Κλοντ Μονέ: Τα αριστουργήματα του κορυφαίου Γάλλου ιμπρεσιονιστή

Γεννημένος στις 14 Νοεμβρίου του 1840 στο Παρίσι, ο γιος εύπορου έμπορου, Κλοντ Μονέ, έμελλε να γίνει ένας από τους σπουδαιότερους Γάλλους ζωγράφους, που γέννησε το κίνημα του ιμπρεσιονισμού. Μεγάλωσε στη Χάβρη και η επαφή με τον Εζέν Μπουντέν το 1856 εισήγαγε τον Μονέ στον κόσμο της ζωγραφικής, όπου από τα πρώτα κιόλας βήματά του, ιδιαίτερη έμπνευση αντλούσε από την φύση.

Ο Μονέ γρήγορα απορροφήθηκε από την τοπιογραφία, καθώς όπως δήλωνε ήθελε να ζωγραφίζει τόσο ελεύθερα, όσο τα πουλιά πετούν, απορρίπτοντας τις νόρμες της εποχής του. Το όνομα του Κλοντ Μονέ είναι βασικά συνώνυμο με το γαλλικό κίνημα των ιμπρεσιονιστών. Μαζί με πολλούς άλλους καλλιτέχνες, όπως ο Μανέ, ο Ρενουάρ και ο Πισαρό, ήταν πρωτοπόροι στην μετάβαση από τον ρεαλισμό στον ιμπρεσιονισμό. Το όνομα ενός από τους πίνακές του είναι, πράγματι, από όπου πήραν το όνομα για το κίνημα.

Για πολλούς, ο Μονέ επανεφηύρε τις δυνατότητες του χρώματος. Το αποκορύφωμα των εξερευνήσεών του ήταν η σειρά από νούφαρα που φιλοτεχνούσε στον διάσημο κήπο του στο Ζιβερνύ. Μάλιστα, η συλλογή αυτή αναφέρεται συχνά ως έμπνευση του κινήματος της αφηρημένης τέχνης.

Η αυτοπροσωπογραφία του Κλωντ Μονέ, 1886. Photo Credits: Wikimedia Commons

Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Κλοντ Μονέ και η τέχνη του δέχτηκαν έντονη κριτική. Κυρίως επειδή εγκατέλειψε τις παλιές και παραδοσιακές τεχνικές ζωγραφικής. Ο Μονέ δημιούργησε πράγματι κάτι επαναστατικό στην τέχνη και αποτέλεσε τη βάση για την Μοντέρνα Τέχνη. Και το επαναστατικό στοιχείο του ήταν εντελώς άγνωστο για την εποχή.

Ο ιμπρεσιονισμός του Μονέ αφορά κυρίως τη φύση. Είχε στόχο να «συλλάβει» τη φύση όπως του φαινόταν εκείνη τη στιγμή. Στο στυλ του είναι επίσης γνωστά τα πειράματά του με το φως και τη σκιά, αλλά και η εναλλαγή φωτός και σκιάς κατά τη διάρκεια μιας μέρας. Ακόμη, ο Μονέ χρησιμοποιούσε συνήθως πολύ έντονα χρώματα – ωστόσο, δεν τα ανακάτευε.

Τα έργα τέχνης του χαρακτηρίζονται από πολύ μικρές πινελιές, ζωγραφισμένες στον καμβά. Σκεπτόμενος κυρίως το χρώμα και τα σχήματα, ο Μονέ δεν επικεντρώθηκε σε σκηνές και αντικείμενα. Απέρριψε εντελώς τη ζωγραφική θεωρία της εποχής του και αγκάλιασε το νέο και προσωπικό του στυλ, το οποίο δεκαετίες μετά θαυμάζεται από όλους τους ανθρώπους και εμπνέει μεταγενέστερους καλλιτέχνες.

Έξι έργα του όμως μαρτυρούν την μοναδικότητα του ταλέντου του κορυφαίου ιμπρεσιονιστή ζωγράφου και τραβούν τα βλέμματα μέχρι και σήμερα.

Εντύπωση, Ανατολή, Κλωντ Μονέ, 1872. Photo Credits: Wikimedia Commons

Κατά τη διάρκεια του Γαλλο-Πρωσικού πολέμου (1870-1871)βρήκε καταφύγιο στο Λονδίνο, προκειμένου να αποφύγει τη στράτευση. Με το τέλος του πολέμου, επέστρεψε στη Γαλλία και το 1872 άρχισε να φιλοτεχνεί έναν πίνακα που απεικόνιζε το λιμάνι της Χάβρης και θα έμενε γνωστός στην ιστορία, ανοίγοντας τον δρόμο για τον ιμπρεσιονισμό. Ο τίτλος του πίνακα του Μονέ, Impression, soleil levant (Εντύπωση, Ανατολή) ενέπνευσε τον κριτικό τέχνης Λουί Λερουά να χρησιμοποιήσει τον όρο ιμπρεσιονισμός για πρώτη φορά. Στον πίνακα διακρίνουμε τόσο την αναγέννηση της Γαλλίας μετά τον πόλεμο, όσο και τον κόκκινο ήλιο, το σήμα κατατεθέν του έργου.

Γυναίκα με ομπρέλα, Κλωντ Μονέ, 1875. Photo Credits: Wikimedia Commons

Αν και όλα τα θέματά του συγκεντρώνονται στο θέμα της φύσης, ο Μονέ δεν ξεχνούσε να φιλοτεχνήσει κάθε τόσο και έναν πίνακα με ανθρώπινες μορφές. Συγκεκριμένα, σε αυτή την περίπτωση το έργο του Γυναίκα με ομπρέλα το αφιέρωσε στην οικογένειά του. Το 1870 παντρεύτηκε την Καμίλ Ντονσιέ, με την οποία συζούσε και είχαν ήδη ένα γιο, τον Ζαν. Κρίνοντας από τα πρόσωπά τους, ο πίνακας έχει παρόμοια αίσθηση με μια πραγματική και αυθόρμητη φωτογραφία. Οι εκφράσεις τους δεν φανερώνουν κανένα συναίσθημα και με τον πίνακα να δείχνει μία μέρα με αέρα, είναι σαν ο καλλιτέχνης να κατάφερε να «αιχμαλωτίσει» ένα γρήγορο στιγμιότυπο, αλλά με το πινέλο του.

Ιστιοδρομίες στην Sainte-Adresse, Κλωντ Μονέ, 1867. Photo Credits: Wikimedia Commons

Το έργο Ιστιοδρομίες στην Sainte-Adresse, το οποίο ζωγράφισε ο Μονέ το 1867, συνδυάζει δύο σημαντικές στιγμές στην ζωή του καλλιτέχνη. Εκείνο το καλοκαίρι είχε μόλις αποκτήσει τον γιο του, είχε όμως και αρκετά οικονομικά προβλήματα. Έτσι, πέρασε το καλοκαίρι δίπλα στον πατέρα του στην Sainte-Adresse. Στην πλούσια παραλιακή περιοχή δούλευε ως έμπορος αλλά ταυτόχρονα ζωγράφιζε και όσους περισσότερους πίνακες μπορούσε, για να τους πουλήσει. Ένας από αυτούς ήταν και ο συγκεκριμένος, που δείχνει δύο διαφορετικές όψεις της ζωής – τους πλούσιους που παρακολουθούν και συμμετέχουν στις ιστιοδρομίες και τον ψαρά της κατώτερης τάξης που βγάζει τα σκάφη τους στην στεριά.

Βρετανικό Κοινοβούλιο, Ηλιοβασίλεμα, Κλωντ Μονέ, 1903. Photo Credits: Wikimedia Commons

Μεταξύ των ετών 1900 και 1904, ο Μονέ ζωγράφισε τα κτήρια του Βρετανικού Κοινοβουλίου 19 φορές, καθεμία σε διαφορετικές καιρικές συνθήκες και ώρες της ημέρας. Η συλλογή αυτή, η οποία βρίσκεται πλέον διάσπαρτη σε μουσεία τέχνης και ιδιωτικές συλλογές σε όλο τον κόσμο, είναι μια καταπληκτική μελέτη για την χρήση των φωτοσκιάσεων αλλά και των χρωμάτων από τον σπουδαίο καλλιτέχνη.

Οι ιμπρεσιονιστικοί αυτοί πίνακες ζωγραφικής προσφέρουν μία διαφορετική ματιά στο κτίριο του Κοινοβουλίου από πολλές οπτικές, τις οποίες οι άνθρωποι βιώνουν καθημερινά. Στην συγκεκριμένη εκδοχή, τα χρώματα του ηλιοβασιλέματος δημιουργούν όμορφες αντιθέσεις, ενώ σε άλλες εκδοχές η ομίχλη μόλις που αφήνει το επιβλητικό κτίριο να φανεί. Παρ’ όλα αυτά, όπως και σε όλες του τις συλλογές, η πρώτη εικόνα παραμένει πάντα ίδια και αλλάζουν μόνο τα χρώματα και οι σκιάσεις.

Νούφαρα, Κλωντ Μονέ, 1906. Photo Credits: Wikimedia Commons

Καθώς πέρασε τα τελευταία 30 χρόνια της ζωής του ζωγραφίζοντας παραλλαγές των νούφαρων που υπήρχαν στην πανέμορφη και διάσημη λίμνη στον κήπο του στο Ζιβερνύ, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι πίνακες με αυτή τη θεματολογία είναι οι πιο διάσημοι του ζωγράφου. Όπως έκανε και με τις άλλες θεματικές σειρές του, άλλαζε σχεδόν κάθε χρόνο τις σκιάσεις και τα χρώματα, με τελευταία εκδοχή να έχουμε τον συγκεκριμένο πίνακα του 1906. Τα χρώματα και οι σκιάσεις δίνουν στον πίνακα μία μοναδική ζωντάνια και ταυτόχρονα στον θεατή μία γαλήνη, που ο Μονέ ήξερε απλόχερα να χαρίζει.

Γέφυρα πάνω σε μια λίμνη με νούφαρα, Κλωντ Μονέ, 1899. Photo Credis: Wikimedia Commons

Ο διάσημος πίνακας Γέφυρα πάνω από μια λίμνη με νούφαρα δημιουργήθηκε το 1899 και είναι και αυτός μέρος της διάσημης σειράς του Νούφαρα, που περιέχει περίπου 250 πίνακες. Ο Μονέ ήταν παθιασμένος κηπουρός και για αυτό ο κήπος του ήταν διάσημος, αλλά και η πηγή της έμπνευσης του. Και εδώ μπορούμε να καταλάβουμε τις στιβαρές πινελιές του ιμπρεσιονιστή ζωγράφου, που ενέπνευσαν ένα ολόκληρο κίνημα και χιλιάδες καλλιτέχνες.