Παγκόσμια Ημέρα Αναπηρίας: Tα άτομα με αναπηρία μέσα στην κοινωνία με σύμμαχο το ΚΠΙΣΝ

Η Μαρτίνα Ναβρατίλοβα, τενίστρια-θρύλος του 20^ου αιώνα, είχε πει κάποτε πως «η αναπηρία είναι ζήτημα αντίληψης». Και είναι γεγονός πως ως σύγχρονη κοινωνία, χρειαζόμαστε έναν καθημερινό πολιτισμό όπου κάθε ανθρώπινο χάρισμα – άλλοι θα το ονόμαζαν «εμπόδιο» – θα βρίσκει την κατάλληλη θέση.

Εν πολλοίς, πάνω σε αυτή την σκέψη δρα το Sports Excellence, το Τμήμα Αθλητικής Αριστείας της Α΄ Ορθοπαιδικής Χειρουργικής Κλινικής ΕΚΠΑ, το οποίο λειτουργεί με αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο του προγράμματος Θεραπευτική Άσκηση (Action for Kids with Disabilities) σε  συνεργασία με την Γ΄ Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ: Στοχεύει σε μια κοινωνία όπου τα παιδιά με αναπηρία διεκδικούν και βρίσκουν την θέση τους στο κοινωνικό σύνολο. Και τη βρίσκουν με όρους ισοτιμίας. Αυτό το μήνυμα θα διαδοθεί κατά την ημερίδα με θέμα «Μονοπάτια συμπερίληψης και συμμετοχής: Το παιδί με αναπηρία στην καθημερινή ζωή» που διοργανώνει το Sports Excellence την προσεχή Κυριακή (16.00) στο πλαίσιο ενός πλούσιου, σε δράσεις, διημέρου για την Παγκόσμια Ημέρα Αναπηρίας που διοργανώνει το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

«Η φιλοσοφία μας βασίζεται σε έξι πυλώνες, έννοιες – κλειδιά που αντλούμε από την διεθνή πρακτική και βιβλιογραφία. Τις ονομάζουμε F-words: Fitness, Function, Friends, Family, Future, Fun (Άσκηση, Λειτουργικότητα, Φίλοι, Οικογένεια, Μέλλον, Ψυχαγωγία)», εξηγεί η ψυχολόγος, συντονίστρια της ημερίδας και διοικητική διευθύντρια του Sports Excellence, Φλώρα Παπίτση. «Διαπιστώνοντας ότι τα παιδιά με αναπηρία έχουν χαμηλά επίπεδα καθημερινής δραστηριότητας αποφασίσαμε με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) να βοηθήσουμε σε αυτό. Προσεγγίζουμε, λοιπόν, Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής, συντάσσουμε έναν ψηφιακό ιατρικό φάκελο, καταθέτουμε την αξιολόγηση μας και στην συνέχεια την εξατομικευμένη παρέμβαση αθλητικής δραστηριότητας προς τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς του κάθε παιδιού. Έτσι, φροντίζουμε όσα γίνονται στο σχολείο να έχουν συνέχεια στο σπίτι και το ανάποδο, ενώ παρακολουθούμε την εξέλιξη των παιδιών, εξασφαλίζοντας μια συνεχή ανατροφοδότηση για την ωφελιμότητα της άσκησης σε κάθε περίπτωση ξεχωριστά» συνεχίζει η κ. Παπίτση.

Τα άτομα με αναπηρία έχουν χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας. Photo credit: Δανάη Κοκκινάκη.

Οι παρεμβάσεις δεν περιορίζονται εδώ αλλά αναπτύσσονται σε ένα τρίπτυχο. Το Τμήμα Αθλητικής Αριστείας της Α΄ Ορθοπαιδικής Χειρουργικής Κλινικής ΕΚΠΑ, με έδρα το Αττικό Νοσοκομείο, ερευνά τις κινητικές δεξιότητες του κάθε παιδιού με αναπηρία ώστε να το ωθήσει στο άθλημα που δυνητικά θα το καταστήσει κινητικά πιο παραγωγικό. Επιπλέον, από το περασμένο καλοκαίρι εγκαινιάστηκε ένα θερινό πρόγραμμα αθλητικών δραστηριοτήτων για τα παιδιά που φοιτούν σε σχολεία Ειδικής Αγωγής: Μια εστία δημιουργικής απασχόλησης, πλήρως προσαρμοσμένη στις ανάγκες των παιδιών που επιδιώκει την ολιστική προσέγγιση της κοινωνικοποίησης τους, τόσο αφυπνίζοντας το σώμα, όσο και δημιουργώντας διαπροσωπικές σχέσεις, καλλιεργώντας έτσι την ενσωμάτωση τους.

Φλώρα Παπίτση, ψυχολόγος: Ο βασικός μας στόχος είναι η καλλιέργεια μιας αυτοπεποίθησης πως τα παιδιά με αναπηρία έχουν ορίζοντα

Κι έτσι οι στόχοι, ο ένας μετά τον άλλον κατακτώνται, αφού σταδιακά στα αθλητικά προγράμματα εμπλέκονται και οι γονείς των παιδιών, δημιουργώντας μια σταθερή καθημερινότητα και εκτός σπιτιού, κάτι που δύναται, εν καιρώ, να οδηγήσει στην αυτονομία των παιδιών: Σ’ εκείνο, δηλαδή, που στον «εξάλογο» των πυλώνων αναγνωρίζεται ως Future – Μέλλον. «Ο βασικός μας στόχος είναι η συμμετοχή των παιδιών και των οικογενειών τους στην κοινωνική ζωή και τελικά η καλλιέργεια μιας αυτοπεποίθησης πως τα παιδιά με αναπηρία έχουν ορίζοντα, έχουν μέλλον και σε αυτό πρέπει να επενδύσουν τα ίδια όσο και οι γονείς τους: Να επιδιώξουν την ανεξαρτησία τους και να κυνηγήσουν το δικαίωμα τους να συμμετέχουν ισότιμα στην κοινωνία» προσθέτει η κ. Παπίτση.

Το μπάσκετ σε αμαξίδιο είναι ένα από τα πιο ενδεδειγμένα αθλήματα για την ενεργοποίηηση των ατόμων με αναπηρία. Photo credit: Σοφία Παπαστράτη.

Η Ομοσπονδία Σωματείων Ελλήνων Καλαθοσφαιστών με Αμαξίδιο (ΟΣΕΚΑ), η γέννηση της οποίας πηγαίνει τριάντα χρόνια πίσω το 1995, μπορεί να επαληθεύσει μέσα από εφαρμοσμένη πολυετή γνώση πως η αθλητική δραστηριότητα έχει, σχεδόν, χαρακτήρα ‘πανάκειας’ στην κινητική αναπηρία. Στη διάρκεια του διημέρου εκδηλώσεων για την Παγκόσμια Ημέρα Αναπηρίας στο ΚΠΙΣΝ, αθλητές της ΟΣΕΚΑ θα διοργανώσουν έναν αγώνα μπάσκετ σύντομης διάρκειας για παιδιά 6 ετών και άνω, όπου το αμαξίδιο θα είναι ένας ακόμα όρος στο εθνικό παιχνίδι των Ελλήνων, το μπάσκετ. «Η αναπηρία μπαίνει σε δεύτερη μοίρα όταν μιλάμε για το μπάσκετ σε αμαξίδιο. Κανείς δεν αντιμετωπίζει τους συμμετέχοντες ως άτομα με αναπηρία, αλλά ως αθλητές που μάλιστα κατορθώνουν κάτι πολύ σπουδαίο και δύσκολο. Ξέρετε, η προπόνηση εδώ είναι πολύ πιο απαιτητική συγκριτικά με το μπάσκετ χωρίς αμαξίδιο, καθώς ο παίκτης πρέπει να έχει έλεγχο της μπάλας, του αμαξιδίου, να είναι γρήγορος, να παίρνει θέση την σωστή στιγμή. Οι αθλητές μας είναι άνθρωποι σε μια διαρκή υπέρβαση κι έχουν μόνο το σεβασμό τόσο της κοινότητας του μπάσκετ όσο και των θεατών», εξηγεί ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Χρήστος Καλούδης.

Χρήστος Καλούδης, πρόεδρος ΟΣΕΚΑ: Η προπόνηση εδώ είναι πολύ πιο απαιτητική συγκριτικά με το μπάσκετ χωρίς αμαξίδιο. Οι αθλητές μας είναι άνθρωποι σε μια διαρκή υπέρβαση

Τα αποτελέσματα της άθλησης είναι και εδώ διαγνωσμένα και πολύτιμα. Ο μπασκεμπολίστας σε αμαξίδιο γυμνάζεται σκληρά, βρίσκεται σε πολύ καλή σωματική κατάσταση, είναι αυτόνομος στην διαχείριση της καθημερινότητας του και με μεγαλύτερη ψυχική αυτοπεποίθηση. «Ακόμα κι αν πρόκειται για μια μορφή αναπηρίας που έχει προκύψει στην πορεία της ζωής ενός παιδιού το μπάσκετ αφενός το βοηθά ψυχικά στην αποδοχή της νέας κατάστασης κι αφετέρου τον εντάσσει σε ένα περιβάλλον: Οι προπονήσεις, οι συναθλήσεις, τα ταξίδια, οι αγώνες δημιουργούν ένα πλαίσιο κοινωνικής ζωής πολύ σημαντικό» συμπληρώνει ο κ. Καλούδης.

Photo credit: Σοφία Παπαστράτη.

Τόσο η ημερίδα όσο και ο αγώνας μπάσκετ με αμαξίδιο περιγράφουν με άλλο λεξιλόγιο (η πρώτη με θεωρητικό, ο δεύτερος με πρακτικό) δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος που κορυφώνονται στην έννοια της συμπερίληψης για τα άτομα με αναπηρία. Η Αυστραλή κωμικός και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, Στέλλα Γιανγκ συνήθιζε να λέει πως «η αναπηρία μου δεν συνίσταται στο ότι χρησιμοποιώ αμαξίδιο για τις μετακινήσεις μου, αλλά γιατί το ευρύτερο περιβάλλον δεν είναι προσβάσιμο σε αυτό το αμαξίδιο». Η πραγματικότητα αυτή, κοινή (σε κάποιο βαθμό) σε όλες τις κοινωνίες, παρουσιάζει, δυστυχώς, ακόμη μικρότερη πρόοδο στην ελληνική επικράτεια. Η ψυχολόγος Φλώρα Παπίτση καλεί όλους μας, εκείνους που ονομάζονται «αρτιμελείς» «ν’ ανοίξουν τα μάτια, τα αυτιά, την καρδιά τους και να υποδεχθούν τα άτομα με αναπηρία ισότιμα. Τα τελευταία χρόνια διαπιστώνουμε μια διάθεση αλλαγής και δεν μπορώ παρά να είμαι αισιόδοξη πως τα πράγματα θα βελτιωθούν. Οπωσδήποτε διανύουμε ακόμα τη φάση όπου οι μικρές ομάδες καλλιεργούν την ενσυναίσθηση και την αναγκαιότητα της συμπερίληψης, αλλά τελικά έτσι χτίζεται σταδιακά το πλήθος που θα φέρει πιο ορατές αλλαγές» λέει.

Ο πρόεδρος του ΟΣΕΚΑ, Χρήστος Καλούδης αποφεύγει να χαρακτηρίσει εχθρικό το περιβάλλον προς τα άτομα με αναπηρία. «Αισθάνομαι πως κυρίως μιλάμε για άγνοια. Γιατί αν υπήρχε η γνώση, οι οδηγοί που παρκάρουν σε εξόδους ΑΜΕΑ, λόγου χάρη, δεν θα χρησιμοποιούσαν το επιχείρημα ‘μα πέντε λεπτά θα μείνω’ γιατί θα καταλάβαιναν πως αυτά τα πέντε λεπτά χρειάζεται και ο άνθρωπος με αναπηρία για να συνεχίσει τη διαδρομή του. Οφείλουμε να κατανοήσουμε ένα δεδομένο, πως το 11% των συνανθρώπων μας παρουσιάζουν κάποια μορφή αναπηρίας και πως πρέπει να καλλιεργήσουμε μια νέα κουλτούρα καθημερινότητας που θα τους συμπεριλαμβάνει με σεβασμό».

Η διεθνώς αναγνωρισμένη ακτιβίστρια, τρόπον τινά, γκουρού της κοινότητας των ατόμων με αναπηρία Τζούντιθ Χίμαν έχει θέσει το ίδιο θέμα με μεγάλη ακρίβεια: «Αν πρέπει να αισθάνομαι ευγνωμοσύνη για μια τουαλέτα που εξυπηρετεί εμποδιζόμενα άτομα, πότε θα μου επιτρέψετε να αισθανθώ ισότιμα μέσα στην κοινωνία;».  

Οι εκδηλώσεις του προσεχούς Σαββατοκύριακου στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα προσπαθήσει να εκκινήσει διαλόγους πίσω από αυτό το ερώτημα που για εκατομμύρια ανθρώπους είναι η απάντηση για να (συν)υπάρξουν στον ίδιο, με τους μη αναπήρους, κόσμο.
Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα του διημέρου εδώ