνεια επιβραβεύεται από ένα παιδί, είναι ένας ακόμα παράγοντας επιτυχίας στον σύγχρονο κόσμο», επισημαίνει.

Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος: Το έργο έχει την διαύγεια να δει μέσα στα φύλα, στην κοινωνία, στις σχέσεις και να κάνει ακόμα και μια κριτική του δυτικού πολιτισμού

Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης στο ρόλο του Τζον, του άνδρα της Γέρμας, δίνει ξεκάθαρα ταξικά χαρακτηριστικά στην αφήγηση αφού «όσο το ζευγάρι δεν αποκτά παιδί παρά τις επαναλαμβανόμενες τεχνητές γονιμοποιήσεις, τόσο καταστρέφεται και οικονομικά. Η κατάρρευση είναι ολοκληρωτική. Δεν αποκτούν παιδί, χάνουν τον εαυτό τους, χάνουν την σχέση τους, χάνουν και κάθε περιουσιακό στοιχείο. Παρατηρεί, δηλαδή, κανείς την εξέλιξη μιας σχέσης όπου βαδίζει στα πρότυπα του Καπιταλισμού, με την έννοια πως η καταναλωτική κοινωνία τους επιβάλλει τα πιστεύω και τις ανάγκες τους. Κι αυτό είναι ένας σοβαρός συσχετισμός με την στροφή της παγκόσμιας κοινωνίας στον συντηρητισμό, στη θρησκοληψία, τον ρατσισμό, στα στερεότυπα» λέει.

Η Ασπασία Κράλλη ως μητέρα της “Γέρμα”.

Η εκδοχή του Σάιμον Στόουν δίνει μια διεσταλμένη εικόνα του σύγχρονου κόσμου μέσα από ένα πυρηνικό ζήτημα που αντλεί από την μητρότητα και την οικογένεια. Στην «Γέρμα» του φωτίζονται όλοι οι τύποι γυναίκας, όπως παρατηρεί η Ασπασία Κράλλη – υποδυόμενη το ρόλο της μητέρας: Από την Έλεν μια γυναίκα μεγαλωμένη με τις ιδέες των hippies που απέκτησε δύο κόρες χωρίς να το θέλει και εξακολουθεί να υπερασπίζεται τη θέση της, τη Μαίρη την πρωτότοκη της που έχει αποκτήσει παιδιά αλλά ταλαιπωρείται από τη γονεϊκότητα καθώς δεν διατηρεί μια υγιή συντροφική σχέση, τη Γέρμα που πάση θυσία θέλει να γίνει μητέρα έως τη νεαρή Ντες που ξοδεύεται ερωτικά χωρίς δεύτερη σκέψη.

«Διακρίνουμε γυναικεία πρόσωπα» λέει η Τατιάνα Πίττα κρατώντας το ρόλο της Μαίρη, «τα περισσότερα από τα οποία δεν έχουν τη νηφαλιότητα να δουν τις πραγματικές τους ανάγκες ή αν αυτές ταυτίζονται με κοινωνικά φορεμένα στερεότυπα. Στην αρχή του έργου, για παράδειγμα, μπαίνει στη συζήτηση και το δημογραφικό ζήτημα, η ανάγκη δηλαδή να γεννηθούν παιδιά για να υπάρχουν ισχυρά κράτη. Φυσικά, τίποτα δεν είναι τόσο αθώο, το είδαμε και σε χώρες όπου οι αμβλώσεις κηρύχθηκαν παράνομες· και στην Ελλάδα δεν είμαστε πολύ μακριά από αυτό» υπογραμμίζει. «Κι αυτό ενδυναμώνει την παλιά αντίληψη, από την εποχή του Λόρκα, πως μια γυναίκα που δεν γεννά παιδιά δεν είναι χρήσιμη και παραγωγική για την κοινωνία».

Χάρης Χαραλάμπους – Καζέπης και Μαρία Κίτσου στο σκηνικό της Ευαγγελίας Θεριανού.

Στα χνάρια του Λόρκα, πάντως, ο Σάιμον Στόουν φωτίζει γυναίκες ηρωίδες. Δίνει φωνή σε μια γυναικεία κραυγή. Κι αυτό είναι κάτι που παρατηρεί ο Χάρης Χαραλάμπους – Καζέπης, ο μόλις δεύτερος ανδρικός ρόλος στο έργο καθώς υποδύεται τον Βίκτορ, πρώην σύντροφο και νυν συνεργάτη της Γέρμα. «Λείπουν τέτοια έργα από το παγκόσμιο ρεπερτόριο και είναι κάτι καταγεγραμμένο. Είναι σημαντικό να συναντά κανείς έργα όπου η πρωταγωνίστρια είναι γυναίκα κι όχι μια ηρωίδα που ζει στη σκιά ενός άνδρα».