«Tι θα πει λεύτερος; Αυτός που δεν φοβάται το θάνατο»: Ο Νίκος Καζαντζάκης μέσα από λόγια που πάντα θα εμπνέουν
Ο Νίκος Καζαντζάκης, ένας από τους πιο σημαντικούς λογοτέχνες της Ελλάδας, άφησε την τελευταία του πνοή σαν σήμερα, πριν από 66 χρόνια.
Στις 26 Οκτωβρίου του 1957, στην Ελλάδα σημειώθηκε μία ηχηρή λογοτεχνική απουσία. Ο σπουδαίος συγγραφέας, ποιητής και δραματουργός Νίκος Καζαντζάκης είχε φύγει από τη ζωή. Το έργο και οι σκέψεις του όμως έμειναν πίσω, επιβεβαιώνοντας την εξέχουσα θέση του στον κόσμο της λογοτεχνίας.
Η ζωή και η πρώιμη λογοτεχνική παρακαταθήκη του Νίκου ΚαζαντζάκηΣτο Ηράκλειο της Κρήτης γεννήθηκε ο Νίκος Καζαντζάκης στις 18 Φεβρουαρίου του 1883. Από νωρίς, δείχνει ιδιαίτερο ζήλο ως προς τις θεωρητικές σπουδές και ολοκληρώνει με επιτυχία τις μαθητικές του υποχρεώσεις τόσο στην Κρήτη, όσο και στη Νάξο.
Το 1902, ο Καζαντζάκης πηγαίνει στην Αθήνα για να σπουδάσει στη Νομική. Εκεί, εξελίσσει και μία ακόμα αγάπη του, αυτή της λογοτεχνίας. Τέσσερα μόλις χρόνια μετά, εκδίδει με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή το μυθιστόρημα «Όφις και Κρίνο», πρώτο επίσημο δείγμα της γραφής του.
Λίγο αργότερα βέβαια, ο Νίκος Καζαντζάκης ανακαλύπτει ένα ακόμα πάθος του, τα ταξίδια. Κάνει το μεταπτυχιακό του στο Παρίσι, πηγαίνει στο Άγιο Όρος με τον πλέον στενό του φίλο Άγγελο Σικελιανό, έπειτα γυρίζει την Ευρώπη και τέλος, λίγο πριν φύγει από τη ζωή, φτάνει στην Ιαπωνία.
Από όλα αυτά τα ταξίδια όμως, ένα θα τον ανεβάσει στο υψηλότερο βάθρο της λογοτεχνίας. Το 1917, ο μέχρι τότε μεταφραστής Νίκος Καζαντζάκης θα προσπαθήσει να απλώσει τα φτερά του στον κόσμο των επιχειρήσεων και θα συνεργαστεί με τον εργάτη Γιώργη Ζορμπά, στην εκμετάλλευση ενός λιγνιτωρυχείου στη Μάνη.
Οι εμπειρίες του αυτές μπορεί να ήταν αποτυχημένες, οδήγησαν όμως στη δημιουργία ενός από τα πιο γνωστά και πολυμεταφρασμένα έργα της λογοτεχνίας, το μυθιστόρημα «Bίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά».
Το 1919, ο Ελευθέριος Βενιζέλος διορίζει τον Καζαντζάκη Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Περιθάλψεως με αποστολή τον επαναπατρισμό Ελλήνων από την περιοχή του Καυκάσου. Οι εμπειρίες του συγγραφέα από αυτήν την περίοδο, θα μετουσιωθούν λίγο αργότερα σε ένα ακόμα γνωστό μυθιστορήματά του, το «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται».
Ένα χρόνο μένει στο Υπουργείο, και το 1920 συνεχίζει τα ταξίδια του. Στη Βιέννη γνωρίζει και σαγηνεύεται από τον κόσμο του Φρόυντ, ενώ στο Βερολίνο έρχεται σε επαφή με τα κομμουνιστικά ιδεώδη του Λένιν.
Τα χρόνια περνούσαν, οι εμπειρίες του Καζαντζάκη πλήθαιναν και μαζί με αυτές και τα έργα του. Μέχρι το 1952, ο λογοτέχνης έχει ολοκληρώσει το επικό του ποίημα «Οδύσσεια», και τα μυθιστορήματα «Καπετάν Μιχάλης», και «Ο Τελευταίος Πειρασμός», έργο που παραλίγο να τον οδηγήσει στον αφορισμό από την Εκκλησία.
Το χωρίς όρια όραμα του Καζαντζάκη και οι φιλελεύθερες ιδέες του τον έφεραν πολλές φορές αντιμέτωπο με τη σκληρή κριτική του κοινού και δεν ήταν λίγες οι φορές που ήρθε σε ρήξη και με την Εκκλησία. Παρόλα αυτά, η λογοτεχνική του αξία δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, και έχει μάλιστα σπάσει τα όρια της Ελλάδας, χαρίζοντας στον λογοτέχνη 14 υποψηφιότητες για τα βραβεία Νόμπελ.
Ταλαιπωρημένος από τον 20ετή αγώνα του με τη λευχαιμία και χάνοντας μία τελική μάχη με την ασιατική γρίπη που τον ταλάνιζε τους τελευταίους μήνες της ζωής του, στις 26 Οκτωβρίου του 1957, ο Νίκος Καζαντζάκης αφήνει την τελευταία του πνοή στη Γερμανία.
Η σορός του αγαπητού και αρκετές φορές παρεξηγημένου λογοτέχνη μεταφέρεται τότε στην πατρίδα του, το Ηράκλειο Κρήτης, και η ταφή γίνεται με ιδιαίτερες τιμές και συγκίνηση. Στον τάφο του μάλιστα χαράσσεται η ανατριχιαστική φράση που θα συντροφεύει το όνομά του για πάντα στις μνήμες όλων, «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος».
Ο αγαπημένος Έλληνας συγγραφέας, δραματουργός και ποιητής κατάφερε πέρα από το σπουδαίο λογοτεχνικό του έργο, να μας αφήσει ως παρακαταθήκη μερικές φράσεις μεγάλης σημασίας, για τη ζωή, τις αξίες, και κυρίως για την πολυπόθητη έννοια της ελευθερίας.
«Μια αστραπή η ζωή μας… μα προλαβαίνουμε.»
«Ό, τι δεν συνέβη ποτέ, είναι ό, τι δεν ποθήσαμε αρκετά.»
«Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα.»
«Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο και καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή.»
«Δεν υπάρχουν ιδέες, υπάρχουν μονάχα άνθρωποι που κουβαλούν τις ιδέες, κι αυτές παίρνουν το μπόι του ανθρώπου που τις κουβαλάει.»
«Το κακό πάντα στην αρχή θριαμβεύει και πάντα στο τέλος νικιέται.»
«Αν μπορείς κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει.»
«Tι θα πει λεύτερος; Αυτός που δεν φοβάται το θάνατο.»
«Η ανώτατη αρετή δεν είναι να ‘σαι ελεύθερος, αλλά να μάχεσαι για ελευθερία.»
«Ο σωστός δρόμος είναι ο ανήφορος.»
«Σα δε φτάσει ο άνθρωπος στην άκρη του γκρεμού, δεν βγάζει στην πλάτη του φτερούγες να πετάξει.»
«Ένα καράβι είναι το σώμα μας που πλέει απάνω σε βαθυγάλαζα νερά με σκοπό να ναυαγήσουμε!»
«Η στερνή, η πιο ιερή μορφή θεωρίας είναι η πράξη.»
«Το ψέμα είναι ανανδρία.»
«Δεν υπάρχει βαρύτερη τιμωρία από τούτη, να απαντάς στην κακία με καλοσύνη.»
«Τι θα πει ευτυχία; Να ζεις όλες τις δυστυχίες. Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια.»
«Η αιωνιότητα είναι ποιότητα, δεν είναι ποσότητα. Αυτό είναι το μεγάλο, πολύ απλό μυστικό.”
«Δεν τον φοβάμαι το Θεό, αυτός καταλαβαίνει και συχωρνάει. Τους ανθρώπους φοβάμαι. Αυτοί δεν καταλαβαίνουν και δε συχωρνούν.»
«Τίποτα γενναίο δεν μπορεί ο άνθρωπος να κάμει στον κόσμο, αν δεν υποτάξει τη ζωή του σ’ έναν Αφέντη ανώτερό του.»
«Ο διάολος μπορεί και μπαίνει μονάχα στην Κόλαση. Ο άγγελος μπορεί και μπαίνει μονάχα στην Παράδεισο. Ο άνθρωπος μπαίνει όπου θέλει!»
