Νέκυια στη Στέγη: Να βλέπεις στο πυκνό σκοτάδι

Είναι μεγάλη πρόκληση να δημιουργείς μέσα από τη γνήσια απλότητα, κάτι το σημαίνον. Και ακόμα μεγαλύτερη να κατακτάς το ψυχικά προσβάσιμο. Ενώ τα μάτια μου εκπαιδεύονταν να κοιτούν στα ατμοσφαιρικά, πυκνά σκοτάδια της Κεντρικής Σκηνής της Στέγης, παλεύοντας να διακρίνουν τις μαυροντυμένες φιγούρες του Γιάννη Αγγελάκα και της Όλιας Λαζαρίδου, οι φωνές τους γίνονταν οδηγός στην καταχνιά του παλατιού του Άδη. Οι αφηγητές της «Νέκυιας», της ραψωδίας Λ΄ της «Οδύσσειας», έκαναν την ψυχή να ακούει.

Δεν είναι υπερβολή. Ο ήχος της φωνής τους, το ανάγνωσμα του ομηρικού έπους έφερνε το άπιαστο και το άυλο – το αντάμωμα του Οδυσσέα με τους νεκρούς του Κάτω Κόσμου – ως μια αισθητηριακή δύναμη. Από τη μια, το ταίριασμα αυτών των δύο πολυδιάστατων δημιουργών: Ο Γιάννης Αγγελάκας, ραψωδός της ελληνικής ροκ, με ινδιάνικη καρδιά, η Όλια Λαζαρίδου, ιέρεια του θεατρικού λόγου, επέμειναν πολύ (πάνω από δέκα χρόνια) για να συναντηθούν μέσα στην περιπετειώδη Οδύσσεια. Κι ας έρχονται ο καθένας από αλλού, η «Νέκυια» έγινε η Ιθάκη τους. Κάτι ήξεραν. Η συνταρακτική βαθύτητα της ερμηνείας τους, η εσωτερική κατανόηση κάθε λέξης που άρθρωναν, σε διαπότιζε με τη μαγεία ενός αρχέγονου ονείρου που μιλάει για το «μετά θάνατον».

Όλια Λαζαρίδου και Γιάννης Αγγελάκας επί σκηνής και επί σκιάς.

Ο Οδυσσέας, ακολουθώντας τις υποδείξεις της Κίρκης, κατεβαίνει με το πλοίο και τους εναπομείναντες άνδρες του στον Άδη για να πάρει χρησμό από το μάντη Τειρεσία ώστε να βρει τον τρόπο να επιστρέψει στην «ποθητή πατρίδα». Η κάθοδος του θα είναι αποκαλυπτική. Εκτός από τον σοφό μάντη, ο Οδυσσέας θα συναντήσει τη μητέρα του Αντίκλεια, τον καλύτερο των Αχαιών στην Τροία, Αχιλλέα, τον καταδικασμένο, στο μαρτύριο, Σίσυφο και τις αμέτρητες ψυχές «που χάθηκαν στο μαύρο έρεβος».

Οι δυο τους είναι οι κεντρικές χορδές αυτής της μυστικιστικής ωδής μα η συγχορδία ολοκληρώνεται όταν στον Άδη τους φτάνει και ο Χρήστος Παπαδόπουλος. Άλλη μια έκπληξη, άλλος ένας που έρχεται από αλλού και βάζει πλώρη για την Ιθάκη. Χορογράφος διακεκριμένος και διεθνώς ανερχόμενος για τον υπνωτιστικό παλμό των έργων του συγχρονίζεται απόλυτα με τους αφηγητές του· κι εκείνοι μπαίνουν ολόψυχα σ’ αυτό που κορυφώνεται σε μια αποκρυφιστική εμπειρία. Γιατί η «Νέκυια» δεν είναι ούτε παράσταση, ούτε συναυλία, ούτε αναλόγιο· είναι ένας ενδιάμεσος παραστατικός τόπος για τον μη τόπο του θανάτου και για την φωτεινή λαχτάρα της ζωής.

Ο Χρήστος Παπαδόπουλος με τη σταθερή συνεργάτιδα του στο σχεδιασμό φωτισμών, Ελίζα Αλεξανδροπούλου, πειραματίζονται με τα ολογράμματα των σωμάτων, τις «μυριάδες έρημες σκιές», ακούγοντας με προσοχή το κείμενο του Ομήρου (μετάφραση Γιώργος Ψυχουντάκης, ελεύθερη διασκευή Γιάννης Αγγελάκας και Θεοδώρα Καπράλου), δημιουργούν υποβλητικές οπτικές αντιφάσεις όπου το φως εισβάλλει από χαραμάδες, διατρέχει το χώρο, φωτίζει ως υποψία τα πρόσωπα των ερμηνευτών ή χάνεται λούζοντας τους στο πηχτό σκοτάδι, όπου μονάχα η ακοή τραντάζει τις αισθήσεις.

Ο Αγγελάκας έχει συνθέσει ηχοτοπία μυσταγωγικά, ταιριαστά ενός σαμανιστικού προσκυνήματος (ερμηνεύουν ο Ηλίας Μπαγλάνης και ο Νίκος Γιουσέφ) με τη συνδρομή του πολυφωνικού γυναικείου συνόλου «Διώνη» που ‘κυκλώνουν’ – προκαλώντας δέος – τις φωνές των αφηγητών.

Με τους φωτισμούς της Ελίζας Αλεξανδροπούλου.

Στην πλατεία της Στέγης είδα από θεατρόφιλους, παιδιά και γονείς μέχρι κλασικούς ροκάδες με γκρίζα μαλλιά, κοινό θεατρικό όσο και συναυλιακό, ένα κοινό ωραία και ανήσυχα ετερόκλητο που έσμιξε «στα σκοτεινά σκοτάδια» της «Νέκυιας» και στο τέλος τυφλώθηκε από το φως του ήλιου που «αλάφραινε το πλοίο» του Οδυσσέα προς τα εγκόσμια.

Δεν ξέρω αν τα προηγούμενα χρόνια στη Στέγη ξαναβρέθηκε μαζικά τέτοιο γνήσια ροκ κοινό, πιστοί ακόλουθοι του Γιάννη Αγγελάκα, αυτού του σταρ ιεροφάντη μουσικών μυστηρίων. Πάντως, τόσο η αρχική ιδέα της παράστασης (που ανήκει στην ΄Ολια Λαζαρίδου), όσο και η ιδέα αυτής της σύζευξης αποδείχθηκε φαεινή, αφού όλοι καλλιτέχνες και θεατές, το φως αναζητάμε.