Μελέτης Ηλίας: Στο ελληνικό θέατρο επικρατεί ακόμα ένας ελιτισμός που μας στενεύει

Πάνε χρόνια από τις πολύωρες πρόβες του Άττις υπό το βλέμμα του Θεόδωρου Τερζόπουλου που τον έκαναν να ξεχνά να γυρίσει πίσω στο σπίτι του. Εξάλλου, τότε έμενε στη συνέχεια της Λεωνίδου, στην οδό Ζήνωνος και ο χώρος του θεάτρου είχε σχεδόν αποκτήσει συγγενική σχέση με την έννοια του σπιτιού. Ο Μελέτης Ηλίας έκανε τυχαία κι ενστικτώδικα το θέατρο να τον αφορά. Το επέλεξε σε μια διαδικασία αναζήτησης του εαυτού και των ενδιαφερόντων του και τελικά βρέθηκε ως επίλεκτος από προσωπικότητες της τέχνης κοντά στους οποίους θήτευσε: Βογιατζής, Τερζόπουλος, Λιβαθινός.

Στα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει, από το πυρετικό θέατρο βρέθηκε να κάνει πυρετωδώς τηλεόραση, πλουτίζοντας το φάσμα της καλλιτεχνικής του δραστηριότητας και μαζί αυξάνοντας τις υποκριτικές αποχρώσεις που μπορεί κανείς να του αποδώσει: Κωμικός και δραματικός, ηθοποιός των μικρών ερευνητικών σκηνών και του μεγάλου τηλεοπτικού κοινού, ασκητής των διεθνών φεστιβάλ αλλά και σταρ οικογενειακών σειρών, τυχοδιώκτης και ριψοκίνδυνος αλλά και με… κίνδυνο να μείνει στάσιμος, αν του το επιτρέψεις.

Φέτος, πρωταγωνιστεί για δεύτερη χρονιά στη «Φιλουμένα Μαρτουράνο» στη σκηνή του Χορν με συμπρωταγωνίστρια την παλιά του γνώριμη Μαρία Ναυπλιώτου· όπου και να θέλει δεν μπορεί να ‘λουφάξει’. Τον παρασύρει η δυναμική της ομάδας, του σκηνοθέτη της παράστασης Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου και τελικά η αγωνία να μην μείνει «στα έτοιμα» όπως λέει και ο ίδιος. Αν τον χαρακτηρίσεις ηθοποιό των έντονων αντιφάσεων θα το σκεφτεί διπλά, μέχρι (στο τέλος) να συμφωνήσει μαζί σου.

Έχεις συνεργαστεί με τις πιο απαιτητικές φυσιογνωμίες στο ελληνικό θέατρο: Για μήνες από την πρόβα του Λευτέρη Βογιατζή, για πέντε χρόνια από το Άττις του Θεόδωρου Τερζόπουλου. Μετά στην ομάδα Λιβαθινού.

Όσο τα ζούσα – αλλά και τώρα που έχουν περάσει πια τα χρόνια και έχουν γίνει αναμνήσεις – τα ανακαλώ ως ένα ωραίο μεταπτυχιακό στην τριετή φοίτηση της δραματικής ή στο… απολυτήριο Λυκείου του Υπουργείου Πολιτισμού. Δουλεύοντας μαζί με όλους αυτούς τους δημιουργούς ένιωθα, όχι μόνο τυχερός, αλλά πως μου κάνουν και χάρη να βρίσκομαι στην ομάδα τους. Έπαιρνα πράγματα που δεν θα είχα διδαχθεί και πολλές φορές – αυτό το έλεγε και ο Βογιατζής και ο Τερζόπουλος – ένιωθα πως κάτι δεν είχα καταλάβει σωστά ως φοιτητής. Οπότε για μένα και οι τρεις στάθηκαν ένα μεγάλο σχολείο.

Τι κρατάς από αυτές τις εμπειρίες;

Καταρχάς, με τον Θεόδωρο Τερζόπουλο δεν έχω σταματήσει να συνεργάζομαι. Ταξιδεύω με παλαιότερες παραγωγές του που περιοδεύουν στο εξωτερικό. Έχουμε ταξιδέψει μαζί σε 45 χώρες, περίπου δύο φορές στην κάθε χώρα. Αναλογικά, ήμασταν κάπου αλλού, ανά δύο μήνες. Για ένα παιδί 25 χρονών, όπως ήμουν τότε, το να συμμετέχει σε ένα διεθνές φεστιβάλ κάτω από την ομπρέλα του Τερζόπουλου ήταν μια αποκάλυψη. Εκεί γνώρισα τι θα πει θέατρο εκτός συνόρων, γιατί το ελληνικό θέατρο λίγο – πολύ είναι αναμενόμενο. Ξέρεις τι θα δεις και το πολύ να σε εκπλήξουν δύο δουλειές κάθε χρόνο. Θυμάμαι, ας πούμε, να πηγαίνουμε σε ένα φεστιβάλ στο Βρότσλαβ της Πολωνίας και να συμμετέχουν επίσης ο Καστελούτσι, ο Σουζούκι, ο Βασίλιεφ, ο Μπάρμπα, η Πίνα Μπάους, ο Βαρλικόφσκι· προσωπικότητες που συναντούσα στο πρωϊνό του ξενοδοχείου! Βλέποντας, δε, τις παραστάσεις τους που έπαιζαν σχεδόν τις ίδιες ημέρες με τη δική μας συνειδητοποιούσα πόσο ασήμαντος και μικρός είμαι στο θέατρο – μίκραινε το Εγώ του ηθοποιού που πίστευε ότι κάνει κάτι σπουδαίο και μάθαινα νέους τρόπους που δεν είχα καν υποψιαστεί.

Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος είναι ο θεατρικός μου πατέρας. Μου γνώρισε τον χάρτη του παγκόσμιου θεάτρου, πρακτικά, θεωρητικά, μέσα από αφηγήσεις του στην πρόβα. Με πήρε από το χέρι και μου έδειξε με κάθε τρόπο τι σημαίνει θέατρο

Δεν αισθάνθηκες ποτέ ότι, όντως, έκανες κάτι σπουδαίο;

Αντίθετα! Αισθανόμουν μεγάλη τύχη κι όχι ότι σέρνω κάποιο κάρο καταξίωσης. Ήμασταν μεν, οι ηθοποιοί του Τερζόπουλου που χαίραμε εκτίμησης στο χώρο, αλλά για μένα ήταν μια σπουδαία εκπαιδευτική διαδικασία. Ασφαλώς, με έναν τρόπο προσέφερα, αλλά η προσφορά μου – μπροστά σε αυτά που έπαιρνα – ήταν απειροελάχιστη.

Και τώρα πώς είναι να ξανασυναντάς ρόλους των 25 ετών;

Η τελευταία μας συνεργασία στο εξωτερικό με το Θεόδωρο Τερζόπουλο ήταν πριν ένα οχτάμηνο στη Βουδαπέστη για το Εθνικό Θέατρο της Ουγγαρίας όπου παίξαμε τον «Αίαντα» του 2005. Επίσης, λίγο πριν την πανδημία ταξιδέψαμε στην Σανγκάη και κάναμε τον «Προμηθέα Δεσμώτη». Τότε, χαριτολογώντας του έλεγα «κ. Τερζόπουλε, είμαι πια 42 χρονών, δεν είμαι 25, θα μου φύγει κανένα νεφρό». «Δεν παθαίνεις τίποτα εσύ», με καθησύχαζε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑΘεόδωρος Τερζόπουλος: Έχω αναθεωρήσει πολλά πράγματα, έως και τη δική μου ύπαρξη12.09.2018

Τι σημαίνει για εσένα η περίπτωση Τερζόπουλου;

Είναι ο θεατρικός μου πατέρας. Μου γνώρισε τον χάρτη του παγκόσμιου θεάτρου, πρακτικά, θεωρητικά, μέσα από αφηγήσεις του στην πρόβα για γεγονότα από την δεκαετία του ’70 μέχρι σήμερα τις οποίες ούτε στα καλύτερα βιβλία παγκόσμιας ιστορίας θεάτρου δεν βρίσκεις τόσο σοφά γραμμένες. Με πήρε από το χέρι και μου έδειξε με κάθε τρόπο τι σημαίνει θέατρο.

Σου λείπει αυτή η περίοδος;

Η αλήθεια είναι πως μου λείπει και οι δόσεις που παίρνω ταξιδεύοντας με παλιές παραστάσεις είναι σωτήριες. Τώρα πια, έχει φύγει και το άγχος γιατί ο Θεόδωρος Τερζόπουλος φοβόταν ότι οι πιτσιρικάδες του θιάσου – μεταξύ αυτών κι εγώ – θα θέλουν να βγουν στην ξένη πόλη, να δουν, να πιούν, να ξενυχτήσουν – και δεν θα μπορούν να βγάλουν την παράσταση. Με λίγα λόγια, ο Τερζόπουλος λειτουργούσε κανονικά σαν μπαμπάς. Κανείς δεν έπρεπε να φύγει από το ξενοδοχείο μετά την πρόβα. Φυσικά, εμείς είχαμε τα μυαλά πάνω από το κεφάλι μας.

Θεωρώ πως ήμουν πολύ τυχερός που συστήθηκα στην τηλεόραση στα 35 μου. Αν είχε συμβεί το ίδιο στα 25 μου δεν θα μπορούσα να το υποστηρίξω

Ώστε κάνατε σκασιαρχείο;

Ε, κάποιες φορές… Όπως κι όταν είχαμε πάει στην Επίδαυρο με τους «Πέρσες» μας έλεγε «μην διανοηθεί και πάει κανείς για μπάνιο στη θάλασσα, ο ήλιος ρουφάει την ενέργεια». Τότε το τηρήσαμε.

Αναρωτιέμαι πως έγινε η μετάβαση από αυτόν τον κόσμο στο πιο μεγάλο κοινό; Αυτό που σου εξασφαλίζει η τηλεόραση;

Ήταν μια καινούργια αρχή, ένα ξεκίνημα με, εντελώς, άλλους όρους. Το ψάξιμο μηνών που κάναμε στο θέατρο για δύο γραμμές κειμένου, στην τηλεόραση είναι υπόθεση μερικών δευτερολέπτων. Παρότι εσύ πρέπει να έχεις την ενέργεια και την δυναμική ώστε να δείξεις ότι μελετάς το κείμενο εδώ και δύο μήνες, ενώ στην πραγματικότητα το σενάριο έχει δοθεί πριν από μια ώρα. Θεωρώ πως ήμουν πολύ τυχερός που συστήθηκα στην τηλεόραση στα 35 μου. Αν είχε συμβεί το ίδιο στα 25 μου δεν θα μπορούσα να το υποστηρίξω. Είχα την εμπειρία να μην εκτεθώ. Και φαντάζομαι, συμπληρώνοντας 10 χρόνια συνεχούς παρουσίας στην τηλεόραση, αν είχα εκτεθεί, δεν θα είχα δουλειά.

Φταίμε κι εμείς που ζούμε σε ένα μικρόκοσμο, θεωρούμε ότι είμαστε αφοσιωμένοι στο θέατρο και αγνοούμε την τέχνη της τηλεόρασης. Είναι λάθος, θα έπρεπε χρόνια να μας απασχολεί να βελτιωθεί το επίπεδο της ελληνικής τηλεοπτικής παραγωγής

Στην έκθεση συμπεριλαμβάνεις και το ‘καβάλημα’;

Σε δεύτερη μοίρα, ναι. Είναι άλλο να γίνεσαι γνωστός σε μια ηλικία επικίνδυνη κι άλλο σε μια ηλικία που έχεις διαγράψει μια πορεία. Ωστόσο, δεν φοβήθηκα τόσο αυτό, όσο μην εκτεθώ στην ουσία της δουλειάς. Να μην ειπωθεί «τι είναι αυτό το… αγγούρι που εμφανίστηκε στις οθόνες μας». Υπάρχει αυτός ο κίνδυνος και δεν έχει να κάνει με το ταλέντο ή με την εργατικότητα αλλά με τους στυγνούς χρόνους που έχεις στη διάθεση σου για γύρισμα. Υπάρχουν κάποιοι ηθοποιοί – για παράδειγμα η Ρένια Λουϊζίδου την οποία έζησα πολύ τηλεοπτικά – που έχουν μια απίστευτη ετοιμότητα στο γύρισμα. Παίρνουν το νέο κείμενο και σε μερικά λεπτά το ξέρουν απ’ έξω. Εγώ πάλι, όντας συνηθισμένος σε άλλους χρόνους, θα μπορούσα να εκτεθώ ανεπανόρθωτα. Ζορίστηκα ομολογώ, αλλά κάπως τα κατάφερα.

Ανήκεις στη γενιά και ειδικά σε μια δραματική σχολή, (του Θεάτρου Τέχνης) όπου η τηλεόραση ήταν κάπως ενοχή, αν δεν ήταν απαγορευμένη.

Ναι, η τηλεόραση ήταν δαινομονοποιημένη. Πριν από δέκα χρόνια, όταν έμπαινα εγώ στο χώρο, δεν είχε ανοίξει τόσο ο δρόμος για τους ηθοποιούς στην τηλεόραση. Υπήρχε κοινό το οποίο γνώριζε πανάξιους ηθοποιούς του θεάτρου τους στα 50 και στα 55 τους χρόνια χάρη σε μια σειρά. Αυτή τη στιγμή, βλέπουμε τους καλύτερους Έλληνες ηθοποιούς και στην τηλεόραση – ενώ κάποτε τους βλέπαμε μόνο σε ένα θέατρο 100 θέσεων. Καταλαβαίνω πως ήταν λανθασμένος αυτός ο διαχωρισμός, θεωρώ πως ήταν κρίμα τόσο καλοί ηθοποιοί να μην ανοίγονται σε ένα μεγάλο κοινό. Συχνά, φταίμε κι εμείς που ζούμε σε ένα μικρόκοσμο, θεωρούμε ότι είμαστε αφοσιωμένοι στο θέατρο και αγνοούμε την τέχνη της τηλεόρασης. Είναι λάθος, θα έπρεπε χρόνια να μας απασχολεί να βελτιωθεί το επίπεδο της ελληνικής τηλεοπτικής παραγωγής. Είναι αλήθεια πως πολλοί άνθρωποι θησαύρισαν από την τηλεόραση λανσάροντας μεγάλες πατάτες, αναλωνόντουσαν σε δουλειές κάτω του μετρίου. Πλέον, βλέποντας στην τηλεόραση ηθοποιούς όπως η Μαρία Πρωτόπαππα ή ο Δημήτρης Ήμελλος σημαίνει πως έχει ανέβει το επίπεδο. Στα 30 σίριαλ που γίνονται φέτος, τα πέντε αξίζει κάποιος να τα δει, είναι μια καλής ποιότητας ψυχαγωγία και όχι στο πλαίσιο μιας τηλεοπτικής αποχαύνωσης.

Μου φαίνεται πως, στο ελληνικό θέατρο, επικρατεί ακόμα ένας ελιτισμός που μας στενεύει

Θεώρησες ποτέ άνισο να έχεις καταβάλλει τόσο κόπο στο θέατρο και μέσα σε λίγες εβδομάδες να γίνεσαι γνωστός χάρη σε μια οικογενειακή τηλεοπτική σειρά; Αναφέρομαι στο ντεμπούτο σου με το «Σόϊ μου».

Δεν θεώρησα ποτέ λάθος που μπήκα στο πλαίσιο της αναγνωρισιμότητας, το πρόβλημα εντοπίζεται στην μικρή κοινότητα του ελληνικού θεάτρου. Είναι εξαιρετικά περιορισμένο το θεατρικό κοινό και εκτιμώ πως είναι και ευθύνη των ανθρώπων του θεάτρου ν’ ανοίξει αυτό το πεδίο και να έρθει περισσότερος κόσμος στις σκηνές μας. Να γνωρίσει την τέχνη μας και ο απλός, λαϊκός άνθρωπος, όπως ο άνθρωπος της ελληνικής περιφέρειας. Μου φαίνεται πως, στο ελληνικό θέατρο, επικρατεί ακόμα ένας ελιτισμός που μας στενεύει.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑΔημήτρης Ήμελλος: Δεν θέλω να καθορίζω τα πράγματα, μου αρέσει να τα παρακολουθώ12.09.2018

Όντας ένας ηθοποιός που έχεις μπει μέσω της τηλεόρασης σε πολλά ελληνικά σπίτια, εκτιμάς ότι έφερες κόσμο στο θέατρο;

Νομίζω αυτό συμβαίνει. Όταν εκτίθεσαι συστηματικά, δημιουργείς μια περιέργεια στον τηλεθεατή να γίνει θεατής και μιας πλατείας. Στο θέατρο έρχεται κόσμος που καθώς με έχει γνωρίσει μέσα από κωμικούς ρόλους, βίωνε μια έκπληξη όταν με παρακολουθούσε σε δραματικούς ρόλους. Ο Ντομένικο Σοριάνο στη «Φιλουμένα» είναι μια τέτοια στιγμή. Κι αυτό στάθηκε για μένα μια ωραία αφορμή για να πείσω κόσμο που έχει μικρή επαφή με το θέατρο ότι υπάρχουν πολλοί σημαντικοί ηθοποιοί που αγνοεί ή που μπορεί να τους δει έτσι όπως δεν τους φαντάζεται. Το σίγουρο είναι πως στην Ελλάδα δεν στερούμαστε ταλέντου και επιλογών.

Πιστεύεις, δηλαδή, πως πλευρές της υποκριτικής σου δυνατότητας έχουν μείνει υποφωτισμένες;

Στάθηκα τυχερός αλλά και άτυχος καθώς οι δύο πολύχρονες τηλεοπτικές μου δουλειές – «Το σόϊ» και «Τα καλύτερα μας χρόνια» – με ενέταξαν σε κάτι πολύ συγκεκριμένο, ως κωμικό ηθοποιό, το οποίο φροντίζω να ανατρέπω στο θέατρο. Φέτος, στο «Προξενιό της Ιουλίας» εμφανίζομαι με δραματικό και μάλιστα ρόλο κακού και είμαι χαρούμενος που, το ευρύ κοινό, με γνωρίζει κι αλλιώς. Αυτή είναι η φύση της δουλειάς μου, η ακροβασία.

Σαν τρελός θέλω να ξαναμπώ στον κόσμο του Τερζόπουλου. Φυσικά, θεωρώ πως κάτι θα έχω χάσει, δεν έχω τις ίδιες αντοχές. Πάντως, είναι μια ωραία πρόκληση να μπω σε μια διαδικασία που θα μου φανερώσει τι έχω χάσει σε δυνατότητες και τι έχω κερδίσει σε εμπειρία

Από τη μια ο… μπερμπάντης Ντομένικο Σοριάνο στην «Φιλουμένα», από την άλλη ο αυταρχικός Γιωργίκης από το «Προξενιό της Ιουλίας». Είναι τυχαίο πως υποδύεσαι ρόλους ανδρών που ανήκουν στην πατριαρχική ‘κερκίδα’;

Τόσο η μυθοπλασία όσο και το θέατρο μας δίνει την ευκαιρία να αναγνωρίζουμε το λάθος. Ο Ντομένικο Σοριάνο έχει μεγαλώσει λάθος, κάνει συνεχώς λάθος επιλογές και υιοθετεί λάθος συμπεριφορές – όπως κι ένας άνδρας της δεκαετίας του ’50 στο «Προξενιό» που ζητάει να παντρευτεί μια γυναίκα, η οποία δεν έχει καν ερωτηθεί γι’ αυτό. Αυτά τα πρότυπα μας έχουν οδηγήσει στο σήμερα και δυστυχώς επαναλαμβάνονται. Κι αναρωτιέσαι: Μα δεν έχουμε μάθει τίποτα; Είμαστε ανέτοιμοι να διαχειριστούμε και οι ίδιοι μια κακοποιητική συμπεριφορά; Για μένα οι ρόλοι αυτοί είναι εξαιρετικά χρήσιμοι, εκθέτουν το πρόβλημα τόσο στα μάτια μου, όσο και στα μάτια των άλλων. Αυτό προσπαθώ να μεταφέρω και στα παιδιά μου, στην κόρη μου και στο γιο μου. Χρειάζεται φυσικά, μια σοβαρή διαπαιδαγώγηση από το σχολείο, όχι μόνο από την οικογένεια. Όπως εύχομαι και η έκθεση όλων αυτών των συμβάντων, τα προηγούμενα χρόνια στο ελληνικό θέατρο, να συνέβαλαν στην εξάλειψη τέτοιων συμπεριφορών στο χώρο μας.

Προσωπικά πιστεύω πως κάποιοι, απλώς, έχουν λουφάξει.

Είναι πιο φοβισμένοι. Αλλά αυτός ο φόβος μπορεί να αποβεί σωτήριος για το θέατρο.

Επιστρέφοντας στα τηλεοπτικά σου καθήκοντα, φαντάζομαι πως η τηλεόραση σε βιοπορίζει αξιοπρεπέστερα. Υποκριτικά τι σου έχει προσφέρει;

Με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι στη δουλειά μας ο χρόνος είναι πολυτέλεια και πως μπορείς να καταφέρεις κάτι σε πολύ λιγότερο χρόνο. Κι αν αυτό ακούγεται επιπόλαιο, επαληθεύεται στην πράξη. Ασκήθηκα σε άλλους ρυθμούς εργασίας, έμαθα να είμαι επαγγελματίας σε ταχείς ρυθμούς. Αν ξεκινάς γύρισμα στις 9 το πρωί, στις 08.20 πρέπει να είσαι ντυμένος, βαμμένος και alert να σε καλέσουν στο set για να παίξεις μια νυχτερινή σκηνή – κι ας έχεις μόλις ξυπνήσει. Ενεργοποιείς ένα μηχανισμό όπου κάνεις τη δουλειά σου πολύ συγκεντρωμένα στην ίδια λειτουργία που παλιά σου έπαιρνε τρεις ώρες. Πρέπει να ενεργοποιείς το σώμα σου να βρίσκει την έμπνευση μέσα σε λίγα λεπτά – εκεί σε θέλω…

Και είσαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρεις;

Τις περισσότερες φορές ναι, κάποιες άλλες φορές «το μέσα μου κοιμάται» που θα έλεγε και ο Τερζόπουλος.

Ξέρεις πόσες φορές έχω σκεφτεί να είχα το μυαλό των 45 με τις αντοχές που είχα στα 25;

Αναφέρεσαι συνέχεια στον Τερζόπουλο κι αναρωτιέμαι τώρα που κοιτάζει περισσότερο στην Ελλάδα (από ότι στο παρελθόν) θα ήθελες να τον ξανασυναντήσεις με μια νέα συνεργατική αφορμή;

Θα το ήθελα πάρα πολύ. Σαν τρελός θέλω να ξαναμπώ σε αυτόν κόσμο. Φυσικά, θεωρώ πως κάτι θα έχω χάσει, δεν έχω τις ίδιες αντοχές κι αυτό στο θέατρο του Τερζόπουλου σε προδίδει. Πάντως, θα είναι μια ωραία πρόκληση να μπω σε μια διαδικασία που θα μου φανερώσει τι έχω χάσει σε δυνατότητες και τι έχω κερδίσει σε εμπειρία.

Τι έχει αλλάξει σε σένα; Φοβάσαι το χρόνο που γράφει;

Ναι. Και ομολογώ πως η καραντίνα ήταν μια τομή για το πως αντιλαμβάνομαι το χρόνο. Πριν ένιωθα πιο ανάλαφρος. Έκτοτε, νομίζω ότι έχει περάσει από πάνω μου μια δεκαετία. Ο εγκλεισμός με βάρυνε και σωματικά και ψυχολογικά.

Έχεις τη διάθεση να επανεφεύρεις τον εαυτό σου;

Θα ήθελα να το καταφέρω τόσο ψυχικά όσο και σωματικά. Αλλά δυστυχώς δεν μπορώ να κάνω ηλικιακή… επανεκκίνηση. Το σώμα προδίδει, δυστυχώς. Ξέρεις πόσες φορές έχω σκεφτεί να είχα το μυαλό των 45 με τις αντοχές που είχα στα 25; Κάποιοι κατάφεραν ως νέοι να έχουν μια σοφία. Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, λόγου χάρη, ανήκει σε αυτή την κατηγορία ανθρώπων, είναι ένας ολοκληρωμένος καλλιτέχνης και το διέκρινες ενώ ακόμα ήταν άπειρος. Εγώ, πάλι, στα 25 μου κοιτούσα πως θα την σκαπουλάρω από το ξενοδοχείο στην περιοδεία με τον Τερζόπουλο για να βρω το κοντινότερο κλαμπ. Είχαμε πάει και στο Μον Πελιέ, βλέπεις!

Για μένα, ολοκληρωμένος καλλιτέχνης είναι εκείνος που από τη μια πατά στην πίστη στον εαυτό του και στις δυνάμεις του και από την άλλη αυτοαμφισβητείται

Ολοκληρωμένος καλλιτέχνης τι σημαίνει για σένα; Να αναλάβεις να σκηνοθετήσεις ας πούμε;

Δεν είμαι ικανός να τολμήσω την σκηνοθεσία και πιστεύω πως κάτι θα μου ξεφύγει. Για μένα, ολοκληρωμένος καλλιτέχνης είναι εκείνος που από τη μια πατά στην πίστη στον εαυτό του και στις δυνάμεις του και από την άλλη αυτοαμφισβητείται. Δεν θα ξεχάσω, για παράδειγμα, πως στο τέλος κάθε πρόβας στη «Φιλουμένα», τοποθετούμε κάτι πανιά. Ο Οδυσσέας, λοιπόν, έπαιρνε τη σκάλα και τα έβαζε μόνος του. Αυτό για μένα κρύβει μεγαλείο· θα μπορούσε κάλλιστα να το ζητήσει από έναν τεχνικό. Μια τέτοια κίνηση είναι πολύ πιο πάνω από την σκηνοθετική διάνοια που έχει πέντε ανθρώπους γύρω του για να διεκπεραιώνουν ανάλογες υποχρεώσεις.

Μιλώντας για τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο, το σκηνοθέτη σου στη «Φιλουμένα» πρέπει να πούμε πως η τηλεόραση σε είχε ξεμυαλίσει για ένα διάστημα. Επέστρεψες μόλις πέρυσι στο θέατρο.

Δεν έκανα θέατρο από τον covid και μετά, παρότι ενδιάμεσα γίνονταν καλοκαιρινές παραγωγές. Είχα προτάσεις, αλλά μετά από ένα σερί παραστάσεων και γυρισμάτων, μόλις κάθισα ‘γλυκάθηκα’ λίγο. Ωστόσο, μόλις ήρθε η πρόταση από τον Οδυσσέα (Παπασπηλιόπουλο) δεν μπορούσα να αρνηθώ. Δεν τον γνώριζα προσωπικά μα τον θαύμαζα πάρα πολύ και θεωρώ πως είναι ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς που έχουμε. Επιπλέον, με αυτή τη συνεργασία διαπίστωσα πως είναι εξαιρετικός και ως σκηνοθέτης. Ίσως επειδή ξέρει τη διαδικασία που χρειάζεται ένας ηθοποιός για να νιώσει άνετα πάνω στη σκηνή. Όσο για τη Μαρία (Ναυπλιώτου) γνωριζόμαστε εδώ και πολλά και χρόνια: Αυτή είναι η όγδοη φορά που συνεργαζόμαστε. Η Μαρία είναι απίστευτα εργατική και σε βάζει αυτόματα σε μια διαδικασία να δουλέψεις κι εσύ. Το ξεκαθαρίζω αυτό γιατί εγώ, είμαι από τη φύση μου λίγο τεμπέλης – παρότι αυτό δεν φαίνεται στους ρόλους μου – αλλά, όπως λένε και στο στρατό, ‘φιδιάζω’: Όπου βρω ευκαιρία κάθομαι στην άκρη και λουφάζω. Κι αυτό για τη δουλειά μας, να πηγαίνεις με τα έτοιμα και όχι σε πιο δύσκολες περιοχές, είναι θάνατος. Στο πλευρό της Μαρίας και του Οδυσσέα, λοιπόν, είχα την αίσθηση μιας δυνατής ώθησης για να προχωρήσω κι εγώ.

Όσο περνούν τα χρόνια μικραίνει το κομμάτι του τυχοδιωκτισμού μέσα μου

Αυτά τα, σχεδόν, τρία χρόνια εκτός θεάτρου ήταν το μεγαλύτερο διάλειμμα που έκανες ως επαγγελματίας ηθοποιός;

Ναι, πράγματι. Όντας για πέντε χρόνια στην ομάδα Λιβαθινού και άλλα τόσα στην ομάδα Τερζόπουλου ακολουθούσα πάντα ένα πρόγραμμα «πρόβα – παράσταση, πρόβα – παράσταση».

Συνεπώς, δεν είσαι τεμπέλης όπως ισχυρίζεσαι – κοπιάζεις κιόλας.

Είναι να μην μου δοθεί η ευκαιρία να τεμπελιάσω.

Άρα τέλειωσε η εποχή του ρίσκου;

Σε κάποια πράγματα ναι, για άλλα όχι. Προσπαθώ να βάζω πινελιές ρίσκου όπου μπορώ.

Δεν ήταν ρίσκο ήταν να βαφτιστείς παραγωγός κινηματογράφου από τη μια μέρα στην άλλη; Αυτό δεν συνέβη και στην ταινία «Άκου ποιος μιλάει» που κυκλοφόρησε πρόσφατα;

Η ταινία ήταν μια τρέλα της στιγμής και, υπό οποιεσδήποτε άλλες συνθήκες, θα έλεγα «αποκλείεται». Έπρεπε να το ζήσω για να καταλάβω ότι δεν είναι δουλειά ενός ηθοποιού να ασχολείται με άλλα 50 πράγματα. Αυτό έπαθα κι εγώ μπλέκοντας ως παραγωγός σε ταινία αφού αν είσαι μέρος του καλλιτεχνικού αποτελέσματος μιας ταινίας χάνεις τον ύπνο σου. Και μπορεί στο τέλος της μέρας να λες «τα κατάφερα» και το αποτέλεσμα να σε δικαιώνει, με μια έννοια, αλλά δύσκολα θα έπαιρνα ξανά μια ανάλογη ευθύνη. Εκτός κι αν είχα στην άκρη πολλά λεφτά. Δυστυχώς, όμως, οι περισσότεροι παραγωγοί – καλλιτέχνες όταν διαθέτουν τις προσωπικές τους περιουσίες συνήθως καταστρέφονται.

Πάντως, αυτή η απόφαση ήταν στα όρια του τυχοδιωκτισμού.

Ναι, αν και όσο περνούν τα χρόνια μικραίνει αυτό το κομμάτι εαυτού μου, γιατί πια δεν σκέφτομαι όπως όταν δεν είχα οικογένεια και παιδιά. Πλέον, οποιαδήποτε επιλογή μου έχει μέσα της και το φίλτρο να μπορώ να προσφέρω όσα πρέπει στην οικογένεια μου και να έχω και χρόνο να τους αφοσιωθώ. Στα 25 μου ξεχνιόμουν στην πρόβα για ώρες. Είχα νοικιάσει κι ένα σπίτι δίπλα στο Άττις, στη Ζήνωνος. Τότε το σπίτι – θέατρο είχαν γίνει ένα. Δεν υπήρχε κάποιος να με περιμένει. Όμως, τώρα, ό,τι κάνω τους συμπεριλαμβάνει.

Στην παρούσα φάση, αν μου ζητήσεις να διαλέξω μια επιτυχία σε ασφαλή ζώνη ή μια αποτυχία που θα μου προσέφερε μια νέα εμπειρία, θα καταλήξω στο πρώτο

Η απόκτηση οικογένειας σε έχει κάνει πιο υπεύθυνο;

Έχω σοβαρέψει – με την καλή έννοια. Έχω πάντα στο μυαλό μου να είμαι όσο μπορώ παρών και για άλλους.

Μου δίνεις την αίσθηση ότι είσαι άνθρωπος των αντιφάσεων.

Θα έλεγα ναι, για αρχή. Αλλά επί της ουσίας, είναι δύσκολο να ξεφύγεις από τα ασφαλή νερά. Βλέπω πως κινούμαι στη ζωή μου, οπότε και στην τέχνη μου – μπορεί να λέω πως «ναι, θα δοκιμάσω» αλλά τελικά θα επιλέξω την πιο βατή συνθήκη. Μακάρι να τα καταφέρνω να ξεπερνώ τα όρια μου, αλλά δεν είναι εύκολο. Όσο κι αν θέλουμε να βγούμε από τον εαυτό μας και να προσεγγίσουμε κάτι ξένο, εντέλει το υλικό μας χρησιμοποιούμε και πρέπει να το εμπιστευτούμε – αλλιώς θα φάμε τα μούτρα μας. Βέβαια, μπορεί να είναι και ωραίο να φας τα μούτρα σου. Αλλά, στην παρούσα φάση, αν μου ζητήσεις να διαλέξω μια επιτυχία σε ασφαλή ζώνη ή μια αποτυχία που θα μου προσέφερε μια νέα εμπειρία, θα καταλήξω στο πρώτο.

Τι σημαίνει για σένα «ασφαλής ζώνη»;

Αν μου προτείνει δουλειά, από τη μια ένας σκηνοθέτης με τον οποίο έχω εξοικειωθεί κι από την άλλη ένας άγνωστος μου σκηνοθέτης, θα επιλέξω εκείνον με τον οποίο ξέρω ότι συνεννοούμαι. Στο άγνωστο μπορεί να κάνω πίσω. Παρόλα αυτά, στη συνεργασία με τον σκηνοθέτη που γνωρίζω δεν θα τα καταθέσω τα έτοιμα αλλά θα προτείνω ό,τι καινούργιο μου ζητηθεί.

Είμαι ευθυνόφοβος και λίγο τεμπέλης. Προτιμώ να ακολουθήσω την ιδέα κάποιου από το να εισηγηθώ κάτι και να πάρω όλο το ρίσκο

Έντιμη παραδοχή. Ασφαλής ζώνη θα ήταν, ίσως, κάνεις και τα δικά σου πράγματα;

Ούτε. Είμαι ευθυνόφοβος και λίγο τεμπέλης. Προτιμώ να ακολουθήσω την ιδέα κάποιου από το να εισηγηθώ κάτι και να πάρω όλο το ρίσκο. Είναι ωραίο να το επιχειρείς μια στο τόσο, αλλά επειδή τελικά μπορεί να γλυκαθείς και να διακινδυνεύσεις. Δεν με απασχολεί να γίνω θιασάρχης, να αποφασίζω εγώ για το ρεπερτόριο και να έχω έναν παραγωγό που να με χρηματοδοτεί. Μου φαίνεται δεσμευτικό. Δεν θα ήθελα θέλω να πω ότι «από εδώ και πέρα θα είμαι αυτό».

Συνεπώς, δεν είσαι και ο ηθοποιός που οραματίζεται το ρόλο του.

Όχι, μέσα σε ρόλους δεν με φαντάστηκα ποτέ. Φαντάστηκα μόνο το σύνολο. Έναν άνθρωπο που τον πιστεύω και είναι εργοδότης – δάσκαλος, ένα περιβάλλον που σου εξασφαλίζει καλή συνεργασία, όπου έχεις την ελευθερία για να νιώσεις ασφαλής. Κι επειδή πάντα είχα ως γνώμονα αυτά, στάθηκα τυχερός και δεν έπεσα θύμα σε περιπτώσεις bulling ή κακοποίησης στο θέατρο, όπως λέγαμε και νωρίτερα.

Είσαι, λοιπόν, ο τύπος που συμβαδίζεις με τους άλλους;

Ναι, τελικά, είμαι παιδί της ομάδας. Αυτό που συμβαίνει σε τέτοια πλαίσια είναι πως οι ρυθμοί του συνόλου σε βάζουν σε μια διαδικασία να τους ακολουθήσεις. Κι αυτό είναι ευεργετικό για μένα που εύκολα μπορούν να σβήσουν οι ρυθμοί μου. Η ομάδα με έχει αφυπνίσει άπειρες φορές.

Όχι, μέσα σε ρόλους δεν με φαντάστηκα ποτέ. Φαντάστηκα μόνο το σύνολο

Στη διάρκεια αυτής της κουβέντας, έχεις αναφέρει πολλές φορές την φράση «είμαι τυχερός».

Πιστεύω πολύ στην τύχη. Γιατί θεωρώ πως σαν κι εμένα, στην ηλικία και στο φιζίκ μου, υπάρχουν επαγγελματίες ηθοποιοί απίστευτων δυνατοτήτων που αυτή τη στιγμή είναι άνεργοι. Το γεγονός ότι εγώ εργάζομαι, δεν σημαίνει ότι είμαι καλύτερος αλλά πολύ πιο τυχερός. Έτυχε να βρεθώ σε ένα σημείο, την κατάλληλη στιγμή και να επιλέξουν εμένα. Το διευκρινίζω αυτό γιατί γνωρίζω παραδείγματα συναδέλφων είτε προσωπικά, είτε επειδή απλώς τους έχω θαυμάσει για το ταλέντο τους που αυτή τη στιγμή δεν έχουν την δυνατότητα, να βιοπορίζονται από αυτό που αγαπούν. Και δεν είναι ελπιδοφόρο να ξέρεις ότι η δουλειά σου αφήνει πολλούς άξιους απ’ έξω.

Μιλώντας για ταλέντο, ποια διακρίνεις ως την βασική σου αρετή;

Πιστεύω πως ανήκω στην κατηγορία των ηθοποιών που ακούνε: Δεν προδικάζω ότι δεν μπορώ να ανταποκριθώ σε κάτι, δεν λέω «εμένα η γκάμα μου είναι αυτή» και «μέχρι εκεί φτάνω», αλλά είμαι ανοιχτός να δοκιμάσω προτάσεις σκηνοθετικές ή σεναριακές. Την ίδια ώρα, νιώθω ότι αρκετοί συνάδελφοι μου αρνούνται να κάνουν πράγματα γιατί δεν θέλουν ή γιατί δεν τα καταλαβαίνουν. Ίσως είναι αυτή η τόλμη που με έχει κάνει αγαπητό στους συνεργάτες μου και ειδικότερα στους σκηνοθέτες που θα με ξαναφωνάξουν στη δουλειά. Θεωρώ πως αν ο ηθοποιός είναι ένα απλό εκτελεστικό όργανο θα αγγίξει ένα ύψος· αν όμως, ο ηθοποιός γίνεται συνδημιουργός είναι πιο αναγκαίος. Δεν θα διστάσω, λοιπόν, να κάνω αυτοσχεδιασμούς με όποιο κόστος. Βουτάω στα πράγματα. Γι’ αυτό και μου έχει τύχει πολλές φορές σε παραμονή πρεμιέρας να πάω νοσοκομείο με ράμματα, να έχω κακώσεις μυϊκές, να έχω στραμπουλήξει αστραγάλους και άλλα τέτοια. Αλλά όλα αυτά τα θεωρώ παράσημα.

Τελικά, με δικαιώνεις για την εκτίμηση ότι κρύβεις αντιφάσεις. Χρήματα έχεις βγάλει χρήματα από αυτή τη δουλειά;

Ναι, για να έχω ένα καλό επίπεδο διαβίωσης – το οποίο θα έπρεπε να έχουν όλοι. Φυσικά έχουν περάσει ανεπιστρεπτί οι περίοδοι όπου έκανες πέντε χρόνια τηλεόραση και αγόραζες μια δική σου πολυκατοικία. Όταν λέω, λοιπόν, ότι έχω βγάλει χρήματα εννοώ πως καλύπτω τις ανάγκες της οικογένειας μου, χωρίς να βάζω στην άκρη χρήματα. Και νομίζω ότι σε αυτή τη φάση πια δεν μπορεί να μπει κανείς εργαζόμενος.

Δεν είναι ελπιδοφόρο να ξέρεις ότι η δουλειά σου αφήνει πολλούς άξιους απ’ έξω

Είσαι ένα παιδί που ξεκίνησε από ένα λαϊκό περιβάλλον, χωρίς καλλιτεχνικά ερεθίσματα και με άλλο, αρχικό επαγγελματικό προσανατολισμό. Είσαι ικανοποιημένος από την ροή των πραγμάτων;

Αν με ρωτούσες πριν από 20 χρόνια πως θα περίμενα ότι θα δούλευα non stop για 20 χρόνια ως ηθοποιός θα απαντούσα πως «όχι, ούτε στα πιο τρελά μου όνειρα». Ξεκίνησα την εκπαίδευση μου στο θέατρο, χωρίς να γνωρίζω τίποτα και κανέναν. Και παρότι υπάρχει η φιλοσοφία πως για να πετύχεις πρέπει να γνωρίζεις κόσμο και να είσαι συστημικός, εγώ είμαι η απόδειξη για το ακριβώς αντίθετο: Κανένας δεν με προώθησε και το σύστημα με αγνοούσε μέχρι τα 35 μου χρόνια. Οπότε ναι, νιώθω πάρα πολύ ευχαριστημένος για όσα μου έχουν συμβεί, μέχρι στιγμής. Παρόλα αυτά, έχω στο πίσω μέρος του μυαλού μου πως μια ωραία μέρα όλο αυτό μπορεί να τελειώσει. Και είναι πολύ εύκολο να τελειώσει – ειδικά στην τηλεόραση. Να σου πουν ένα πρωί «πήγαινε σπίτι σου, βαρεθήκαμε να σε βλέπουμε».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑΣυν & Πλην: «Φιλουμένα Μαρτουράνο» στο Θέατρο Χορν12.09.2018

Φοβάσαι πως μπορεί να έρθει αυτή η μέρα;

Ο ηθοποιός παλεύει πάντα με την αποτυχία. Μια αποτυχία μπορεί να σκοτώσει κάθε προηγούμενη επιτυχία του, εν μια νυκτί. Το φοβάμαι ναι, αλλά πια στέκομαι καλά στα πόδια μου. Στη φάση που είμαι τώρα, ξέρω πως να το αντιμετωπίσω. Θεωρώ πως αν είμαι υγιής κι εγώ και οι δικοί μου, κάτι να βρω να κάνω κι εκτός τέχνης.

Είσαι αισιόδοξος δηλαδή;

Μέσα στην τρέλα που ζει ο πλανήτης μας, πως μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος; Αισιόδοξος μπορείς να είσαι μόνο στο δικό σου συννεφάκι. Εκεί, δεν το κρύβω, νιώθω συχνά αισιόδοξος. Απλώς, έρχεται η πραγματικότητα και μου δίνει μεγάλα χαστούκια. Τι να πω. Έχουμε δίπλα μας πόλεμο κι εμείς ασχολούμαστε με το αν η σειρά μας κάνει καλά νούμερα. Αν είσαι λιγάκι ενσυνείδητος, όση αισιοδοξία κι αν έχεις διαλύεται.

Και εκτός πολέμου, στην εντός πραγματικότητα, τα σήματα που παίρνουμε είναι σήματα ήττας και σκοταδιού.

Και το χειρότερο είναι πως εθελοτυφλούμε γι’ αυτά τα σήματα που έρχονται από παντού. Και δεν θα αργήσει η μέρα που θα μας αναγκάσει να πούμε πως «έπρεπε να είχαμε δράσει νωρίτερα». Νομίζω πως το αδιέξοδο είναι πολύ κοντά μας.

Αν είσαι λιγάκι ενσυνείδητος, όση αισιοδοξία κι αν έχεις διαλύεται

Κι όταν αναζητάς λίγη ελαφρότητα, που καταφεύγεις;

Ομολογώ πως μια πολυτέλεια που δίνω στον εαυτό μου είναι να πηγαίνω στο γήπεδο. Είμαι τρελαμένος ΑΕΚτζής. Αφήνω πίσω τα προβλήματα και μαζί με φίλους επικεντρώνομαι στο ματς. Με ξεκουράζει.