Πέντε λόγοι για να ξαναδώ τα «Φώτα της πόλης»

Ήταν μια από τις ευχάριστες εκπλήξεις της περασμένης θεατρικής σεζόν και σίγουρα μια από τις πιο ενδιαφέρουσες παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου. Περισσότερο από όλα ωστόσο, ήταν ένα μεγάλο ρίσκο που δικαιώθηκε από μια πολυμελή ομάδα επί σκηνής: Η θεατροποίηση της εμβληματική ταινίας – τόσο για τον ίδιο ως θρυλικό πρόσωπο του κινηματογράφου όσο και για την ιστορική μετάβαση της τέχνης του – του Τσάρλι Τσάπλιν «Τα φώτα της πόλης» έγινε για πρώτη φορά πραγματικότητα από μια ελληνική ομάδα εργασίας.

Για όλους αυτούς τους λόγους έπαιξε για δύο μήνες στην ασφυκτικά γεμάτη πλατεία του Rex. Για τους ίδιους λόγους συνεχίζει την πορεία της για δεύτερη χρονιά, αυτή τη φορά μετακομίζοντας στο «Θέατρον» του Ελληνικού Κόσμου.

Και βωβό και μιούζικαλ. Σπανίως βλέπουμε στο ελληνικό θέατρο τόσο τολμηρές ιδέες που ενώ αναπαράγουν κλασικά μοτίβα, δημιουργούν πρωτοποριακά υβριδικά θεάματα. Αποδίδοντας την πατρότητα της ιδέας στο συνθέτη Θοδωρή Οικονόμου, τα «Φώτα της πόλης» φέρουν σε επαφή την old fashion ατμόσφαιρα του βωβού κινηματογράφου, προωθούν όπως και στην – τότε επαναστατική βιομηχανία του Χόλυγουντ – την σωματική έκφραση και τις  ‘υπογραμμισμένες’ εκφράσεις του προσώπου, την ώρα που η μουσική αφήγηση προστίθεται στη σωματική. Ιδιοφυής και ως ιδέα και ως εκτέλεση.

Ήταν δίκαιο και έγινε πράξη. Η φαντασία και η κινησιολογική ερμηνεία της πάνω στα κείμενα έχει αναδειχθεί πλείστες φορές, σε μεγάλες θεατρικές παραγωγές – σε βαθμό που διεκδικούσε μερίδιο από την τελική σκηνοθετική εργασία. Ήταν, λοιπόν, η κατάλληλη στιγμή για την χορογράφο Αμάλια Μπένετ να υπογράψει την πρώτη της σκηνοθεσία σε ένα έργο που, εκ των πραγμάτων, απαιτούσε άριστα κινησιολογικά αντανακλαστικά. Δικαίωσε τις προσδοκίες φορτίζοντας με ποίηση και συναισθηματική ένταση το υλικό της, δουλεύοντας με εξαντλητική λεπτομέρεια τις κινήσεις και τις εκφράσεις  των πρωταγωνιστών της, ώστε να μοιάζει πως έχει κάνει μια σκηνοθεσία δύο επιπέδων: Επικεντρωμένη μεν στη μεγάλη εικόνα – αναπαράσταση του βωβού σινεμά – και συνάμα στη μικρότερη, αυτήν της θεατρικής τέχνης.

Με την αρχική ιδέα κατοχυρωμένη, φαίνεται πως ο Θοδωρής Οικονόμου, οδηγήθηκε οργανικά στην σύνθεση ενός μιούζικαλ – φυσικά με αυξημένο βαθμό δυσκολίας ως θεατρική μεταφορά μιας θρυλικής κινηματογραφικής ταινίας. Παρακολουθώντας το πνεύμα του έργου που συνδυάζει με δεξιοτεχνική ισορροπία το δραματικό με το κωμικό στοιχείο, το δίπολο πλούσιου – φτωχού, δικαίου-αδίκου, τύχης – ατυχίας οι συνθέσεις του Θοδωρή Οικονόμου αντλούν από πολλά και αντιφατικά, μεταξύ τους, μοτίβα. Από την ευθυμία της οπερέτας, αλλά και την τζαζ τρυφερότητα ενός ρομάντζου έως την ανάγκη  να παρακολουθήσει με ταχείς ρυθμούς ένα τρελό γκανγκ. Εξαιρετικές και οι μουσικές του παρεμβάσεις στις στιγμές όπου η μουσική υποκαθιστά τους υπέρτιτλους του βωβού σινεμά· τη μουσική που, δηλαδή, ‘αρθρώνεται’ ως λόγος.

Μολονότι τα κυρίαρχα μοτίβα του βωβού κινηματογράφου είναι πολύ δυνατά και αφομοιωμένα στη συνείδηση του θεατή, εξακολουθεί να αποτελεί σπαζοκεφαλιά η θεατροποίηση τους. Για την πιστότητα της αίσθησης ότι βρισκόμαστε σε ένα κινηματογραφικό χολυγουντιανό στούντιο του Μεσοπολέμου ευθύνονται τρεις δημιουργοί: Ο ενδυματολόγος Άγγελος Μέντης που σχεδιάζει κοστούμια εποχής εύστοχα σε ασπρόμαυρους χρωματισμούς, η σκηνογράφος Τίνα Τζόκα που δημιουργεί διαρκώς μικρούς κόσμους για να υπηρετήσουν την προσωρινότητα ενός κινηματογραφικού σετ και η φωτίστρια Χριστίνα Θανάσουλα που παίζει με το πάντρεμα των κινηματογραφικών και θεατρικών φωτισμών.

Μολονότι ένα από τα πιο επιτυχημένα σημεία του εγχειρήματος ήταν πέρυσι η ερμηνεία του Προκόπη Αγαθοκλέους (και η τέλεια χημεία του με τον Έκτορα Λυγίζο στο ρόλο του Εκατομμυριούχου), η ομάδα αλλάζει. Αλλάζει, ωστόσο, με ηθοποιούς αξιώσεων. Καταρχάς, το ρόλο του Αλητάκου – Σαρλώ θα μοιράζονται σε διπλή διανομή, ο έμπειρος χορογράφος, ηθοποιός και ιδρυτικό μέλος της  ομάδας Sinequanon, ΄Εντγκεν Λάμε και ο διακεκριμένος Τουρκοκύπριος Ιζέλ Σεϊλανί. Ως Εκατομμυριούχο θα δούμε τον Θανάση Ραφτόπουλο, ο οποίος έπαιζε και πέρυσι στα «Φώτα της πόλης» σε μικρότερο ρόλο, ο δαιμονικά κωμικός Θανάσης Δήμου που θα υποδυθεί τον Μπάτλερ ενώ το ρόλο της τυφλής ανθοπώλισσας την οποία ερωτεύεται ο Σαρλό, αναλαμβάνει η έμπειρη Άννα Καλαϊτζίδου.