Νίκος Καββαδίας: Σαν σήμερα γεννιέται ο ποιητής που μας “ταξίδεψε”

Σαν σήμερα, στις 11 Ιανουαρίου το 1910, γεννήθηκε ο Νίκος Καββαδίας, ένας από τους πιο διάσημους Έλληνες ποιητές, που με τους στίχους του μάς ταξίδεψε σε θάλασσες μακρινές -θάλασσες που είχε γνωρίσει ο ίδιος στα ταξίδια του ως ναυτικός.

Ο Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε το 1910 σε μια επαρχιακή πόλη της περιοχής του Χαρμπίν στην Κίνα, από γονείς Κεφαλλονίτες. Το 1914 με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η οικογένεια έρχεται στην Ελλάδα, στο Αργοστόλι, ενώ ο πατέρας επιστρέφει στις επιχειρήσεις του στη Ρωσία, όπου καταστρέφεται οικονομικά. Το 1921 γυρίζει και πάλι στην Ελλάδα, τσακισμένος και ανίκανος να προσαρμοσθεί στην ελληνική πραγματικότητα. Ύστερα από εκεί εγκαθίστανται στον Πειραιά.

Ο Καββαδίας πηγαίνει στο Δημοτικό κι είναι συμμαθητής με το Γιάννη Τσαρούχη και τον Παπά-Γιώργη Πυρουνάκη. Επηρεάζεται από αναγνώσματα του Ιούλιου Βερν και άλλα βιβλία περιπέτειας. Στην ηλικία των δεκαοκτώ αρχίζει να δημοσιεύει ποιήματα στο περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας με το ψευδώνυμο Πέτρος Βαλχάλας και εκδίδει ο ίδιος το σατυρικό φυλλάδιο “Σχολικός Σάτυρος“, γράφοντας ποιήματα για τους συμμαθητές του.

Το πρώτο ποίημά του δημοσιεύεται στην εφημερίδα Σημαία με τίτλο «Ο Θάνατος της Παιδούλας». Αποφοιτώντας από το Γυμνάσιο δίνει εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή. Την ίδια περίοδο όμως πεθαίνει ο πατέρας του και ο Καββαδίας αναγκάζεται να εργαστεί σε ναυτικό γραφείο.

Παράλληλα συνεχίζει να συνεργάζεται με διάφορα φιλολογικά περιοδικά, όπως Ο Διανοούμενος. Το 1931 το περιοδικό Ναυτική Ελλάς δημοσιεύει το έργο του Ν. Καββαδία, «Τραγούδια». Την επόμενη χρονιά ο ποιητής ξεκινά να δημοσιεύει τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις στην εφημερίδα Πειραϊκόν Βήμα, μαζί με το μυθιστόρημά του (σε συνέχειες) «Η Απίστευτη Περιπέτεια του Λοστρόμου Νακαχαναμόκο», όμως η εφημερίδα διακόπτει την έκδοσή της και το πόνημά του μένει ημιτελές.

Δυο χρόνια αργότερα μαζί με την οικογένειά του μετακομίζουν στην Αθήνα και το σπίτι τους γίνεται τόπος συνάντησης διαφόρων καλλιτεχνών της εποχής, λογοτεχνών, ζωγράφων και ποιητών. Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς κυκλοφορεί η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Μαραμπού».

Στον πόλεμο του ’40 φεύγει για την Αλβανία, όπου υπηρετεί αρχικά ως ημιονηγός τραυματιοφορέας και αργότερα, λόγω της ειδικότητάς που είχε ως ασυρματιστής, χρησιμοποιείται στο σταθμό υποκλοπής της ΙΙΙ Μεραρχίας. Στο περιοδικό Λόγχη δημοσιεύει το πεζογράφημά του «Στο Άλογό μου».

Στη διάρκεια της Κατοχής, ο Καββαδίας περνάει στις γραμμές της Εθνικής Αντίστασης και γίνεται μέλος του ΕΑΜ. Την ίδια ακριβώς περίοδο γίνεται και μέλος του ΚΚΕ. Εντάσσεται, επιπλέον, στην Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, παρά το γεγονός ότι είχε τυπώσει τότε μόνο ένα βιβλίο, το «Μαραμπού», ενώ το όριο ήταν τα τρία βιβλία.

Ο πόλεμος, οι κακουχίες και φυσικά η Αντίσταση επηρεάζουν σημαντικά την τέχνη του. Τότε εμπνέεται και ένα από τα πιο διάσημα αντιστασιακά ποιήματά του, το «Στον τάφο του ΕΠΟΝίτη», όπου γράφει:

“Επέταξα τη σάκα μου και τρέχω με τουφέκια
Μικρούλης φαίνομαι Αδερφέ, το μάτι δεν με πιάνει
Στη μάχη όμως κουβάλησα χιλιάδες τα φουσέκια
κι ακόμα μ’ είδαν Γερμανούς να στρώνω στο ρουμάνι.
Στη γειτονιά με ξέχασε το τόπι, το ξυλίκι.
Και μοναχά που πέρναγα με το χωνί στο στόμα.
Παιδί! Μα με λογάριασαν οι λυσσασμένοι λύκοι.
Τεράστιο το κουράγιο μου. Και πού να δεις ακόμα.
Μια μέρα μας μπλοκάρανε. Δυο εμείς και αυτοί σαράντα,
Σφαίρα τη βρήκε την καρδιά που’ μοιαζε με γρανίτη.
Σε μια γωνιά με θάψανε χωρίς ανθούς, μα πάντα
Σα ρόδο θα μοσκοβολάει ο τάφος του Επονίτη”.

Το 1944 μεταφράζει μαζί με τον Βασίλη Νικολόπουλο, το έργο του Ευγενίου Ονήλ «Το Ταξίδι του Γυρισμού». Στις αρχές του 1945 γίνεται επικεφαλής του ΕΑΜ Λογοτεχνών-Ποιητών, θέση την οποία παραχωρεί στις 6 Οκτώβρη του ίδιου έτους στον Νικηφόρο Βρεττάκο, εξαιτίας της αναχώρησής του από την Ελλάδα με το πλοίο “Κορινθία”. Η ασφάλεια τού έδωσε άδεια, καθώς θεωρείτο ανενεργός κομμουνιστής. Το περιοδικό Ελεύθερα Γράμματα δημοσιεύει τα ποιήματά του «Αντίσταση» και «Federico Garcia Lorca», ενώ κυκλοφορεί και η μετάφραση του έργου του Αμερικανού ποιητή Φορντ Μάντοξ με τίτλο «Τα Παλιά Σπίτια της Φλάντρας».

Τα έργα του γνώρισαν μεγάλη αναγνώριση μετά τον θάνατό του και πολλά ποιήματά του μελοποιήθηκαν από τους Θάνο Μικρούτσικο, Γιάννη Σπανό, αδελφούς Κατσιμίχα και Δημήτρη Ζερβουδάκη.