Από τη Γαλλία ως το Μεξικό: Πώς γιορτάζονται τα Θεοφάνια σε διάφορες χώρες του κόσμου

Για τους περισσότερους Χριστιανούς του κόσμου οι Χριστουγεννιάτικες διακοπές τελειώνουν επισήμως στις 6 Ιανουαρίου, την ημέρα των Θεοφανίων.

Γνωστά επίσης ως Επιφάνια, Φώτα ή απλά η 12^η μέρα των Χριστουγέννων, γιορτάζονται από τους Ορθόδοξους σε ανάμνηση της βάπτισης του Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο στον Ιορδάνη ποταμό, ενώ οι Χριστιανοί της Δύσης θυμούνται εκείνη τη μέρα πως το Αστέρι της Βηθλεέμ οδήγησε τους Μάγους – ή Τρεις Βασιλείς ή Σοφούς – στον νεογέννητο Ιησού.

Χώρες από όλο τον κόσμο γιορτάζουν από το πρωί έως το απόγευμα, πριν ή κατά τη διάρκεια της ημέρας με παρελάσεις, δώρα, γιορταστικά εδέσματα, με βουτιές για την ανεύρεση του Τίμιου Σταυρού και άλλες συμβολικές ιεροτελεστίες κάθαρσης, εξαγνισμού και χαράς.

Οι Ισπανοί γιορτάζουν τα Θεοφάνια κατά παράδοση με φιέστες και παρελάσεις. Οι εορτασμοί εξυμνούν το ταξίδι που έκαναν οι Τρεις Μάγοι – πιο συνηθισμένος ο όρος Τρεις Βασιλείς – για να φέρουν τα δώρα τους στον νεογέννητο Ιησού.

Τα χριστουγεννιάτικα δώρα παραδοσιακά δίνονται την ημέρα των Επιφανίων στη χώρα, όπως και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Τα παιδιά γράφουν γράμματα στους Τρεις Μάγους για να ζητήσουν τα δώρα τους, αφήνοντας μάλιστα συχνά τα παπούτσια τους έξω το βράδυ για να τα βρουν γεμάτα δώρα το πρωί.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Granola – Coffee shop & Bakery (@granola_es)

Ακόμη, στις 6 Ιανουαρίου οι Ισπανοί τρώνε Roscón (που σημαίνει ρολό σε σχήμα δαχτυλιδιού), ένα κέικ στρογγυλό με τρύπα στη μέση, όπου τοποθετείται ένα χάρτινο στέμμα. Μέσα στο γλυκό τοποθετούν τη φιγούρα ενός βασιλιά, το «πρωτοχρονιάτικο φλουρί τους», το οποίο χαρίζει το στέμμα του βασιλιά σε όποιον το πετύχει στο κομμάτι του. Τοποθετείται ακόμα ένα ξερό φασόλι, το οποίο υποχρεώνει τον άτυχο που θα του τύχει να πληρώσει για το κέικ!

Το Μεξικό, ως Λατινογενής χώρα έχει παρόμοιες παραδόσεις, με τη μέρα να έχει καθιερωθεί ως «El Dia de los Reyes» (η ημέρα των Τριών Βασιλέων). Τρώνε και εκεί ένα ξεχωριστό κέικ, το «Rosca de Reyes» (Το κέικ των Τριών Βασιλέων), στο οποίο κρύβουν μέσα ένα μικρό μωρό που συμβολίζει τον νεογέννητο Χριστό, όταν κρυβόταν από τον Ηρώδη. Αυτός που θα του τύχει το μωρό θεωρείται «ο νονός του Ιησού» για όλο το έτος.

Στη Γαλλία, αν και η μέρα δεν είναι επίσημη αργία, διατηρούν και εκεί τα δικά τους έθιμα. Την μέρα των Θεοφανίων συνηθίζουν να τρώνε ένα είδος αμυγδαλωτού κέικ, το «Galette des Rois», από το οποίο φροντίζουν να αφήνουν τουλάχιστον ένα κομμάτι για κάποιον τυχόν απρόσμενο επισκέπτη.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη F R E N C H S T Y L E (@jeanninebergeron)

Το γλυκό διακοσμείται από πάνω επίσης με ένα χάρτινο χρυσό στέμμα και εμπεριέχει ένα στέμμα-παιχνίδι μέσα, το οποίον σε όποιον τύχει τον καθιστά τον βασιλιά ή βασίλισσα της ημέρας.

Στην πρωτεύουσα της Τσεχίας, την ημέρα των Θεοφανίων ο δυτικός με τον ανατολικό κόσμο της χριστιανοσύνης μοιάζουν να εναρμονίζονται, καθώς οι Τσέχοι πραγματοποιούν τόσο παρελάσεις όσο και τις παγωμένες βουτιές «των Τριών Βασιλέων» στον ποταμό Μολδάβα, δίπλα στη μεσαιωνική γέφυρα του Καρόλου.

Οι Ιταλοί από την άλλη γιορτάζουν τα Επιφάνια με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο. Αυτοί περιμένουν τη δική τους μάγισσα Μπεφάνα να τους επισκεφτεί στις γιορτές, μια γριά μάγισσα που με τη σκούπα της φέρνει τα δώρα στα παιδιά πριν από την ημέρα των Θεοφανίων.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη The Tuscan Travelista 🇮🇹 (@thetuscantravelista)

Στη Βενετία μάλιστα, μια παραδοσιακή ρεγκάτα που ξεκίνησε ως αστείο στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ενσωματώθηκε στους εορτασμούς της πόλης για τις 6 Ιανουαρίου.

Την ημέρα των Θεοφανίων στις δύο αυτές χώρες, τα παιδιά ντύνονται σαν τους «Τρεις Σοφούς» και πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα τραγουδώντας και ο κόσμος τους δίνει γλυκά ή χρήματα, πάνω κάτω όπως συμβαίνει και σε εμάς με τα κάλαντα των γιορτών. Στην Πολωνία επιπλέον γίνονται παρελάσεις την ημέρα των Θεοφανίων, που αναπαριστούν την πορεία των Τριών Μάγων προς τον Χριστό.

Στην Ιρλανδία τα Θεοφάνια αποκαλούνται επίσης «Nollaig na mBean» ή «Τα Χριστούγεννα των Γυναικών». Κατά παράδοση οι γυναίκες χαλαρώνουν στις 6 Ιανουαρίου και οι άντρες αναλαμβάνουν τις δουλειές του σπιτιού! Το έθιμο αυτό γίνεται όλο και πιο δημοφιλές με τον καιρό και πλέον οι Ιρλανδές μαζεύονται την πλησιέστερη Κυριακή στα Επιφάνια για τσάι και κέικ!

Στη διάσημη για τα πάρτι και τις γιορτές της πόλη της Λουιζιάνα, στις ΗΠΑ, την ημέρα των Επιφανίων ή αλλιώς τη Μέρα του Βασιλιά, το χριστουγεννιάτικο δέντρο είτε αφαιρείται είτε τα στολίδια του αντικαθιστούνται με μωβ, χρυσά και πράσινα και ύστερα το αποκαλούν «Mardi Gras Tree».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Party Time Baton Rouge (@partytimebr)

Οι άνθρωποι εκεί επίσης τρώνε το «Κέικ του Βασιλιά» (μια ζύμη από κανέλα, ζάχαρη, ενίοτε με γέμιση τυρί κρέμα ή μαρμελάδα), το οποίο εμπεριέχει το κλασικό μωρό-Ιησού. Όποιος όμως πετύχει το μωρό, θα πρέπει την επόμενη φορά να παρέχει ο ίδιος το κέικ. Μερικοί διοργανώνουν ακόμα τα λεγόμενα «King Cake Parties» κάθε Σάββατο πριν από το Lent (η περίοδος πριν από το Πάσχα).

Στη Ρωσία, το εθιμοτυπικό είναι άκρως συγκεκριμένο και αυστηρό για τα Θεοφάνια. Καταρχάς, σύμφωνα με το ορθόδοξο ημερολόγιο, ο Χριστός βαφτίστηκε στις 19 Ιανουαρίου (στις 6 με το Γρηγοριανό ημερολόγιο) σε ηλικία 30 ετών. Οπότε αντίστοιχα την επιφάνεια-αποκάλυψη του Θεού γιορτάζουν στις 18-19 Ιανουαρίου.

Την ημέρα της γιορτής, οι Ρώσοι βουτούν σε τρύπες στον πάγο 3 φορές, τις οποίες έχουν σκαλίσει οι ιερείς απ’ το πρωί σε σχήμα σταυρού. Στη συνέχεια πραγματοποιείται αγιασμός πάνω από τις τρύπες και αμέτρητοι πιστοί σπεύδουν τότε να πάρουν το καθαγιασμένο νερό στο σπίτι τους, κουβαλώντας το σε κουβάδες, καθώς θεωρείται πως φέρνει ευημερία.

Ενδιαφέρον είναι επίσης ο τρόπος προετοιμασίας των Ρώσων πριν από την επικείμενη μέρα, αφού για μία εβδομάδα δεν πίνουν αλκοόλ, κάνουν κρύο ντους για να συνηθίσουν την υπό το μηδέν θερμοκρασία των παγωμένων λιμνών και τρώνε πολλά λιπαρά φαγητά δύο ώρες πριν τη βουτιά, για επιπλέον ενέργεια. Η τελετή τελικά πραγματοποιείται το απόγευμα στις 18 Ιανουαρίου και διαρκεί 24 ώρες.

Στη χώρα μας επικρατούν λίγο διαφορετικά έθιμα, τα οποία φέρουν επίσης τον δικό τους ξεχωριστό χαρακτήρα. Αρχικά έχουμε κι εμείς τα κάλαντα των Φώτων, τα οποία τα παιδιά τραγουδούν με πολλές παραλλαγές (οι περισσότερες αρχίζουν με τους στίχους: «Σήμερα ειν’ τα Φώτα κι ο φωτισμός / και χαρά μεγάλη και αγιασμός») μια μέρα πριν τα Θεοφάνια, στις 5 Ιανουαρίου.

Γενικά, αν και η επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η ορθόδοξη χριστιανική, ημερολογιακά η βάφτιση του Χριστού γιορτάζεται στις 6 Ιανουαρίου.

Τα δύο επιπλέον βασικά έθιμα της χώρας περιλαμβάνουν φυσικά την κατάδυση του Τίμιου Σταυρού, όπου οι ιερείς ευλογούν και πετούν τον σταυρό σε κάποιο θαλάσσιο χώρο και ύστερα οι λεγόμενοι «Βουτηχτάδες» πηδούν για να τον πιάσουν. Το τρίτο έθιμο είναι ο αγιασμός σε εκκλησίες και σπίτια στις 6 Ιανουαρίου, σαν μια μορφή κάθαρσης για να διώξει κάθε κακό, ειδικά τους άτακτους και μοχθηρούς καλικάντζαρους των Χριστουγέννων.