Θεατής: «Ο Γλάρος» στο Θέατρο Σημείο

Τι απομένει από το πέρασμά μας από τη ζωή; Με αυτό το ερώτημα κατά νου και θέλοντας να το απευθύνει στον κάθε ένα από εμάς που θα βρεθεί για την παράσταση στο Θέατρο Σημείο, ο Αλέξανδρος Διαμαντής μάς επανασυστήνει τον «Γλάρο» του Τσέχωφ, μέσα από μία απολύτως προσωπική προσέγγιση.

Το τσεχωφικό αυτό αριστούργημα ήταν κάτι που ο ίδιος ήθελε από πάντα να κάνει · μάλιστα υπάρχει μια χαριτωμένη ιστορία πίσω από αυτό. Μερικά χρόνια πίσω και ενώ ήταν μόλις 18 χρονών, σε μια συζήτηση με φίλους – που καμία σχέση δεν είχαν με το θέατρο – «έπεσε» η ιδέα να ανεβάσουν στη σκηνή τον «Γλάρο». Οι συναντήσεις για τις πρώτες πρόβες ξεκίνησαν όμως πολύ σύντομα η παρέα των φίλων συνειδητοποίησε πως καλύτερα να τα αφήσει όλα αυτά και να πάει για μπύρες. Η ιδέα, όμως, για ένα μελλοντικό ανέβασμα του «Γλάρου» παρέμεινε μέσα στον Αλέξανδρο Διαμαντή και ώριμη πια γίνεται πράξη πάνω στη σκηνή, μέσα από μια νέα, τολμηρή αλλά κυρίως προσωπική ματιά.

Η μνήμη και η σχέση μας με αυτήν τίθενται πια στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του νεαρού σκηνοθέτη, που στόχος του είναι να ανατρέψει όλες μας τις βεβαιότητες γύρω από το τσεχωφικό, κλασικό έργο, κάνοντας μια βουτιά στις βαθύτερες υπαρξιακές αναζητήσεις του ανθρώπου. Πώς παλεύουμε με τα κύματα του ανεξάντλητου Κόσμου; Τι αφήνει πίσω του το πέρασμά μας από τη ζωή; Υπάρχει ελπίδα για τους δυστυχισμένους;

Όλοι οι τσεχωφικοί ήρωες στον «Γλάρο» εξυμνούν τον έρωτα, τον ονειρεύονται και τον επιθυμούν, θυσιάζοντας ακόμη και τη ζωή τους στο όνομά του. Φιλοσοφούν περί θεάτρου και λογοτεχνίας και ερωτοτροπούν μέσα σ’ ένα απολύτως ρομαντικό πλαίσιο, παλεύοντας να νικήσουν την πλήξη με ό,τι περνάει από το χέρι τους. Οι ήρωες αυτοί δημιουργήθηκαν από τον Τσέχωφ 21 χρόνια πριν από μια μεγάλη Επανάσταση…  Στο σήμερα, ο Αλέξανδρος Διαμαντής πιστεύει πως δεν έχει πια τόση σημασία να ανεβάσει μια παράσταση που να μιλά μόνο για τον έρωτα, αποκομμένη από την κοινωνία και όλα όσα συμβαίνουν στους καιρούς μας, που είναι διαφορετικοί από εκείνους που ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας έγραψε το έργο του.

Οι ήρωες εδώ ξεφεύγουν αρκετά από εκείνους του Τσέχωφ. Ερωτεύονται κι απογοητεύονται. Εκρήγνυνται, φωνάζουν και κλαίνε κι έπειτα χορεύουν όλοι μαζί, αγαπημένοι. Ονειρεύονται, ελπίζουν και διεκδικούν τα όνειρά τους, επιθυμώντας απλώς να ζήσουν καλύτερα. Αστειεύονται με θάρρος, κοιτάζοντας κατάματα την καταστροφή και τον θάνατο, κάνοντας καμιά φορά αναπόφευκτες οδυνηρές αναζητήσεις του νοήματος της ζωής. Ο «Γλάρος» εδώ θέλει να διηγηθεί μια πιο προσωπική ιστορία ζωής, μέσα από ένα βαθύτερο μοίρασμα ψυχής. Με βάθος και μια φρέσκια απενοχοποιημένη ματιά σε συνδυασμό με την απλότητα και αθωότητα χάρη στο νεαρό της ηλικίας του, ο Αλέξανδρος Διαμαντής καταθέτει τη δική του οπτική για τη νέα γενιά και τον τρόπο που αυτή συντρίβεται, για τον χρόνο, τη ζωή και τη φθορά και όλα αυτά που τελικά γίνονται μνήμη, αναζητώντας στην τελική τη μαγεία του θεάτρου.

Κι έτσι ο πολυσύνθετος κόσμος που περιγράφεται στον «Γλάρο», όπου τίποτα δεν λέγεται με το όνομά του, τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται και η αλήθεια φανερώνεται μέσα από μικρές ρωγμές, στήνεται ανάμεσα σε άδειες και διαφορετικές καρέκλες (το σκηνικό είναι της Άση Δημητροπούλου) – άλλωστε ο ίδιος ο σκηνοθέτης δεν ήθελε να περιοριστεί σε μια συγκεκριμένη σκηνογραφία, ώστε να μπορέσει να αντικρίσει με πιο ουσιαστικό τρόπο την ιστορία. Καρέκλες που μετακινούνται στην σκηνή, άλλοτε άναρχα και άλλοτε σε πιο συγκεκριμένη διάταξη, μαρτυρώντας την απώλεια μέσα στον χρόνο.

Πέρα από το θέατρο, πέρα από τη λογοτεχνία, πέρα από τον έρωτα, η παράσταση μιλά για την ίδια την κοινωνία, αλλά ταυτόχρονα και για τον εαυτό: ο Θεός – η απουσία του. Η πίστη – η δοκιμασία της. Η εξέγερση – η προετοιμασία της. Η ευτυχία – η ανάμνησή της. Η ποίηση – η επιβίωσή της. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Τρέπλιεφ, παρουσιάζεται σαν ένα πρόσωπο απολύτως μόνο – με την υπαρξιακή έννοια του όρου – με τον τρόπο που πάντοτε είναι κανείς απολύτως μόνος στη ζωή, εγκλωβισμένος σ’ έναν διαρκή διάλογο με τον εαυτό του. Είναι αυτός που σκοτώνει τον Γλάρο – σύμβολο ελευθερίας και ελπίδας – και τον καταθέτει στα πόδια της Νίνα, μια συμβολική κίνηση αυτοθυσίας. Μια μάταια πράξη, σύμβολο μιας άλλης μάταιης πράξης, σ’ ένα έργο που θέλει να μιλήσει για την ματαίωση των ονείρων και τελικά της ζωής. Ένας χάρτινος Γλάρος εδώ, που θυμίζει παιδικό παιχνίδι, κουβαλά αυτή τη συμβολική ματαιότητα, τα όνειρα, όσα κάνουμε και δεν τα καταλαβαίνουμε απόλυτα, ό,τι απομένει πραγματικά από μια ανάμνηση… Ο σκοτωμένος Γλάρος είναι οι ματαιωμένες επιθυμίες των απελπισμένων επί σκηνής ηρώων, τα πεθαμένα τους όνειρα, οι προσδοκίες και ταυτόχρονα οι δικές μας επιθυμίες, όνειρα και προσδοκίες. Και η προσωπική ματαίωση είναι τελικά ματαίωση για όλους.

Παρακολουθώντας την παράσταση βλέπεις τον εαυτό σου ως «Νίνα» (Μανταλένα Καραβάτου), γίνεσαι «Τρέπλιεφ» (Δημήτρης Μανδρινός), αναγνωρίζεις κομμάτια σου στην «Αρκάντινα» (Ιωάννα Μακρή), ίσως και στον «Τριγκόριν» (Βαγγέλης Ρόκκος), μπαίνεις στα παπούτσια της «Μάσσα» (Δανάη Παπουτσή), καταλαβαίνεις τον «Σόριν» (Περικλής Μοσχολιδάκης). Και η ζωή απλώς κυλά για τους ήρωες αλλά και για εσένα. Σε δοκιμάζει κι εσύ αναρωτιέσαι αν όντως τα κατάφερες. Ζεις όπως θα ήθελες; Τι θα μείνει πίσω από όλα όσα έχεις ζήσει; Κι αν πιστεύεις ότι δεν θα μείνει τίποτα, σου αρκεί αυτό για να παλέψεις τώρα ώστε να μείνει κάτι από τη δική σου προσωπική ιστορία;