Σάρα Κέιν: Η θεατρική συγγραφέας που ταρακούνησε το κοινό όσο κανείς άλλος

Σαν σήμερα, στις 3 Φεβρουαρίου του 1971 γεννήθηκε η Σάρα Κέιν, η πιο αντιπροσωπευτική και πρωτοποριακή συγγραφέας του μεταπολεμικού θεατρικού ρεύματος “in-yer-face theatre”, όπου η σκληρή βία παρουσιάζονταν επί σκηνής, μπροστά στα μάτια του θεατή.

Γεννήθηκε στο Έσσεξ στην Αγγλία από ευαγγελικούς γονείς. Σπούδασε δράμα στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και αποφοίτησε το 1992. Η Σάρα Κέιν είχε μία σύντομη ζωή, διαγνώστηκε με σοβαρή κατάθλιψη και είχε έναν βίαιο θάνατο. Σε ηλικία 28 χρονών αυτοκτόνησε στο νοσοκομείο στο King’s College Hospital του Λονδίνου. 

Έγραψε συνολικά πέντε θεατρικά έργα τα οποία σόκαραν το βρετανικό κοινό για τη βιαιότητα και τον ωμό ρεαλισμό τους. Παρ’ όλες τις αρνητικές κριτικές που είχε λάβει, τα έργα της την καθιέρωσαν ως μία κλασική συγγραφέα του 20ου αιώνα. Τα πρώιμα έργα της χαρακτηρίζονται κυρίως από τις βίαιες ενέργειες που παρουσιάζονταν επί σκηνής, τη λεκτική, συναισθηματική και ψυχολογική βία. Ωστόσο, πίσω από τη βία που παρουσιάζουν, κρύβεται η εξερεύνηση μίας νέας θεατρικής φόρμας και μία ποιητική ένταση από μία ευαίσθητη προσωπικότητα.

«Δεν έχω επιθυμία θανάτου, κανείς αυτόχειρας ποτέ δεν είχε. Το κακόβουλο πνεύμα της ηθικής των πολλών, όμως, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια»

Η δεκαετία του ’80 προκάλεσε ταραχές στη Βρετανία, με αποτέλεσμα να αναδειχθεί μία νέα γενιά συγγραφέων που δημιούργησαν τον in-yer- face theatre, που στόχο είχαν να ταρακουνήσουν τον θεατή – μεταξύ αυτών και η Σάρα Κέιν.

Το πρώτο της θεατρικό έργο που ανέβηκε στο Royal Court Theatre, η ίδια το συνέδεσε με τον πόλεμο στη Βοσνία και τις φρικαλεότητες που προκάλεσε, ενώ το συνδύασε με τον έρωτα και την βία. Η παράσταση σόκαρε τους κριτικούς λόγω των σκηνών βίας που παρουσίασε και το χαρακτήρισαν ως μία “Αηδιαστική γιορτή βρωμιάς”.

Οι σκηνές του βιασμού, του κανιβαλισμού και άλλων μορφών βαρβαρότητας δημιούργησαν ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στο θέατρο του Λονδίνου. Ωστόσο, η ίδια επιθυμούσε να εκφράσει τις αντιφατικές και δημιουργικές δυνάμεις της και να παρουσιάσει επί σκηνής τις φρικαλεότητες που συμβαίνουν στην κοινωνία.

Μάλιστα, η ίδια δήλωνε τότε: «Αυτό που με σοκάρει περισσότερο είναι πως ο κόσμος ενοχλείται με την αναπαράσταση της βίας παρά με την ίδια τη βία».

“Ερείπια” στο Royal Court Theatre Upstairs

Η Σάρα Κέιν μέσα από τη θεατρική πράξη παρουσίαζε τα βιώματα όλων εκείνων των ανθρώπων που δεν μπορούν να τα εκφράσουν όπως θέλουν.

To “Φαίδρα Έρως” είναι ένα άκρως προκλητικό έργο χωρίς περιορισμούς και όρια, όπως άλλωστε η κάθε παράσταση της. Η Κέιν την περιέγραψε ως «η κωμωδία μου», καθώς διερευνά την βάναυση φύση του έρωτα και των κοινωνικών σχέσεων.

Η εφημερίδα Telegraph είχε γράψει για το έργο της πως χρειάζεται κάποιος ψυχίατρος για να το ερμηνεύσει, ωστόσο, μετά από αρκετά χρόνια ο Μάικλ Μπίλιγκτον της Guardian, αναγνώρισε το λάθος του και παραδέχτηκε πως δεν μπορούσαν να καταλάβουν την αξία του έργου.

Ένα σκληρό έργο με ακρωτηριασμούς και αίμα να χύνεται επί σκηνής. H Κέιν χρησιμοποιούσε τη βία στην θεατρική πράξη όχι επειδή είναι υπέρ της βίας αλλά για να αναπαραστήσει και να απογυμνώσει την σύγχρονη πραγματικότητα. Επιπλέον, οι σκηνικές οδηγίες των θεατρικών της έργων ήταν μη πραγματοποιήσιμες και μέσω της φαντασίας επιθυμούσε να παρουσιάσει επί σκηνής την κόλαση έτσι ώστε να αποφευχθεί στην πραγματικότητα.

«Θέλησα να παρουσιάσω τη βία στη σκηνή, γιατί μερικές φορές πρέπει να βυθιστούμε στην ίδια τη κόλαση με  τη φαντασία μας για να αποφύγουμε να πάμε εκεί στη πραγματικότητα», έλεγε η ίδια.

“Καθαροί Πια” – Σάρα Κέιν

Στο “Λαχταρώ” αναζήτησε μία νέα δραματική φόρμα χωρίς βίαιες σκηνές, ούτε σκηνικές οδηγίες. Είναι ένα ερωτικό λυρικό ποίημα, η οποία η ίδια το ονόμασε ως το «δημιούργημα της απόγνωσης» και περιγράφει τον έρωτα έτσι όπως η ίδια τον αντιλαμβανόταν. Μας παρουσιάζει τον μοντέρνο έρωτα και τη “βία” που προκαλεί, την αβεβαιότητα και τα περίεργα συναισθήματα. Η Σάρα Κέιν με αυτό το έργο παρουσίασε τις δικές τις εσωτερικές αναζητήσεις, ενώ γράφτηκε λίγο πριν την κατάρρευση της. Όπως και στο προηγούμενο της έργο στηρίχθηκε στην άποψη του Ρολάν Μπαρτ για τον έρωτα, πως  «Το να είσαι ερωτευμένος χωρίς ανταπόκριση, είναι σαν να είσαι έγκλειστος στο Άουσβιτς».

Το  “4.48 Ψύχωση” είναι το τελευταίο της έργο που ολοκληρώθηκε λίγο πριν πεθάνει και παρουσιάστηκε επί σκηνής το 2002 στο Royal Court. Είναι το πιο μικρό και το πιο κατακερματισμένο έργο της συγγραφέως. Γράφτηκε σε μία εποχή που έπασχε από σοβαρή κατάθλιψη και αποτελεί ένα αυτοβιογραφικό έργο που η ίδια έγραψε για την απογοήτευση που είχε για τον κόσμο. Έγραψε για έναν κόσμο που δεν ήθελε να ενταχθεί σε αυτόν γιατί κανείς ποτέ δεν την κατάλαβε, για έναν βίαιο κόσμο που ήθελε να την κατασπαράξει.

Η Σάρα Κέιν, με μόλις πέντε θεατρικά έργα, προσέφερε στο θέατρο νέες θεατρικές συμβάσεις που επηρέασαν την σύγχρονη θεατρική σκηνή.

“…Η ζωτική ανάγκη για την οποία θα μπορούσα να πεθάνω
Να αγαπηθώ
Πεθαίνω για κάποιον που δεν νοιάζεται
Πεθαίνω για κάποιον που δεν γνωρίζω…” -4.48 Ψύχωση

Ο Χάρολντ Πίντερ, ένας από τους λίγους δραματουργούς που υποστήριζαν το έργο της, εξέφρασε την λύπη του για τον τραγικό θάνατο της:  «….Η Σάρα Κέιν πέθανε τραγικά. Ήταν τόσο μεγάλος και τόσο βαθύς ο τρόμος του κόσμου. Δεν τον άντεξε. Ήταν γυμνή. Απροστάτευτη. Γυμνά είναι και τα έργα της. Τρομαγμένα. Τρομερά».