Καρκίνος του πνεύμονα: Ερωτήσεις και απαντήσεις για τη θεραπεία και την έγκαιρη διάγνωση

Κάτι που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι είναι ότι όσο καλύτερα ενημερωμένοι είμαστε για τον καρκίνο, τόσο πιο γρήγορα θα απευθυνόμαστε στον γιατρό και τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η θεραπεία. Με αφορμή την ημέρα Κατά του Καρκίνου, μιλήσαμε με την Κορίνα Πατέλη-Bell, την ιδρύτρια του φορέα «FairLife-Φροντίδα και Πρόληψη για τον καρκίνο του πνεύμονα». Πρόκειται για τον πρώτο μη κερδοσκοπικό κοινωνικό φορέα στην Ελλάδα – μέλος των ΕΛΛΟΚ, Ένωση Ασθενών Ελλάδος, LUCE, ELF, GLCC, LCAM και IASLC – που ασχολείται αποκλειστικά με τον καρκίνο του πνεύμονα και δημιουργήθηκε στη μνήμη του Simon Bell που έχασε τη μάχη με τον καρκίνο του πνεύμονα τον Αύγουστο του 2020.

Κορίνα Πατέλη Bell

Όταν μιλάμε για τον καρκίνο του πνεύμονα το 2024, δεν είναι υπερβολή, νομίζω, να χρησιμοποιούμε το όρο “πανδημία”. Πώς αλλιώς να χαρακτηρίσεις έναν καρκίνο που αποτελεί την 1η αιτία θανάτου από καρκίνο τόσο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη; Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας μιλούν από μόνα τους: 318.000 νέες διαγνώσεις και 256.000 θάνατοι στην Ευρώπη το 2020.

Στην Ελλάδα είχαμε 8.900 νέες διαγνώσεις το 2020 και υπολογίζονται περίπου 11.000 το 2040. Και τους 7.660 θανάτους του 2020 θα ακολουθήσουν πάνω από 9.500 το 2040 στη χώρα μας.

Δυστυχώς τα συμπτώματα συνήθως δεν εκδηλώνονται στα αρχικά στάδια της νόσου και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι πνεύμονες δεν διαθέτουν πολλούς υποδοχείς πόνου. Όμως, όταν γνωρίζουμε τα προειδοποιητικά σημάδια, μπορούμε να κάνουμε νωρίτερα εξετάσεις, να αντιμετωπίσουμε έγκαιρα την κατάσταση και να κερδίσουμε τη ζωή μας. Ως βασικά συμπτώματα του καρκίνου πνεύμονα θεωρούνται ο βήχας που επιμένει, η δύσπνοια, η αιμόπτυση, η ανεξήγητη απώλεια βάρους ή όρεξης, ο πόνος στο στήθος, ο πόνος στα οστά και η χρόνια βρογχίτιδα. Λιγότερο γνωστά σημάδια της νόσου είναι η βραχνάδα ή αλλαγή στη χροιά της φωνής, η έλλειψη ενέργειας, η πληκτροδακτυλία και η δυσκολία στην κατάποση.

Φυσικά υπάρχουν και εδώ θέλω να τονίσω πως τα τελευταία χρόνια η πρόοδος στις θεραπείες τρέχει με αλματώδεις ρυθμούς.
Αρχικά να πούμε ότι έχουμε βελτίωση στις χειρουργικές και ακτινοθεραπευτικές τεχνικές που μπορεί να είναι ελάχιστα επεμβατικές. Να πούμε πως η ανοσοθεραπεία δημιούργησε νέες προοπτικές τόσο στη μεταστατική αλλά και στη χειρουργήσιμη νόσο. Έχουμε τις στοχεύουσες θεραπείες που χτυπούν αρκετές μεταλλάξεις στον προχωρημένο αλλά και πρώιμο καρκίνο του πνεύμονα. Όλα αυτά βέβαια χάρη στον ολοκληρωμένο μοριακό έλεγχο των όγκων που ανοίγει τον δρόμο στα εξατομικευμένα φάρμακα.

Σχετικά με τις νεότερες θεραπείες, αυτές κατατάσσονται σε 2 κατηγορίες, σε εκείνες που αναστέλλουν τις ογκοπρωτεΐνες και στα αντισώματα, τα οποία διεγείρουν το ανοσολογικό σύστημα για να καταπολεμήσει τα αντιγόνα του όγκου. Και το σημαντικό: είναι καλύτερα αποτελεσματικές και καλύτερα ανεκτές σε σχέση με τη χημειοθεραπεία.

Άρα, η καινοτομία υπόσχεται ελπίδα, αρκεί βέβαια να διασφαλίζεται η ισότιμη και συμπεριληπτική πρόσβαση όλων των ασθενών.

Δραματικά! Όταν εντοπίζουμε νωρίς τον καρκίνο πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων, έχουμε περισσότερες θεραπευτικές επιλογές, πολλά χρόνια ποιοτικής ζωής μπροστά μας και αυξημένες πιθανότητες ίασης. Δυστυχώς, στη χώρα μας, η διάγνωση σε πάνω από το 50% των περιπτώσεων γίνονται στο προχωρημένο στάδιο της νόσου, στο στάδιο 4.

Το κλειδί βρίσκεται στον προσυμπτωματικό έλεγχο, κυρίως για τις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Η FairLife LCC σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Πολιτικής Υγείας εκπόνησε τον Νοέμβριο του 2022 την 1η μελέτη για τον προσυμπτωματικό έλεγχο στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως ο προσυμπτωματικός έλεγχος οδηγεί σε σημαντική μείωση των θανάτων κατά 24,61% και σε μείωση των απολεσθέντων χρόνων ζωής κατά 30,9%, στοιχεία που συμβαδίζουν με αντίστοιχες μελέτες σε άλλες χώρες.

Η αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης ακτινοβολίας (LDCT) είναι η κατάλληλη εξέταση για να ανιχνεύσουμε τον καρκίνο του πνεύμονα πριν εμφανιστούν συμπτώματα. Στην FairLife L.C.C. ήμασταν από την αρχή εξαιρετικά ευαισθητοποιημένοι για την πρόληψη της νόσου.
Πρόσφατα, μάλιστα, εγκαινιάσαμε νέα ιστοσελίδα, αφιερωμένη στον προσυμπτωματικό έλεγχο και την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα. Άλλωστε, η ένταξη του προσυμπτωματικού ελέγχου στο Εθνικό Σχέδιο Πρόληψης “Σπύρος Δοξιάδης” ήταν και παραμένει βασικός πυλώνας των δράσεων του φορέα μέσα στα 3 χρόνια από την ίδρυση του. Ήδη έχει κατατεθεί στο Υπουργείο Υγείας, στην Εθνική Επιτροπή Δημόσιας Υγείας και στον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας μελέτη με κατευθυντήριες οδηγίες για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα και σχέδιο προτυποποιημένης διαδικασίας εφαρμογής του στην Ελλάδα με σαφή κριτήρια (ΠΕΚΠ), όπου συμμετείχαν 55 επαγγελματίες διαφόρων ειδικοτήτων και για πρώτη φορά και ασθενείς. Είναι κάτι πολύ θετικό και περιμένουμε την απάντηση της Πολιτείας.

Υπάρχουν κριτήρια για το ποιος πρέπει να υποβληθεί στην εξέταση, κυρίως με βάση το ιστορικό καπνίσματος. Όσοι πληρούν τα κριτήρια θεωρούνται ότι διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να εμφανίσουν τη νόσο χωρίς να έχουν επί του παρόντος ανάλογα συμπτώματα. Τα κριτήρια είναι τα ακόλουθα:
– Ηλικία: 50 έως 80 ετών
– Ιστορικό καπνίσματος: 20 πακέτα-έτη (pack-years): 1 πακέτο ημερησίως για 20 έτη ή 2 πακέτα ημερησίως για 10 έτη
– ενεργοί καπνιστές ή άτομα που έχουν διακόψει το κάπνισμα μέσα στα τελευταία 15 χρόνια
Αυτά τα κριτήρια έχουν καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό από τα αποτελέσματα μεγάλων μελετών στις Η.Π.Α (NLST) και στην Ευρώπη (NELSON), στην Ελλάδα – όπως προαναφέραμε – έχουμε το ΠΕΚΠ.

Μια αξονική χαμηλής ακτινοβολίας δεν είναι επικίνδυνη, μπορεί να γίνει και μπορεί να χρησιμεύσει και ως εξέταση αναφοράς για πιθανές μελλοντικές εξετάσεις. Ωστόσο, οι επαναληπτικές εξετάσεις σε ασθενείς που δεν ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου δεν συνιστώνται, εκτός αν συντρέχουν άλλοι παράγοντες κινδύνου (πχ οικογενειακό ιστορικό, κληρονομική επιβάρυνση κ.ά.) Καλό είναι λοιπόν να παίρνουμε μια τέτοια απόφαση, αφού συζητήσουμε με τον γιατρό μας και καταλάβουμε καλύτερα τους κινδύνους αλλά και τα οφέλη της εξέτασης.