Bella Ciao#4: Επανάσταση από τον καναπέ

Ο ήχος από το πλυντήριο µε έκανε να συνειδητοποιήσω ότι ξέχασα να απλώσω τα δικά µου ρούχα. Στο δικό µου σπίτι οι οικιακές συσκευές είναι ολόκληρη συµφωνική, η μουσική από το ράδιο, η καφετιέρα, το καζανάκι, το ψυγείο, οι πόρτες που τρίζουν όταν ο αέρας µας επισκέπτεται από το ανοιχτό παράθυρο, η σακούλα κολλημένη στο κάγκελο, τα φύλα τα ξερά να πηγαινοέρχονται και τα µανταλάκια να κρατούν το τέµπο χορεύοντας στην απλώστρα, το θρόισµα των φυτών στις γλάστρες, οι παντόφλες του γκόµενου, ο ήχος από το καζανάκι που αφήνει πίσω του, το ίδιο το σπίτι… Mάλλον γι αυτό δεν θυµήθηκα να απλώσω το πλυντήριο; γιατί το ίδιο το πλυντήριο δεν έκανε ξεκάθαρη την παρουσία του.

«Το Σπίτι» του Δηµήτρη Καρατζά εγώ το Bella Ciao το είδα ως άλλη Κιτσοπούλου, που χρόνια πριν στην ίδια αίθουσα ανέβασε την Κοκκινοσκουφίτσα µε την ίδια πάνω σε ρόλερς να διασχίζει τους διαδρόµους τρολάροντας τον Παπαϊωάννου που ανέβαζε τη δική του παράσταση στην Κεντρική σκηνή φωνάζοντας: Δηµητράκη «Που πήγε ο κύκλος του τετραγώνου» που µε καθήλωσε, πού είναι ο «Φαέθων», που όχι µόνο το είδα αλλά και το πρότεινα σε γνωστούς και φίλους µε µένα να ακολουθώ όλο τον χειµώνα. Ούτε θυµάµαι πόσες φορές το είδα εκείνο το σιδέρωµα της Καραµπέτη στην «Πλατεία Ηρώων», έχει αποτυπωθεί στη µνήµη µου τόσο που ακόµα και όταν πάθω γεροντική άνοια θα µε επισκέπτεται χτυπώντας το παραθυράκι, ως τη µεταφορά της αλήθειας επί σκηνής, και όχι ως µια παράσταση θεατρικού τύπου.

«Σε αυτό το σηµείο βλέπουµε ξεκάθαρα τη λεπτή εκείνη γραµµή που διαχωρίζει τις νέες µορφές θεάτρου µε τις performances», θυµάµαι τα λόγια της Abramović η οποία τοποθετείται στην ουσία των διαφορών, ορίζοντας την τέχνη της performance. Οι παραστάσεις της, µας λέει, εξερευνούν τον ανθρώπινο πόνο, το σώµα και τη σχέση του καλλιτέχνη µε το κοινό, σε µια προσπάθεια να απελευθερωθούν και οι δύο: «…Το ανθρώπινο σώµα είναι για µένα ταυτόχρονα το θέµα και το µέσο. […] Για να είσαι performance artist, πρέπει να µισείς το θέατρο. Το θέατρο είναι ψεύτικο. Το µαχαίρι δεν είναι αληθινό, το αίµα δεν είναι αληθινό και τα συναισθήµατα δεν είναι αληθινά. Η performance είναι ακριβώς το αντίθετο: το µαχαίρι είναι αληθινό, το αίµα είναι αληθινό και τα συναισθήµατα είναι αληθινά […]».

Σήµερα, ένα πολυµεσικό πείραµα µε βάση την εικόνα, ένα συνονθύλευμα από όλα τα ειδησεογραφικά ρεπορτάζ της τηλεόρασης και του διαδικτύου σε ένα µουτζουρωμένο µοντάζ ευαισθητοποίησης και εντυπωσιασµού. Δεν καθόµουν στον καναπέ µου να κάνω την επανάσταση του καναπέ; Η κίνηση που είναι κάτι µεταξύ ρόλου που δεν είναι ρόλος και performance art. Γιατί πόσα ρούχα να διπλώσεις; πόσα παπούτσια να ανακατεύεις; πόσες φορές να τα δεις;

Μεγιστοποιώντας το άγχος µου για τις δικές µου ντουλάπες που πρέπει να φτιάξω ενόψει της αλλαγής σεζόν… Και τη σιωπή να λέει (τα µικρόφωνα προς τι;) στις µεταξύ τους κουβέντες οι ψίθυροι δεν έφτασαν ποτέ στα αυτιά µου, αλλά και στην απαγγελία κάτι σαν το «μέριασε βράχε να διαβώ» που δεν υποδυόταν το τίποτα. Άλλη ήταν την ώρα που κόλλαγε το post it και ταχτοποιούσε λογαριασµούς, πάρε να έχεις και µια αντιστροφή ρόλων, η γυναίκα ως το δυναµικό µέρος και στυλοβάτης του σπιτιού ενώ εκείνος κουβαλάει τα απορρυπαντικά από το σούπερ σε ένα σπίτι τόσο clean, σε ένα περιβάλλον που αν χύσεις το γάλα το µαζεύεις, λες και δε ζουν άνθρωποι. Tόσο παγωµένα όλα, όσο και η µεταξύ τους σχέση που δεν καθρεφτιζόνταν πουθενά. Δεν υπήρχε προσωπικός χώρος, κανένας δεν έχει µαρκάρει τίποτα, άλλη όταν παλεύει µε τα παπούτσια. Όλα τόσο ανοργασµικά, τόσο που θλίβοµαι.

Και για να µην χαθούμε µέσα σε όλα, να κάνουµε ψιλοκουβεντούλα, για το βιολογικό φύλο και για τους κοινωνικούς ρόλους που επιβάλλονται, κάνοντας δήλωση, γιατί αν δεν βάλεις την τοξική αρρενωπότητα να σκουπίσει, να πλύνει, να ταχτοποιήσει ντουλάπες, πού πας βρε Καραµήτρο… (Καλοτεχνίτισσα στο δεύτερο έτος σπουδών που ψάχνει να βρει τα πατήµατά της προσπαθώντας να πείσει τον εαυτό της ότι µπορεί να κάνει performance ακολουθώντας το ρεύµα, σε αντίθεση µε τον σολωµό που πάει αντίθετα γιατί θέλει να γεννήσει, να αναπαραχθεί, να φέρει µια νέα ζωή, µια νέα πνοή).

Στο αφήγηµα ως µυθοπλασία, στο βιβλίο που διαβάζει ο άνδρας, κάποια φανταστική κοινωνία υποφέρει από παρατεταµένο καύσωνα, είπαµε να ασχοληθούµε και µε την κλιµατική αλλαγή. Κυβερνούν οι παπάδες στην πολιτεία, εκτελεστές των πολιτών που διαφωνούν, πάρε να ΄χεις κι εσύ παπά δολοφόνε. Στο κέντρο του κατά τα άλλα ελληνικού σπιτιού, µε αισθητική σουηδική από το Ikea, στο παράθυρο-οθόνη σε κλίµακα που νόµιζα ότι κάτι έχουν πάθει τα µάτια µου µέχρι να λυθεί το µυστήριο και να δω ότι δεν είναι σφάλµα, σε ένα mise en abym βλέπουµε ένα κοµµάτι τυπικού δρόµου µάλλον στο κέντρο της Αθήνας σε γειτονιά µεταναστών, µε όλα τα παρελκόµενα, ώσπου η έξω πραγµατικότητα µπαίνει στο σπίτι και το γκρεµίζει συθέμελα. Εδώ η αποκαθήλωση είναι εντυπωσιακή γιατί έρχεται η ανάσταση στα δικά µου µάτια.

Δεν έχω υπάρξει Onassis AiR fellow, όπως ο σκηνοθέτης, ούτε έχω πραγµατοποιήσει έρευνα πάνω στο αρχαίο δράµα, ούτε έχω παρακολουθήσει παραστάσεις και συναντήσει φορείς σε σηµαντικά ευρωπαϊκά φεστιβάλ και οργανισµούς που εστιάζουν στη σύγχρονη περφόρµανς: Kunsten festival des arts (Βρυξέλλες), Alcantara (Λισαβόνα), Théâtre de la Ville (Παρίσι), Vooruit Arts Centre (Γάνδη) κ.ά. ώστε να έχω τη δυνατότητα να πειραματιστώ σε κάτι νέο και πολύπλοκο. Πιστεύω ότι το πείραµα µπάζει από παντού και το λίγο θέατρο, το λίγο performance art, το λίγο video art, το λίγο που αποφάσισα να γράψω, να σκηνοθετήσω, θέλει δουλίτσα.

Η ιδέα ότι ο κόσµος καίγεται και το μουνί χτενίζεται όπως λένε εδώ στο Ελλάδα είναι κάτι που µε απασχολεί και µε τροµάζει. Πιστεύω κι ελπίζω, εύχοµαι κι ονειρεύοµαι ότι ο σύγχρονος Έλληνας δε ζει στην ψευδαίσθηση, στην ασφάλεια, στο καταφύγιο του σπιτιού του πιστεύοντας ότι τίποτα δεν θα διαταράξει το ησυχαστήριό του και ότι δε στρουθοκαµηλίζει σε ότι συµβαίνει γύρο του, ζώντας στον µικρόκοσµό του ευνουχισμένος από τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όπως ξέρουµε όλοι όταν το σπίτι του γείτονα καίγεται, η φωτιά θα έρθει και στο δικό µας.

Το Bella Chao έχει πίστη στον άνθρωπο και παρόλα τα τραύµατα της ανθρωπότητας υπάρχει ελπίδα – l’ espoir fait vivre. Αντιστέκεται στη βία και στον εθισµό στην εικόνα. Πιστεύει στην ατοµική ελευθερία του καθενός που θα γίνει αγωγός-αρωγός για µια παγκόσμια ελευθερία. Ο άνθρωπος ως κοινωνικό ζώο δεν µπορεί να ζει µε ψευδαισθήσεις και να αποφεύγει την πραγµατικότητα ό,τι κι αν κάνει για να την αποφύγει αργά ή γρήγορα θα έρθει να τον βρει.