Σαν σήμερα γεννιέται ο J. R. R. Tolkien: Η κινηματογραφική ζωή του συγγραφέα που άφησε εποχή

Ιδιαίτερα χαρισματικός, με έφεση στα γράμματα και τις τέχνες, ο J. R. R. Tolkien είναι ένας από εκείνους τους ανθρώπους που άφησε πίσω του μία κληρονομιά ανεξίτηλη στον χρόνο. Ζώντας μία κινηματογραφική ζωή, εμπνεύστηκε από αυτά που έβλεπε γύρω του και χρησιμοποίησε όλα τα ερεθίσματα που δεχόταν για να δημιουργήσει τον ονειρικό του κόσμο, τον κόσμο του Tolkien.

130 χρόνια από τη γέννηση του J. R. R. Tolkien: Πώς η ζωή του καθρεφτίζεται στο έργο του

Στις 3 Ιανουαρίου του 1892 γεννιέται στο Μπλουμφοντέιν της Νότιας Αφρικής ο John Ronald Reuel Tolkien, όπως είναι ολόκληρο το όνομα του δημιουργού του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Στα 3 του χρόνια επιστρέφει στην Αγγλία με την μητέρα του και τον μικρό του αδερφό. Ο πατέρας του, που έχει μείνει πίσω στην Αφρική, πεθαίνει λίγο αργότερα.

Η παιδική του ηλικία διχοτομείται από το τραγικό γεγονός του θανάτου της μητέρας του. Ο διαχωρισμός αυτός γίνεται εμφανής, αργότερα, στο έργο του μεγάλου δημιουργού. Έκτοτε, την κηδεμονία του και του αδερφού του αναλαμβάνει ένας καθολικός ιερέας και αργότερα ζει σε σπίτια θείων ή ενοικιάζει δωμάτια σε σπίτια φιλοξενίας.

Η κλίση του προς τα γράμματα και τις τέχνες γίνεται εμφανής από πολύ νωρίς. Καθώς η μητέρα του διδάσκει στο σπίτι εκείνον και τον αδερφό του, ο Tolkien μπορεί να διαβάζει από την ηλικία των 4 και λίγο μετά από αυτό μαθαίνει και να γράφει. Διδάσκεται λατινικά, γαλλικά και γερμανικά, ενώ μαθαίνει μόνος του αρχαία ελληνικά, κλασσικά αγγλικά, αγγλοσαξονικά και παλαιά νορβηγικά.

Στα παιδικά του χρόνια εξελίσσει μία διάλεκτο με την ξαδέρφη του, την οποία ονομάζουν Nevbosh, ή αλλιώς New Non-Sense. Ο ίδιος, ωστόσο, δηλώνει πως η συμβολή του στη διαμόρφωσή της δεν ήταν ιδιαίτερα καθοριστική, καθώς συνέβαλε κυρίως στο λεξιλόγιο και την προφορά της. Η πρώτη καθαρά δική του γλώσσα, που δημιούργησε κατά την εφηβεία του, ονομάζεται Naffarin. Πρόκειται για μία εξέλιξη της Nevbosh, βασισμένη στα λατινικά και τα ισπανικά. Από πολλούς, μάλιστα, πιστεύεται, πως πρόκειται για την απαρχή της γλώσσας των ξωτικών.

Η ακαδημαϊκή του πορεία, επίσης σχετίζεται με τη μελέτη γλωσσών. Το 1911 γράφεται στο Exeter College της Οξφόρδης, όπου μελετάει την παλιά αγγλική γλώσσα, διάφορες μορφές της γερμανικής, ουαλικά και φιλανδικά. Δείχνει, επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις παλιές αγγλικές παραδόσεις και συμμετέχει στο Tea Club Barrovian Society, όπου διεξάγονται συζητήσεις περί ποίησης και λογοτεχνίας. Από εκεί παίρνει και το κύριο έναυσμα για να ασχοληθεί πιο σοβαρά με το γράψιμο και τη δημιουργία των δικών του γλωσσών.

Ο ίδιος, μάλιστα, έχει δηλώσει πως οι ιστορίες του γεννήθηκαν μέσα από τη δημιουργία αυτών των γλωσσών. Ξεκινώντας από αυτές τις γλώσσες, δημιουργείται ένας ολόκληρος νέος κόσμος με δική του ιστορία, δικούς του λαούς και δική του γεωγραφία.

Tolkien σε στρατιωτική ενδυμασία, 1916

Και ενώ, ο νεαρός -τότε- συγγραφέας, έχει αρχίσει να γράφει και να εκδίδει κάποια από τα ποιήματά του, ξεσπάει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο Tolkien καλείται να αφήσει για λίγο στην άκρη του έργο του και τις σπουδές του και να πολεμήσει στη Γαλλία. Οι περισσότεροι από τους καλύτερους φίλους του σκοτώνονται στη Μάχη του Σομμ και ο ίδιος, μετά από 4 μήνες στα πεδία των μαχών αρρωσταίνει με μία τυφοειδή νόσο και επιστρέφει πίσω στην Αγγλία.

Χρόνια αργότερα, ο εγγονός του μεγάλου δημιουργού, κάνει τη σύνδεση ανάμεσα στις εμπειρίες του παππού του από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το καθεστώς πολέμου που επικρατεί στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. «Ανέτρεξα στον Άρχοντα και κατάλαβα πόσο πολύ η συνείδηση του (παππού μου) είχε επηρεαστεί από τον τρόμο των μαχών. Το κακό στη Μέση Γη είναι βιομηχανοποιημένο […] Ο δεσμός του Φρόντο με τον Σαμ είναι απόηχος των δυνατών δεσμών που είχαν μεταξύ τους οι Βρετανοί στρατιώτες […] Και, μετά, όταν ο πόλεμος τελειώνει, ο Φρόντο, όπως οι βετεράνοι του πολέμου, παραμένει σημαδεμένος με αόρατες πληγές […] αχνές σκιές εκείνων που κάποτε υπήρχαν.»

Αδιαμφισβήτητα, το πιο «παραμυθένιο κεφάλαιο» στη ζωή του Tolkien, ήταν εκείνο που αφορά την γυναίκα του, Edith. Οι δύο τους γνωρίζονται σε έναν ξενώνα φιλοξενίας, όταν εκείνος ήταν 16 ετών και εκείνη 19, και γίνονται φίλοι.

Στον χρόνο που ακολουθεί ερωτεύονται και περνάνε όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο μαζί. Ο Tolkien, μάλιστα, της γράφει διάφορα γράμματα: «[…] και οι παράλογες, μεγάλες συζητήσεις μας, και το πως βλέπαμε τον ήλιο να ανατέλλει πάνω από την πόλη, μέσα από την ομίχλη […] και οι ποδηλατάδες μας, και οι συζητήσεις στη φωτιά, και τα τρία υπέροχα φιλιά».

Ωστόσο, ο ιερέας που είχε αναλάβει τη κηδεμονία του Tolkien, μετά τον θάνατο της μητέρας του, δεν εγκρίνει αυτή τη σχέση, καθώς η Edith δεν είναι καθολική και, ταυτόχρονα, θεωρεί πως τον αποσπά από τις σπουδές του. Όταν, λοιπόν, ο Tolkien δεν καταφέρνει να πάρει την υποτροφία για την Οξφόρδη, ο πατέρας Francis, του απαγορεύει ακόμα και να γράφει στην Edith.

Μόλις, όμως, ο συγγραφέας γίνεται 21, την ημέρα των γενεθλίων του, της γράφει ξανά. Εκείνη, εντωμεταξύ, θεωρώντας πως η ιστορία τους έχει λήξει, έχει αρραβωνιαστεί με κάποιον άλλον. Δέχεται, ωστόσο, να συναντηθούν λίγες μέρες αργότερα. Περνούν όλη τη μέρα μαζί, περπατώντας και συζητώντας. Εκείνο το βράδυ αποφασίζει να περάσει την υπόλοιπη ζωή της μαζί του και επιστρέφει το δαχτυλίδι στον πρώην -πλέον- μνηστήρα της.

Ο έρωτάς του, είναι που τον εμπνέει να γράψει και την ιστορία του Μπέρεν, ενός ανθρώπου, στρατιώτη που ερωτεύεται τη Λούθιεν, κόρη ενός βασιλιά των ξωτικών. Χρόνια αργότερα, όταν ο Tolkien και η Edith φύγουν από τη ζωή, τα ονόματα Μπέρεν και Λούθιεν θα χαραχθούν πάνω στις ταφόπλακές τους.

Η συγγραφή του Χόμπιτ ξεκινάει τα χρόνια που ο Tolkien είναι στην Οξφόρδη. Για τη δημιουργία αυτών των μικρών, ειρηνικών πλασμάτων, που ζουν από τη φύση και λατρεύουν το φαγητό, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί χαρακτηριστικά του ίδιου του του εαυτού. Στην αρχή, πρόκειται για ένα παραμύθι που λέει στο γιό του. Στη συνέχεια, όμως, η ιστορία μεγαλώνει. Όταν η ιστορία, τελικά, εκδίδεται, το 1937, αγαπιέται από μικρούς και μεγάλους που ζητούν αγωνιωδώς τη συνέχεια.

Για την ολοκλήρωση της ιστορίας χρειάζεται να περάσουν 15 χρόνια, ώστε ο Tolkien να συμπεριλάβει όλες τις λεπτομέρειες που θέλει με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια στο βιβλίο του. Η 1η έκδοσή του γίνεται το 1954 και αμέσως ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών κάνει τεράστια επιτυχία. Ωστόσο, το ύψιστο της δημοτικότητάς του συντελείται όταν, το 1965, κυκλοφορήσει η χαρτόδετη έκδοση του βιβλίου -κάτι το οποίο, ωστόσο, ο Tolkien αντιπαθεί.

Τα υπόλοιπα είναι ιστορία, με την ύστερη μεταφορά της ιστορίας στην κινηματογραφική τριλογία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, από τον Peter Jackson. Μία δουλειά που έμελλε να ανοίξει τον δρόμο για όλες τις μετέπειτα κινηματογραφικές μεταφορές των περιπετειών φαντασίας και να δημιουργήσει ένα νέο κύμα «αγάπης» προς τα βιβλία του Tolkien.

Χρόνια μετά τη δημιουργία και την επιτυχία του έργου του, και ο Tolkien μοιάζει να είναι πιο επίκαιρος από ποτέ. Με το HBO να κυκλοφόρησε πέρσι τη νέα του σειρά, βασισμένη στον κόσμο της Μέσης Γης και τις περιπέτειες των μικρών Χομπιτ, το έργο του μεγάλου συγγραφέα φαίνεται πως δεν έσβησε μετά τη έντονη λάμψη του, ούτε πρόκειται να σβήσει στα χρόνια που έρχονται.

Τι κάνει τις ιστορίες της Μέσης Γης τόσο διαχρονικές, ώστε να συνεχίζουμε να τις μνημονεύουμε και να τις αναζητάμε μέχρι και σήμερα; Η τόσο ανθρώπινη πλευρά τους. Το πώς ο Tolkien, κοιτώντας γύρω του, εμπνεύστηκε από τα πιο βαθιά ανθρώπινα ένστικτα, τον έρωτα, τον πόλεμο, τον πειρασμό, την εμπιστοσύνη, τη φιλία και έφτιαξε έναν ολόκληρο κόσμο από το μηδέν. Ένα «παράλληλο σύμπαν» τόσο ονειρικό, αλλά και τόσο οικείο, που μας «καλεί» διαρκώς να το ξαναεπισκεφθούμε.