Ήρα Κατσούδα: Είμαι politically correct, χωρίς να το έχω επιδιώξει

Η Ήρα Κατσούδα έχει σπουδάσει Οικονομικά στο Α.Π.Θ, κλασική μουσική, χορό, υποκριτική, ενώ είχε δουλέψει και στον χώρο της διαφήμισης για πολλά χρόνια. Οι περισσότεροι βέβαια την γνωρίσαμε ως stand up comedian, κατά πάσα πιθανότητα χάρη στις σόλο παραστάσεις της “Xωρίς Γλουτένη” και “Για γυναίκα, καλή είναι”, oι οποίες έχουν ανέβει και στο YouTube με εκατοντάδες χιλιάδες views – και εδώ να πω ότι το “Χωρίς Γλουτένη” ήταν ο,τι καλύτερο είδα κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας.

Από την πρώτη της σόλο παράσταση έχουν περάσει εφτά χρόνια και η Ήρα πλέον θεωρείται από τους “βετεράνους” της εγχώριας σκηνής. Έζησε το ελληνικό stand up, όταν βρισκόταν ακόμα σε “βρεφικό στάδιο”, όπως αφηγείται και η ίδια, και σήμερα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι μίας σκηνής, που μόνο περήφανους μάς κάνει ως κοινό.

Από την περασμένη χρονιά, έχει ξεκινήσει τις παραστάσεις στον Μικρό Κεραμεικό, όπου παρουσιάζει την τρίτη σόλο δουλειά της, με τίτλο “Μίνιμαλ” – την “πιο εσωτερική και πιο σουρεαλιστική παράσταση” που έχει γράψει, όπως λέει και η ίδια, η οποία μάλιστα γνωρίζει τόση επιτυχία, που έχει πάρει ήδη παράταση μέχρι τις 29 Φεβρουαρίου. Με αφορμή το “Μίνιμαλ”, εμείς μιλήσαμε μαζί της για το stand up, το ΔΕΠΥ, την πολιτική ορθότητα και πολλά ακόμα.

Οι γενικές αναμνήσεις είναι λίγο πολύ παρόμοιες με οποιουδήποτε άλλου παιδιού γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ελλάδα την ίδια περίοδο με εμένα στα ΄90s. Gameboy, αντιβιώσεις με την σέσουλα, ΠΑΣΟΚ και τα μπουφάν τα fly. Αυτά σε ό,τι έχει να κάνει με τις γενικές αναμνήσεις. Αν θέλεις να πάμε στις πιο ειδικές, θα πρέπει να σε παραπέμψω στον κύριο “Κάθε Τετάρτη στις 17:00 – 40 χωρίς απόδειξη”. Οπότε καταλαβαίνεις, αλλά με καλύπτει το ιατρικό απόρρητο.

H σκέψη είχε μπει μέσα μου πολύ πριν τις σπουδές στο ΑΠΘ, απλά όπως και πολλά άλλα παιδιά, την πρώτη στιγμή δεν ήξερα να τα αναγνωρίσω. Για να γίνω πιο συγκεκριμένη, όταν απέφευγα με μαεστρικό τρόπο το φροντιστήριο των αγγλικών επειδή “πονούσε η κοιλιά μου”, φαινόταν ότι υπάρχει ένα ταλέντο. Βέβαια από εκεί μέχρι σήμερα, έχει υπάρξει και πολλή δουλειά ενδιάμεσα και εν τέλει ούτε θέατρο ούτε αγγλικά ούτε οικονομικά. Κωμωδία!

Στη ζωή έχει μεγάλη σημασία το χιούμορ. Ναι ακόμα και το κακό.

Όχι απαραίτητα ως coping machine δικό μου, αλλά πολλές φορές ως εκείνο το machine χάρη στο οποίο κάνουν cope περισσότερο οι υπόλοιποι. Δεν είμαστε μόνοι μας σε αυτή τη γη και δυστυχώς ή ευτυχώς έχουμε κληθεί αρκετές φορές να κάνουμε λίγο “φασαρία” για να βοηθήσουμε κάποιον δικό μας άνθρωπο να την παλέψει. Οπότε ναι, και στη ζωή μου και στη ζωή όλων, έχει μεγάλη σημασία το χιούμορ. Ναι ακόμα και το κακό.

Την άγνοια κινδύνου και επίγνωσης του τι πάω να κάνω. Το stand up στην Ελλάδα ήταν σε βρεφικό στάδιο στη χώρα μας τότε, οπότε αυτό που κάναμε όσοι καταπιαστήκαμε μαζί του, σας διαβεβαιώ δεν είχε καμία μα καμία σχέση από αυτό που θα δει σήμερα ο θεατής σε ένα θέατρο ή σε ένα μπαρ που φιλοξενεί μια παράσταση stand up. Στα θετικά δεν υπάρχει κανένα ψηφιακό αποτύπωμα, οπότε αρχικά να εκτιμηθεί η ειλικρίνεια μου και κατά δεύτερον, πως το γλιτώσαμε έτσι!

Συνήθως το κοινό έχει δίκιο και δεν θα λυπηθεί στο ελάχιστο να σου δείξει τη γνώμη του

Το πάρα πολύ άμεσο feedback που δέχεται ο καλλιτέχνης εκείνη τη στιγμή. Είναι μαγικό και τρομακτικό ταυτόχρονα. Γιατί στο 99,9% των περιπτώσεων, το κοινό έχει δίκιο και δεν θα λυπηθεί στο ελάχιστο να σου δείξει τη γνώμη του είτε γελά μαζί σου είτε όχι. Αυτό με τα χρόνια μαθαίνεις να το διαχειρίζεσαι. Εξακολουθεί όμως να είναι ένα καλό challenge κάθε φορά που ανεβαίνεις σε μία σκηνή.

Δεν μπορώ να το κρίνω εγώ αυτό και όχι απλά δεν μπορώ, αλλά θα ήταν και λίγο περίεργο να το κάνω. Δεν ξέρω αν αγαπήθηκε ή το είδαν σαν εμπειρία της μιας βραδιάς, ξέρω σίγουρα ότι έχει πολύ μεγάλη απήχηση σε όλη την Ελλάδα όπου έχει παιχτεί, πράγμα που κάνει ιδιαίτερα χαρούμενη. Είναι πάντα ωραίο να βλέπεις το κοινό να αγκαλιάζει την καλλιτεχνική σου δημιουργία και να στηρίζει έμπρακτα τη δουλειά σου, σε μια εποχή που κακά τα ψέματα, οι καλλιτέχνες μόνο από το κοινό προσδοκούμε στήριξη.

Αυτή η παράσταση είναι ταυτόχρονα η πιο εσωτερική και πιο σουρεαλιστική παράσταση που έχω γράψει. Κάποιες σκέψεις που έχουν γίνει κείμενα γι’ αυτή την παράσταση δεν είναι απαραίτητα ευχάριστες, ενώ κάποιες άλλες είναι αρκετά loud και καμένες. Το σύνολο αυτών των κειμένων που αποτελούν την παράσταση, κάθε άλλο παρά “Μίνιμαλ” είναι. Ναι, οκ ίσως αυτός να μην είναι και ο πιο ειλικρινής τίτλος όλων των εποχών, αλλά κωμωδία κάνουμε όχι εξομολόγηση. Τώρα η ανάγκη να ξεφορτωθείς περιττό βάρος είναι υποκειμενική και έρχεται στον κάθε άνθρωπο στους χρόνους του. Προσωπικά το ένιωσα σαν να είσαι σε αερόστατο και πέφτει, οπότε αρχίζεις επιτόπου και ξεφορτώνεσαι περιττό βάρος για να επιβιώσεις. Με την μόνη διαφορά της πραγματικής συνθήκης με το αερόστατο που περιέγραψα, ότι στην ζωή καλό είναι να ξεφορτώνεσαι και ανθρώπους σε αντίθεση με το αερόστατο που καλό είναι να το ξανασκεφτείς.

Για να είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ να φανταστώ να δημιουργείς ή να σκέφτεσαι χωρίς διάσπαση προσοχής. Όχι επειδή είναι καλύτερο, αλλά επειδή πραγματικά δεν γνωρίζω πώς είναι μιας και είμαι σε μόνιμη αποσυγκέντρωση από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Η διάγνωση ήρθε σε μεγάλη ηλικία και απλά επισφράγισε αυτό που ένιωθα και ήξερα πάντα. Τουλάχιστον πλέον έχει όνομα αυτό που νιώθω οπότε πλέον υπάρχει και απάντηση στο «Ήρα χαζεύεις», μια φράση που έχει στοιχειώσει την παιδική και όχι μόνο ηλικία.

Το “Μίνιμαλ” είναι ταυτόχρονα η πιο εσωτερική και πιο σουρεαλιστική παράσταση που έχω γράψει

Όσο περίεργο κι αν σου φαίνεται, υπάρχει πολύ μεγάλη ισότητα στις αμοιβές και αυτό συμβαίνει επειδή όλες και όλοι οι καλλιτέχνες υπο-αμοιβόμαστε για αυτό που κάνουμε. Επίσης κάθε επαγγελματίας κωμικός έχουμε τις παραστάσεις μας που σημαίνει οτι η εξίσωση βγαίνει βάσει εισιτηρίων. Τώρα, γενικότερα διακρίσεις φύλου υπήρχαν και υπάρχουν όπως και σε κάθε άλλο κομμάτι της κοινωνίας ή οποιονδήποτε άλλο επαγγελματικό κλάδο δυστυχώς. Αργούμε λίγο ως κοινωνία, αλλά κάπως έχω την αίσθηση ότι τα πράγματα φαίνεται να πηγαίνουν προς το καλύτερο.

Αν θυμάμαι καλά, το μόνο που δεν έχει αλλάξει είναι σε κάθε παράσταση είναι στη σκηνή ένας άνθρωπος που κρατά μικρόφωνο. Όλα τα υπόλοιπα μάλλον είναι διαφορετικά. Η ποιότητα είναι το βασικό, εννοώντας ότι ανέβηκε. Αυτή τη στιγμή στη χώρα μας υπάρχουν πολλοί και πολύ καλοί κωμικοί, υπάρχουν δεκάδες συνάδελφοι με σόλο παράσταση, το stand παίζεται σε χώρους που φιλοξενούν χιλιάδες θεατές ενώ σχεδόν κάθε μέρα, μπορείς να βρεις στην Αθήνα μία παράσταση stand up να παρακολουθήσεις. Ναι, έχουν αλλάξει πάρα πολλά.

Όπως είπα πιο πάνω, έχουμε μια γεμάτη και επαγγελματική σκηνή με πολύ ωραία κείμενα και παραστάσεις και εξαιρετικούς / εξαιρετικές κωμικούς. Επίσης η ελληνική σκηνή συνεχώς εμπλουτίζεται με νέα άτομα και αυτό την κάνει να μεγαλώνει και να μπορεί να επιδείξει διαφορετικά ύφη και αισθητική κωμωδίας. Και όλα αυτά σκέψου ότι έχουν γίνει μέσα σε 10 χρόνια πάνω κάτω. Αν αυτό δεν είναι λόγος να είμαι περήφανη που είμαι μέρος της, δεν μπορώ να φανταστώ κάποιον καλύτερο.

Σε ένα εφικτό σενάριο θα ήθελα να εξάγουμε stand up στο εξωτερικό, σαν το λάδι φαντάσου αλλά σε αστεία, να μπρανταριστεί ότι το ελληνικό σταντ απ είναι το καλύτερο ποιοτικά και σιγά σιγά να αρχίσουν να μην παράγουν οι άλλες χώρες γιατί δεν θα τους συμφέρει οικονομικά μιας και όλη η αγορά θα στρέφεται πλέον στο ελληνόφωνο σταντ απ και έτσι θα αναπτυχθεί και ο κωμικός μας τουρισμός όπου άνθρωποι από όλο τον κόσμο θα έρχονται στην Ελλάδα για τον μουσακά, τον Παρθενώνα και για τα αστεία στα ελληνικά σε τέτοιο βαθμό, που το ηλιοβασίλεμα της Σαντορίνης πλέον δεν θα το φωτογραφίζουν σκέτο αλλά θα έχει μπροστά εκεί που σου κόβει την θέα κάποιον/κάποια κωμικό και έτσι όπως θα πέφτει ο ήλιος θα κάνει εφέ φωτοστέφανο, και θα είναι ότι πιο κοντά σε Αγιοσύνη μπορείς να βρεις σε διακοπές. Στην συνέχεια θα εξάγουμε το σταντ απ μας στην Ιταλία και θα το ξαναφέρνουμε σαν εισαγόμενο για να ανεβαίνει η τιμή και έτσι να μην είναι ευκολά προσβάσιμο στον κόσμο και στο τέλος θα καταλήξει να το κλειδώνουνε στα σουπερ μάρκετ δίπλα από την φέτα. Στα θετικά, η καλλιέργεια σταντ απ δεν επηρεάζεται από τις καιρικές συνθήκες. Καταλαβαίνω ότι είναι μετριοπαθές το σενάριο αλλά προσπαθώ να είμαι πάντα λογική και γειωμένη.

Πολιτική ορθότητα είναι με πολύ απλά λόγια το “να μην είσαι κόπανος”

Καλά ας μην κάνουμε αυτή την κουβέντα. Στην Ελλάδα γενικά ο εργαζόμενος θεωρείται χομπίστας, πόσο μάλλον ο καλλιτέχνης που αντιμετωπίζεται από την κυβέρνηση ως “τράβα να βρεις καμιά κανονική δουλειά”. Ρε μέχρι και η γιαγιά μου έχει καταλάβει ότι αυτή είναι η δουλειά μου, αλλά το κράτος ακόμα θέλει να με ασφαλίζει ως κλόουν ή θηριοδαμαστή (Ναι, υπάρχει τέτοιος ΚΑΔ). Φυσικά το έχω βιώσει. Και με μαγαζάτορες, και με την εφορία και με την κυβέρνηση, και κάποιες λίγες φορές, ακόμα και με το κοινό.

Για να απαντηθεί αυτή η ερώτηση, θα πρέπει πρώτα να συμφωνήσουμε τι είναι Political correctness. Για μένα πολιτική ορθότητα είναι με πολύ απλά λόγια το “να μην είσαι κόπανος”. Με λίγο πιο σύνθετα λόγια, “να μην είσαι κόπανος” σημαίνει να μην βάλεις προς τα κάτω, αλλά προς τα πάνω. Είναι αλλιώς να κάνεις χιούμορ εναντίον ενός διευθυντή τράπεζας και να προτάσσεις το ότι είναι διευθυντής και αλλιώς εναντίον πρόσφυγα προτάσσοντας την κακουχία του. Οπότε ναι, είμαι Politically correct, αλλά ούτε το έχω επιδιώξει ούτε επηρεάζει ή επηρέασε αρνητικά ποτέ τον τρόπου γράφω.

Η Ήρα Κατσούδα, συνεχίζει τις παραστάσεις στον Μικρό Κεραμεικό, μέχρι 29 Φεβρουαρίου

Σε ένα δίμηνο ταξίδι στην Αργεντινή, πληρωμένο με τα χρήματα που θα έχει κερδίσει πουλώντας με ένα εξωφρενικό ποσό στο Netflix την 6η σόλο παράστασή της που θα έχει κάνει τεράστια επιτυχία σε όλο τον κόσμο.

Τα επόμενα σχέδιά μου περιλαμβάνουν οπωσδήποτε ξεκούραση γιατί η χρονιά ήταν πολύ δύσκολη με πάρα πολλή δουλειά και ο νέος χρόνος φέρνει ακόμη περισσότερη. Συνεχίζω να βρίσκομαι στην συγγραφική ομάδα της Ανασκόπησης στο The Press Project, συνεχίζω στην παρουσίαση του “45 μάστοροι και 60 μαθητάδες” στην ΕΡΤ3, συνεχίζω το “Minimal Podcast” όπου καλώ διάφορο κόσμο απλά για να κερδίζω με κοινό, συνεχίζω τις παραστάσεις του “Μίνιμαλ” κάθε Πέμπτη στον Μικρό Κεραμεικό και μαζεύω δυνάμεις για μερικές μικρές περιοδείες στην Ελλάδα αλλά και μια αρκετά μεγαλύτερη Ευρωπαική, εκεί γύρω στην Άνοιξη.