Ο Βασίλης Μαυρογεωργίου μαγεύεται από τον κόσμο του Πινόκιο

Παρακολούθησε την πρώτη του παιδική παράσταση ως ενήλικας στο Θέατρο Πόρτα, αφού όταν ήταν μικρός – λέει και διαμαρτύρεται – δεν υπήρχε σχέδιο στο σχολείο του για θεατρικές εκδρομές. «Δεν ξέρω γιατί, αλλά δεν έγινε καμία προσπάθεια να καλλιεργήσουν μέσα μας τίποτα το ιδιαίτερο. Θυμάμαι μόνο πως μας είχαν πάει σε μια παράσταση κουκλοθεάτρου επειδή είχε και διαγωνισμό κορν φλέικς».

Μια παράδοξη, περίπου αστεία, παραδοχή από τον Βασίλη Μαυρογεωργίου, έναν δημιουργό δυνατά συνδεδεμένο με την παιδική σκηνή καθώς έχει σκηνοθετήσει δέκα παιδικές παραστάσεις, έχει γράψει και διασκευάσει, σχεδόν, άλλα τόσα έργα – τώρα ετοιμάζεται για τη νέα του παιδική σκηνοθεσία στο Μικρό Εθνικό του Εθνικού Θεάτρου με τον «Πινόκιο» –  και, το κυριότερο έχει καταφέρει να διατηρεί μέσα του την αχαλίνωτη ευαισθησία του παιδιού. «Οι  δύο παιδικές παραστάσεις που έχουν χαραχτεί στην παιδική μου ψυχή – παρότι τις οποίες είδα μεγάλος – ήταν η “Οικογένεια Νώε” και “Το αγόρι με την βαλίτσα” σε σκηνοθεσίες του Θωμά Μοσχόπουλου. Ντρέπομαι που το λέω αλλά, σαν θεατής, δεν έχω κλάψει ξανά, όσο έκλαψα για το Χαχούνι που πεθαίνει στην “Οικογένεια Νώε”», λέει επιβεβαιώνοντας με χιούμορ αυτήν την αίσθηση.

O θίασος του “Πινόκιο” που κάνει πρεμιέρα στη σκηνή του Μικρού Εθνικού στις 18 Νοεμβρίου. @Κάρολ Γιάρεκ

Ένα, αναμφίβολα, σπουδαίο προσόν που, τους τελευταίους μήνες, ασκεί δουλεύοντας στην διασκευή του Κρις Κούπερ πάνω στο κλασικό παραμύθι του Κάρλο Κολόντι, για τον Πινόκιο, το ξύλινο αγόρι που αποδρά από την σχολική πειθαρχία για ν’ ακολουθήσει το ένστικτο της περιέργειας, της περιπέτειας και της ζωής. «Αυτή η ιστορία, πάντοτε μου γεννούσε μια διάθεση για σκανδαλιά, να μην ακούω τους μεγάλους και να επαναστατώ. Αργότερα κατάλαβα ότι αυτό είναι που πρέπει να κάνουμε στην ζωή μας γενικότερα», σχολιάζει και αποκαλύπτει πως πάνω σε αυτή την σκέψη, στηρίζει και την προσέγγιση του. Άλλωστε, όπως λέει, και ο ίδιος ο Κούπερ «δίνει αξία στην περιπέτεια και αμφισβητεί την αξία του σχολείου και της γενικής οδηγίας ‘να κάθεσαι φρόνιμος’».

Έτσι, η σκηνοθεσία του – με το δώρο της πρωτότυπης μουσικής σύνθεσης του Νίκου Κυπουργού – παρακολουθεί το αξίωμα της ανεξαρτησίας. «Στο έργο όλοι οι χαρακτήρες λένε στον Πινόκιο να γίνει καλό παιδί για να ανακαλύψει τον εαυτό του. Όμως, ο λόγος που το πετυχαίνει είναι γιατί κάνει του κεφαλιού του. Νιώθω πως όλο το έργο είναι σαν να σου φωνάζει: ‘Βγες έξω και ζήσε!’ », λέει ο σκηνοθέτης της παράστασης, επισημαίνοντας τελικά μια παθογένεια τόσο της ελληνικής παιδικής σκηνής όσο και της ενήλικης κοινωνίας για τις πληροφορίες που επιτρέπουν να φτάσουν στα παιδιά.

Στις συνομιλίες του με τον Κρις Κούπερ ανακάλυψε πως αυτό δεν είναι, μόνο, ελληνικό ίδιον. «Ο Κρις Κούπερ – ο οποίος είναι πραγματικά ένας μάγος των παιδικών ιστοριών – μου είπε πως υπάρχει μια τρομερή παραδοξότητα σε σχέση με το ότι λέμε στα παιδιά: Συζητήσαμε πως έχει τεράστια σημασία να μην τους λέμε ψέματα γιατί με έναν τρόπο τα εισάγουμε σ’ έναν κόσμο υποκριτών και απατεώνων. Η καρδιά του έργου του Πινόκιο χτυπάει γύρω από το θέμα της ανατροφής. Πως εισάγουμε έναν μικρό άνθρωπο στην κοινωνία των ενηλίκων; Αυτό αναρωτιέται».

Το ίδιο μοιάζει να αναρωτιέται για χρόνια και ο Βασίλης Μαυρογεωργίου αφού σκηνοθέτησε την πρώτη του παιδική παράσταση το 2005 (μετά τον θρίαμβο της «Κατσαρίδας»), στο θέατρο Πόρτα, τη σκηνή που τον εκπαίδευσε και ως θεατή παιδικού θεάτρου. Ήταν το «Μια νύχτα του Φλεβάρη» του Στεφάν Γκότε, «μια πολύ όμορφη εμπειρία», όπως την ανακαλεί, «τόσο γιατί η συνεργασία με τις ηθοποιούς Άννα Καλαϊτζίδου, Κατερίνα Μαυρογεώργη και Μαρία Φιλίνη ήταν σαν παιχνίδι, όσο και γιατί το Θέατρο Πόρτα της υπέροχης Ξένιας Καλογεροπούλου μας αγκάλιασε και φρόντισε τρομερά την παράσταση. Εκείνο που αποκόμισα τότε, παρακολουθώντας την παράσταση μαζί με το παιδικό κοινό, ήταν ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά αντιδρούν και τι προσλαμβάνουν από μια ιστορία και από τον τρόπο που την παρουσιάζεις. Τα παιδιά είναι πολύ διαθέσιμα να δεχτούν μια θεατρική συνθήκη χωρίς να τους εξηγήσεις το παραμικρό. Ίσως γιατί το θέατρο είναι κάτι που γεννάμε μόνοι μας από παιδιά» λέει με τρυφερότητα.

Έκτοτε έχει υπογράψει δέκα, ακόμα, παιδικές παραστάσεις: Την «Ωραιότερη Ιστορία του Κόσμου» και την «Αλίκη στην χώρα των Θαυμάτων» και πάλι για το Εθνικό θέατρο κατά τη διετία 2008-2009, «Τα ψηλά βουνά» στο Θέατρο Ακροπόλ το 2015, «Το Φτερωτό Άλογο» στο Μέγαρο Μουσικής το 2019, τον «Σέρλοκ Χολμς και τον κλέφτη των Χριστουγέννων» στο Κέντρο Πολιτισμού ‘Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος το 2021, την «Ειρήνη» του Αριστοφάνη στο Θέατρο Τέχνης το 2022. Περίοπτη θέση στη σχέση του με την παιδική δραματουργία έχει η συμμετοχή του ως σκηνοθέτης, συγγραφέας και ηθοποιός επί επτά χρόνια στον θεσμό του Θεάτρου του Νέου Κόσμου για το παιδικό θέατρο σε νοσοκομεία και ιδρύματα. Την θυμάται ως «μια πολύ σημαντική κίνηση από το Θέατρο του Νέου κόσμου αφενός και αφετέρου γιατί στο πλευρό της Ντίνης Ρέντη (που έπαιζε σε όλες αυτές τις παραστάσεις) έμαθα ότι το παιδικό θέατρο είναι κάτι που πρέπει να προσφέρεις με αγάπη και φροντίδα στα παιδιά, κάνοντας στην άκρη την καλλιτεχνική ματαιοδοξία και τον εγωισμό σου».  

Η Κατερίνα Μαυρογεώργη, η Μαρία Φιλίνη και η Άννα Καλαϊτζίδου στο σκηνοθετικό ντεμπούτο του Βασίλη Μαυρογεωργίου στην παιδική σκηνή “Μια νύχτα του Φλεβάρη”.

Ήταν αυτές οι παραστάσεις, για τα μάτια του πιο ευάλωτου παιδικού πληθυσμού, που του δίδαξαν και τον τρόπο να επικοινωνεί με τα παιδιά: Ένα γνήσιο, ειλικρινή, διάφανο τρόπο που – για όσους είχαμε παρακολουθήσει παραστάσεις αυτού του κύκλου – ήταν και συναισθηματικά καθηλωτικός. «Στην αρχή επιδίωκα να χρησιμοποιώ πολλά σκηνικά, σκηνικά αντικείμενα και κοστούμια για να εντυπωσιάσουμε τα παιδιά. Αργότερα κατάλαβα ότι αυτό που τα βοηθούσε να ‘μπουν’ στην ιστορία ήταν το να την πιστεύεις εσύ ο ίδιος. Οπότε για όση ώρα παίζαμε, προσπαθούσαμε να χαθούμε μέσα σε αυτήν. Έτσι κι αλλιώς, ήταν πολύ δύσκολο να καταφέρεις να μεταμορφώσεις αυτούς τους ψυχρούς χώρους απλώς με τα σκηνικά· η ενέργεια μας ήταν το μόνο που  μπορούσε να το πετύχει αυτό. Και τα παιδιά είναι πολύ πρόθυμα να σταματήσουν να βλέπουν την πραγματικότητα και να μεταφερθούν σε έναν άλλον κόσμο αρκεί να είσαι κι εσύ πρόθυμος να ταξιδέψεις μαζί τους».

Τα παιδιά είναι πολύ πρόθυμα να σταματήσουν να βλέπουν την πραγματικότητα και να μεταφερθούν σε έναν άλλον κόσμο αρκεί να είσαι κι εσύ πρόθυμος να ταξιδέψεις μαζί τους

Κατά τα άλλα, όταν σκηνοθετεί παιδικό θέατρο δεν κάνει διαχωρισμούς. Εξηγεί πως όταν δουλεύει πάνω σε μια σκηνοθεσία δεν έχει, ακριβώς συναίσθηση ότι πρόκειται για ενήλικη ή για παιδική παράσταση. «Όλες οι παραστάσεις ξεκινούν από μια ιστορία και αυτή είναι που σου δίνει τα μέσα για να την αφηγηθείς. Δεν πιστεύω ποτέ ότι ένας καλλιτέχνης κατασκευάζει και ελέγχει την δουλειά του, λαμβάνοντας υπόψη σε ποιον απευθύνεται. Πιστεύω πως σε πρώτη φάση της επιτρέπει να ζωντανέψει και έπειτα την ακολουθεί. Αυτή η ίδια, μεταμορφώνεται και παίρνει διαφορετικά μονοπάτια. Άλλωστε, στη σκέψη μου, τα παιδικά παραμύθια είναι οι χειρότεροι εφιάλτες των ενηλίκων».

Από την παράσταση “Ταξιδεύοντας με το μπαμπά μου” σε κείμενο του Βασίλη Μαυρογεωργίου (2011) που επισκέφθηκε νοσοκομεία και ιδρύματα για παιδιά σε παραγωγή του Θεάτρου Νέου Κόσμου. Με τους Ντίνη Ρέντη, Κατερίνα Μαούτσου και Μάνο Στεφανάκη.

Ο Βασίλης Μαυρογεωργίου σε όλες τις δημιουργικές εκφάνσεις του – αλλά κυρίως στην συγγραφική του δραστηριότητα – απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες φαντασίας, παραμυθιού και παιδικότητας. Λες και ένα παιδί αρνείται να μεγαλώσει μέσα του. Όλα μοιάζουν να ξεκίνησαν όταν ο ίδιος βρήκε καταφύγιο στα βιβλία και τα κόμικς όπου «για κάποιον λόγο ανακάλυψα τεράστια ανακούφιση». Ο ίδιος, ωστόσο, ως συγγραφέας παιδικών θεατρικών έργων – έχει γράψει πέντε πρωτότυπα κείμενα κι έχει διασκευάσει άλλα τέσσερα – δεν αισθάνεται μεγάλη ελευθερία· «μάλλον περισσότερη ευθύνη νιώθω γιατί τα παιδικά έργα, όπως και τα παραμύθια, λειτουργούν με συμβολισμούς και είναι περισσότερο συμπυκνωμένα από τα ρεαλιστικά κείμενα. Έχουν, μέσα τους, αρχέτυπα που συνδέονται με το υποσυνείδητο και με πράγματα που παίζουν ρόλο στην διαμόρφωση του εαυτού μας κατά την ενηλικίωση μας» λέει.

Γράφοντας έργα για το παιδικό θέατρο, ο Βασίλης Μαυρογεωργίου αισθάνεται μεγαλύτερη ευθύνη. @Ελίνα Γιουνανλή

Επιβεβαιώνει, πάντως, την ρήση του «don’t grow up, it’s a trap» δείχνοντας πίστη στην ελεύθερη παιδική σκέψη, την αθώα ανεπεξέργαστη αντίδραση και την μεγάλη περιπέτεια της φαντασίας που οι ενήλικες ‘σκοτώνουν’ συνειδητά. «Είναι αλήθεια, ως θεατής λατρεύω τα βιβλία, τις ταινίες και τις σειρές φαντασίας, τρομάζω και υποβάλλομαι πολύ εύκολα. Φοβάμαι τα φαντάσματα και πιστεύω σε όλες τις ιστορίες παράξενων πλασμάτων. Πιστεύω πως η ζωή μας περιβάλλεται από ένα λεπτό περίβλημα ονείρων που, ακόμα και όταν είμαστε ξύπνιοι, οι ήρωες και οι δαίμονες μας είναι πάντα εκεί και μας ακολουθούν. Και ορισμένος φορές ξεπηδούν στο προσκήνιο και αναλαμβάνουν δράση, είτε γιατί τους έχουμε ανάγκη, είτε γιατί μας πέτυχαν σε αδύναμη στιγμή και σκοπεύουν να μας αποτελειώσουν. Όταν ήμουν μικρός πίστευα πως όταν πεθαίνεις, κάποιος εμφανίζεται και σε ρωτά “ποιο ήταν το αγαπημένο σου βιβλίο” και σε στέλνει να περάσεις την αιωνιότητα σε εκείνο το κόσμο. Εγώ σίγουρα θα διάλεγα τον “Άρχοντα των δαχτυλιδιών”».